düsseldorf, kunstmuseum - Manuscripta Mediaevalia

Werbung
UNIVERSITÄTS- UND LANDESBIBLIOTHEK
DÜSSELDORF
Universitätsstr. 1, Gebäude 24.41, 40225 Düsseldorf
http://www.uni-duesseldorf.de/WWW/ulb/sosa.html
Vorgänger der Universitätsbibliothek war die 1770 von Kurfürst Karl Theodor als
"Öffentliche Bibliothèque" gegründete Landes- und Stadtbibliothek, die in ihren Anfangsjahren auch Dubletten der älteren, 1731 nach Mannheim verlegten "Bibliotheca
palatina Dusseldorpiensis" erhielt. 1970 wurde sie mit der (bereits 1966 als Universitätsbibliothek bezeichneten) Bibliothek der 1923 gegründeten Medizinischen Akademie
vereinigt. Kern des von der ehemaligen Landes- und Stadtbibliothek übernommenen
Altbestandes bildet das Anfang des 19. Jh.s in diese gelangte Säkularisationsgut. Es
stammt überwiegend aus 22 rechtsrheinischen Klöstern, Stiftern und Konventen. Grundsätzlich gelangten nach Düsseldorf die Buchbestände der geistlichen Korporationen des
Herzogtums Berg, des rechtsrheinischen Teils des Herzogtums Kleve, der Grafschaft
Mark, der unter klevisch-märkischer Vogtei stehenden Reichsstifter Essen und Werden.
De facto sind aber die Buchbestände etlicher der hierin einbegriffenen Klöster nie oder
nur zu einem sehr geringen Teil wirklich nach Düsseldorf gelangt. Zusätzlich finden sich
in Düsseldorf aber auch Werke, die aus den Bibliotheken einiger linksrheinischer
Klöster stammen (u.a. Benediktinerabtei Groß St. Martin in Köln, Cistercienserabtei
Kamp, Cistercienserpriorat Bottenbroich). Doch existieren keine größeren Bestandseinheiten linksrheinischer Herkunft. Bezeichnenderweise ist bei den Werken
dieser Provenienz anders als bei den rechtsrheinischen Beständen keine exklusive
politisch-territoriale Zuordnung möglich. In einigen Fällen läßt sich die Übertragung aus
linksrheinischen in rechtsrheinische Klöster als Schenkung nachweisen, die von älteren
und besser ausgestatteten Häusern an jüngere und ärmere Konvente erfolgte. In der
Mehrzahl handelt es sich aber wohl um Bücher, die nach der Besetzung des linken
Rheinufers durch das revolutionäre Frankreich 1794 von einzelnen Mönchen und
Mendikanten, die in scheinbar noch unbedrohte rechtsrheinische Konvente übersiedelten, mitgebracht wurden. Ohne klar erkennbare Rechtsgrundlage (wahrscheinlich
durch die Integration des Münsterlandes in das napoleonische Großherzogtum Berg)
kamen auch Bestände des Augustinerchorfrauenhauses Coesfeld nach Düsseldorf. Das
Bild wäre unvollständig, wenn nicht auf die in die Universitätsbibliothek Düsseldorf
gelangten Buchbestände kleiner religiöser Frauengemeinschaften hingewiesen würde,
die in den genannten Territorien bestanden haben. Es handelt sich dabei meist um
Beginen-"Klöster", später um Konvente regulierter Tertiarinnen. Der geringe Umfang
der einzelnen ehemaligen Hausbibliotheken verbietet die namentliche Erwähnung, doch
haben die nun in Düsseldorf vereinigten Bestände durchaus ihr - kulturhistorisch besonders bedeutendes - Gewicht. Zu den bedeutendsten Handschriften der im Mai 1993 auch
wieder zusätzlich zur Landesbibliothek gewordenen Düsseldorfer Universitätsbibliothek
zählen besonders diejenigen der folgenden Vorbesitzer: Reichsunmittelbare
Benediktinerabtei St. Ludger in Werden, Reichsfürstliches Kanonissenstift Essen,
Cistercienserabtei Altenberg. Besonders umfangreiche, spätmittelalterliche Handschriftenbestände stammen aus mehreren niederrheinischen Kreuzbrüderkonventen.
Sign.: Ms. A 1.
Testamentum Vetus
Pergament, 134 Bll., 39 x 34,5 cm
Jeweils zu Beginn der einzelnen Bücher mehrfarbige Initialen mit Flechtbandornament.
Köln, Benediktinerabtei Groß St. Martin: 3. Viertel 11. Jh.
- fol. 1r-87r Regum I-IV cum prologo Hieronymi; fol. 87r-134r Paralipomenon
I-II cum prologo Hieronymi Incipit praefatio s(an)c(t)i Hieronimi in libros Regu(m)...-...id est Paralypomenon. hoc est verba
dierum habet versus II.C.
Sign.: Ms. A 2.
Biblia Sacra
Pergament, 269 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 48 x 33 cm, zweispaltig
Zahlreiche mehrfarbige Ornament- und Miniaturinitialen.
Köln: 3. Viertel 12. Jh.
- fol. 1r-26v Hieremias cum prologo Hieronymi; fol. 26v-29v Baruch; fol. 29v32r Lamentationes; fol. 32r-39v Apocalypsis cum prologo Hieronymi; fol 40r
Prologus Hieronymi in Epistola Iacobi; fol. 40r-47v Epistolae catholicae; fol.
47v-63v Actus Apostolorum cum prologo Hieronymi; fol. 64r-75r Proverbia
cum prologo; fol. 75r-79r Ecclesiastes; fol. 79r-80v Canticum canticorum; fol.
80v-88v Sapientia; fol. 88v-108v Ecclesiasticus; fol. 108v-121r Iob cum
prologo Hieronymi; fol. 121r-126r Tobias cum prologo Hieronymi; fol. 126r132v Iudith cum prologo Hieronymi; fol. 132v-139r Hester cum duobus
prologis; fol. 139r-151r Ezras I-II cum prologis Hieronymi; fol. 151r-178v
Macchabaeorum I-II; fol. 178v-203r Hiezechiel cum prologo Hieronymi; fol.
203r-214v Danihel 1,1-14,41 cum prologo Hieronymi; fol. 214v-237r
Duodecim prophetae minores cum prologis variis; fol. 237r-258v Isaias cum
duobus prologis; fol. 258v-265r Glossarium in libros Veteris et Novi
Testamentum; fol. 265r-269v (Pseudo-)Marcellus: Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauli; fol. 269v Prologus in passionem sanctorum apostolorum
Petri et Pauli (BHL 6663a) Incipit p(rae)fatio s(an)c(t)i Iheronimi pr(es)b(yte)ri in Iheremiam p(ro)phetam...-...ab ipso
principe apostolorum petro sumamus exordium expli(ci)t
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Köln, Benediktinerabtei Groß St. Martin; Düsseldorf, Stift St.
Marien und St. Lambertus.
Sign.: Ms. A 3.
Testamentum Vetus
Pergament, 166 Bll., 52 x 35,5 cm, zweispaltig
Einfarbige rote oder grüne Zierinitialen mit Rankenornament.
Altenberg, Cistercienserabtei: Ende 12. Jh.
- fol. 1r-30r Paralipomenon I-II cum prologo Hieronymi; fol. 30v leer; fol. 31r43v Proverbia cum prologis variis; fol. 43v-47v Ecclesiastes; fol. 48r-50r
Canticum canticorum; fol. 50r-58v Sapientia; fol. 58v-82v Ecclesiasticus; fol.
82v-97v Iob cum prologo Hieronymi; fol. 97v-102v Tobias 1,1-13,12 cum
prologo Hieronymi; fol. 103r-110r Iudith 2,1-16,31; fol. 110r-117r Hesther cum
duobus prologis; fol. 117r-131v Ezras I-II cum prologo Hieronymi; fol. 131v164v Macchabaeorum I-II cum prologo Hieronymi; fol. 165rv Nota; fol. 165v
Prologus Hieronymi in Ecclesiasten Si septuaginta int(er)p(re)tu(m) pura et ut ab eis in g(r)aecum v(er)sa est...-...fonte veritatis
omisso opinionu(m) rivulas consectarer. Explicit prologus
Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek Ms. A 3 und A 4 (Nr. 445) sind
zwei Teile einer mehrbändigen Abschrift des Alten Testaments aus der Cistercienserabtei Altenberg.
Sign.: Ms. A 4.
Testamentum Vetus
Pergament, 187 Bll., 47 x 33 cm, zweispaltig
Zwei- bis dreifarbige Zierinitialen mit vegetabilen und zoomorphen Motiven.
Altenberg, Cistercienserabtei: Ende 12. Jh.
- fol. 1r-2v Hieronymus: Epistola ad Paulinum presbyterum (ep. 53); fol. 3r-26r
Genesis; fol. 26r-47r Exodus; fol. 47v-62r Leviticus; fol. 62r-81r Numeri; fol.
81r-99v Deuteronomium; fol. 99v-111v Iosue cum prologo Hieronymi; fol.
111v-124r Iudicum; fol. 124r-125v Ruth; fol. 125v-187v Regum I-IV Incipit ep(isto)la s(an)c(t)i ieronimi p(res)b(yte)ri ad paulinum...-...p(er) singulos dies omnibus
dieb(us) vitae su[ae]. Explicit liber regu(m) quart(us)
Düsseldorf, UB: Ms. A 4 und Düsseldorf, UB: Ms. A 3 sind zwei Teile einer
mehrbändigen Abschrift des Alten Testaments aus der Cistercienserabtei Altenberg.
Sign.: Ms. A 5.
Testamentum Vetus
Pergament, 404 Bll., 48,5 x 34,5 cm, zweispaltig
Fol. 6v Miniatureninitiale, die sich über die gesamte linke Spalte der Seite erstreckt. Dargestellt ist die Schöpfungsgeschichte in sieben aneinandergereihten
Medaillons. Darüber hinaus zahlreiche rot-blaue Zierinitialen mit filigranem
Ornament.
Köln (?): um 1310
- fol. 1r-5r Hieronymus: Epistola ad Paulinum presbyterum (ep. 53); fol. 5r-6r
Prologus Hieronymi in Pentateuchum ad Desiderium; fol. 6v-131v Pentateuchus; fol. 132r-148v Iosue cum prologo Hieronymi; fol. 148v-165r Iudicum
cum prologo Hieronymi; fol. 165r-167r Ruth cum prologo Hieronymi; fol.
168r-244v Regum I-IV cum prologo Hieronymi; fol. 244v-283v Paralipomenon
I-II cum prologo Hieronymi; fol. 283v-284r Oratio Manasse; fol. 284r-298v
Ezras I-II cum prologo Hieronymi; fol. 299r-308r Ezras III; fol. 308r-313v
Tobias cum prologo Hieronymi; fol. 313v-321v Iudith cum prologo Hieronymi;
fol. 321v-329r Hesther cum duobus prologis; fol. 329r-344r Iob cum duobus
prologis; fol. 344v leer; fol. 345r-359r Proverbia cum prologo Hieronymi; fol.
359r-364r Ecclesiastes cum prologo Hieronymi; fol. 364r-366v Canticum
canticorum cum prologo Hieronymi; fol. 366v-377r Sapientia cum prologo
Hieronymi; fol. 377r-404v Ecclesiasticus cum prologo Hieronymi; fol. 404v
Prologus Hieronymi in Isaiam (fragmentarisch) Incipit epistola sancti Ih(er)onimi ad Paulinu(m) p(res)b(yte)r(u)m...-...nec habe(n)s quiq(ua)m in
eloquio rusticitatis
Vorbesitzer: Köln, Benediktinerabtei Groß St. Martin; Düsseldorf, Stift St.
Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. A 6.
Testamentum Vetus
Pergament, 216 Bll., 31 x 21,5 cm
Braune und braun-rote Initialen mit Flechtbandornament.
St. Amand, Benediktinerabtei (?): Anfang 9. Jh.
- fol. 1rv Federproben und Besitzvermerk; fol. 2r-48v Hiezechiel cum prologo
Hieronymi; fol. 48v-71v Danihel cum prologo Hieronymi; fol. 72r-118r Isaias
cum prologo Hieronymi; fol. 119r-173v Hieremias cum prologo Hieronymi; fol.
173v-177v Lamentationes; fol. 177v-215v Duodecim prophetae minores; fol.
216r Federproben. Auf fol. 50r befindet sich zudem eine altsächsische Glosse
von einer Hand des 10. Jh.s Hiezechiel propheta cum ioachim rege iuda captivus ductus est...-...Explict liber prophetarum
feliciter amen
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. A 7.
Testamentum Vetus
Pergament, 152 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 25,5 x 19,5 cm, zweispaltig
Zwei- bis dreifarbige Zierinitialen, zum Teil mit Filigranornamentik bzw. vegetabilen Motiven und Verwendung von Blattgold.
Mitte 15. Jh.
- fol. 1r-17v Proverbia cum prologis Hieronymi; fol. 17v-23v Ecclesiastes; fol.
23v-25v Canticum canticorum 1,1-7,4; fol. 26v fehlt; fol. 27r-38v Sapientia
cum prologo; fol. 38v-72v Ecclesiasticus cum prologo; fol. 72v-90v Iob cum
duobus prologis Hieronymi; fol. 90v-97v Tobias cum prologo Hieronymi; fol.
97v-106v Iudith cum prologo Hieronymi; fol. 106v-115v Hester cum duobus
prologis; fol. 115r-152r Macchabaeorum I-II cum prologo; fol. 152v leer Incipit praefatio sancti Iheronimi presbiteri in Proverbia Salomonis...-...Hic ergo erit
co(n)sum(m)atus.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. A 8.
Biblia Sacra
Pergament, 136 Bll., 25,5 x 18,7 cm, zweispaltig
Rot-blaue Zierinitialen mit filigraner Ornamentik.
2. Hälfte 14. Jh.
- fol. 1r-7v Tobias cum prologo Hieronymi; fol. 8r-24v Iob cum duobus
prologis; fol. 25r-39r Proverbia cum prologo Hieronymi; fol. 39r-44v Ecclesiastes cum prologo Hieronymi; fol. 44v-47r Canticum canticorum; fol. 47r-57v
Sapientia cum prologo (Stegmüller 468); fol. 57v-87r Ecclesiasticus; fol. 87v96v Epistola Pauli ad Romanos; fol. 96v-104v Epistola Pauli ad Corinthios I
1,1-16,10; fol. 105r-106v Epistola Pauli ad Ephesios, ab 3,10; fol. 106v-108v
Epistola Pauli ad Philippenses; fol 108v-110v Epistola Pauli ad Colossenses;
fol. 111r-113v Epistola Pauli ad Thessalonicienses I-II; fol. 113v-117v Epistola
Pauli ad Timotheum I-II; fol. 117v-118v Epistola Pauli ad Titum; fol. 118v119r Epistola Pauli ad Philemonem; fol. 119v-125v Epistola ad Hebraeos; fol.
125v-126r Prologus (Pseudo-)Hieronymi in Epistolas catholicas; fol. 126r-135v
Epistolae catholicae; fol. 136rv Confiteor, Gloria, Oratio Incipit prolog(us) s(upe)r libru(m) Tobiae....-...in saecula gloria pro
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus); Johannes von
Deutzenfeld, Scholaster des Chorherrenstiftes St. Severin in Köln.
Sign.: Ms. A 9.
Isaias cum glossa Hugonis de S. Caro
Pergament, 100 Bll., 34,5 x 24,5 cm
Fol. 4r Schmuckinitiale mit Goldgrundierung; fol. 5r Miniaturinitiale mit
Verwendung von Blattgold.
Nordfrankreich (?): um 1240/50
ut cum pace sua...-...dicet sic libellus [i.f. unleserlich]
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. A 10.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 137 Bll., 33 x 24 cm, zweispaltig
Fol. 1r gerahmte Spaltbreitinitiale mit vegetabilen und zoomorphen Motiven;
fol. 5r-7v Kanontafeln; rot-blau-grüne Zierinitialen.
Altenberg, Cistercienserabtei (?): Ende 12. Jh.
- fol. 1v-2v Hieronymus: Epistola ad Damasum; fol. 2v-3v Ders.: Prologus in
Commentariis in Evangelium Matthaei libris IV; fol. 3v-4v Hieronymus: Epistola ad Cyprianum; fol. 4rv Prologus in Evangelium secundum Matthaeum;
fol. 4v Verzeichnis der Wundererzählungen in den 4 Evangelien; fol. 5r-7v
Kanontafeln; fol. 8r-103r Evangeliar mit Konkordanzvermerken auf den
Blatträndern. Jedem einzelnen Evangelium ist der sog. Prologus monarchianus
vorangestellt. fol. 103v theologisches Fragment, von einer Hand des 14. Jh.s
nachgetragen; fol. 104r-116r Paschasius Radbertus: Epistola ad Paulam et
Eustochium de assumptione Mariae; fol. 116r-118v (Pseudo-)Ildefonsus
Toletanus: Sermo 3; fol. 118v-124r Petrus Damiani: Sermo 63; fol. 124r-129v
Ders.: Sermo 64; fol. 130r-132v (Pseudo-)Augustinus/Anselmus Cantuariensis:
De assumptione Beatae Mariae Virginis liber I, cap. 1 (Anfang und Ende
fehlen); fol. 133r-137v (Pseudo-)Amphilochius: Vita Basilii Caesariensis, von
einer Hand des frühen 13. Jh.s nachgetragen Incipit praefatio sancti Iheronimi presbyteri ad Damasum...-...est impiu(m) eicere orthodoxos ex
eccl(es)ia eor(um) et co(n)stitutis
Sign.: Ms. A 11.
Evangelium secundum Matthaeum cum glossa ordinaria
Pergament, 94 Bll. (+ je 3 vor- bzw. nachgeh. Bll.), 34,5 x 25 cm
Fol. 1r, fol. 2r rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament.
Frankreich: 1. Hälfte 13. Jh.
- fol. 1r-2r Prologus monarchianus in evangelium secundum Matthaeum; fol.
2r-94v Evangelium secundum Matthaeum cum glossa ordinaria Mathaeus ex iudea sicut in ordine primus ponitur...-...ibi eum videbitis ecce p(rae)dixi vob(is) et
exier(unt)
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent; Johannes und Bruno Rodeneve
de Dyngeden (15. Jh.).
Sign.: Ms. A 12.
Evangelium secundum Lucam et secundum Iohannem cum
glossa ordinaria
Pergament, 186 Bll., 28,5 x 20 cm
Fol. 111r, 112r Schmuckinitiale.
Norditalien: Mitte 13. Jh.
- fol. 1v-110v Evangelium secundum Lucam cum glossa ordinaria; fol. 111r186r Evangelium secundum Iohannem cum glossa ordinaria; fol. 186v leer Lucas de omnib(us) que fecit Jesus...-...hic liber est scriptus qui scripsit sit benedictus
Vorbesitzer: Pastor von St. Dionysius in Essen-Borbeck; Werden a.d. Ruhr,
Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. A 13.
Evangelium secundum Johannem cum glossa ordinaria
Pergament, 93 Bll., 26,5 x 17 cm
Fol. 4r, fol. 6r Miniaturinitialen.
Nordfrankreich: 1. Drittel 13. Jh.
- fol. 1rv Auszüge aus einem zeitgenössischen Sakramentar; fol. 2v-3r Eidesformeln für verschiedene kirchliche Ämter, von einer Hand des frühen 16. Jh.s
nachgetragen; fol. 3v leer; fol. 4r-5v Prologus monarchianus in Evangelium
secundum Iohannem; fol. 6r-90v Evangelium secundum Iohannem cum glossa
ordinaria; fol. 90v Nota; fol. 91r-92r weitere Eidesformeln für verschiedene
kirchliche Ämter, von einer Hand des 18. Jh.s nachgetragen; fol. 93rv weitere
Auszüge aus dem o.g. Sakramentar [sa]lutaris potabit illu(m) do(mi)n(u)s n(oste)r...-...quam in usum humani generis
Vorbesitzer: Nideggen, Kollegiatstift (Ende 15. Jh.); Jülich, Kollegiatstift
(1569); Michael Frissemius aus Friesheim, Pastor an der Pfarrkirche in Oberzier.
Sign.: Ms. A 14.
Testamentum Novum
Pergament, 147 Bll., 28 x 20,5 cm
Fol. 120v und fol. 121r Federzeichnungen des 10. Jh.s, die Titus als Schreibenden und Paulus unter göttlicher Inspiration darstellen.
Nordwestdeutschland: um 800
- fol. 1r leer; fol. 1v Kapitelverzeichnis zur Epistola Iudae; fol. 2r Federproben;
fol. 2v-3r Inhaltsübersicht; fol. 3r-5v Prologus Pelagii(?) in Epistolas Pauli; fol.
5v-6r Versus Damasi; fol. 6r-8r Prologus Pelagii in Epistolam Pauli ad
Romanos; fol. 8r-27v Epistola Pauli ad Romanos; fol. 27v-58v Epistola Pauli
ad Corinthios I-II; fol 58v-65v Epistola Pauli ad Galatas; fol. 66r-74r Epistola
Pauli ad Ephesios; fol. 74v-80r Epistola Pauli ad Philippenses; fol. 80v-87v
Epistola Pauli ad Thessalonicienses I-II; fol. 87v-92r Epistola Pauli ad
Colossenses; fol. 92r-100v Epistola Pauli ad Timotheum I-II; fol. 100v-103r
Epistola Pauli ad Titum; fol. 103rv Epistola Pauli ad Philemonem; fol. 104r119r Epistola Pauli ad Hebraeos cum prologo (Stegmüller 793); fol. 119v und
fol. 120v Federzeichnungen aus dem 10. Jh.; fol. 121r-127r Epistola Iacobi cum
prologo (Stegmüller 809); fol. 127v-137r Epistolae Petri I-II; fol. 137r-143v
Epistolae Iohannis I-III; fol. 144r-145r Epistola Iudae; fol. 145v nachgetragene
Prologe zu den Epistolae Petri (Stegmüller 816, 818). Auf fol. 4r und 7v
befinden sich außerdem einige ahd. Glossen. Incipiunt capitula. De falsis doctrinibus...-...et nunc et in omnia saecula s(ae)c(u)lorum amen;
Zwei Hände.
Der Cod. Reg. lat. 9 der Bibliotheca Vaticana weist Parallelen bei der Textüberlieferung auf.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. A 15.
Concordantiae evangeliorum
Pergament, 318 Bll., 22 x 15 cm, zweispaltig
Mitte 14. Jh.
- fol. 1rv Fragment; fol. 2r Ablässe, von einer Hand des 14. Jh.s nachgetragen;
fol. 2v leer; fol. 3r-308v Concordantiae evangeliorum; fol. 309r-311r Register;
fol. 311r-318v Auszüge aus einem Sakramentar; fol. 318v weitere Benediktionsformeln von einer Hand des 16. Jh.s Absconditus deus carne...-...quor(um) p(ro)secutio media(n)tib(us) istis c(on)cordantiis studenti
patebit
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. A 16.
Petrus Riga <Remensis>:
Aurora cum glossis
Pergament, 271 Bll., 21,8 x 13,5 cm
Blau-rote Zierinitialen.
2. Hälfte 13. Jh.
- fol. 1r Praefatio (Der Text entspricht Aurora Petri Rigae Biblia versificata.
Hrsg. von P.E. Beichner. Bd. 1. Notre Dame (Indiana) 1965, Preface VII) sowie
Aegidius Parisiensis: Praefatio (P.E. Beichner, a.a.O., Preface IV); fol. 1r-2r
Praefatio (P.E. Beichner, a.a.O., Preface V); fol. 2r-3r Prologus magistralis
(P.E. Beichner, a.a.O., Preface II); fol. 3rv Petrus Remensis <Riga>: Praefatio
(P.E. Beichner, a.a.O., Preface III); fol. 3v-4r Aegidius Parisiensis: Prologus
(P.E. Beichner, a.a.O., Preface VIII); fol. 4v-5r Petrus Comestor: Sermo in
purificatione Beatae Mariae Virginis (Schneyer 4, 643); fol. 5v leer; fol. 6r
Gebetsfragment; fol. 6v leer; fol. 7r-271r Petrus Riga <Remensis>: Aurora. Der
Text entspricht im wesentlichen der 1. Aegidiusredaktion und ist mit Glossen
versehen, die teilweise von einer Hand des 16. Jh.s stammen. Opus metric(um) Petri Rigae utru(m)qu(e) co(m)plectus testamentu(m)....-...per ordine(m) alphabet[icum] explicit
Drei Hände.
Zahlreiche Nachträge späterer Hände.
Vorbesitzer: Helmstedt, Benediktinerabtei St. Ludger; Werden a. d. Ruhr,
Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. A 17.
Testamentum Vetus
Papier, 309 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 28,5 x 21 cm,
zweispaltig
Blau-rot-grüne Zierinitialen.
Münster, Fraterhaus zum Springborn: um 1450
- fol. 1r-5r Hieronymus: Epistola ad Paulinum presbyterum (ep. 53); fol. 5r-6r
Prologus Hieronymi in Pentateuchum; fol. 6r-40r Genesis; fol. 40r-66v Exodus;
fol. 66v-85r Leviticus; fol. 85r-111v Numeri; fol. 111v-135r Deuteronomium;
fol. 135r-151v Iosue cum prologo Hieronymi; fol. 151v-167v Iudicum; fol.
168r-170v Ruth; fol. 170v-250v Regum I-IV cum prologo galeato Hieronymi;
fol. 251r-252v leer; fol. 253r-291r Paralipomenon I-II cum prologo Hieronymi;
fol. 291v-306v Ezras I-II cum prologo; fol. 306v-309v leer -
Incipit prologus s(an)c(t)i Iheronimi presbiteri ad Paulin(am)...-...Memento mei deus meus in
bonu(m). Amen.
Vorbesitzer: Coesfeld, Augustiner-Chorfrauenstift Marienbrink.
Sign.: Ms. A 19.
Testamentum Vetus ("Heptateuchfragment")
Pergament, 31 Bll., 30,5 x 21,5 cm (Bl. 17: 13 x 20,3 cm), zweispaltig
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger (?): Anfang 9. Jh.
- fol. 1rv Leviticus 2,21-4,18; fol. 2rv Leviticus 11,10-13,4; fol. 3rv Leviticus
7,33-9,7; fol. 4rv Leviticus 13,5-51; fol. 5rv Leviticus 4,18-6,10; fol. 6rv
Leviticus 9,7-11,10; fol. 7rv Leviticus 6,11-7,33; fol. 8r-9v Numeri 28,1731,24; fol. 10rv Deuteronomium, Inhaltsübersicht und 1,1-8; fol. 11rv Numeri
24,7-26,7; fol. 12rv Numeri 33,43-35,12; fol. 13rv Numeri 26,61-28,17; fol.
14rv Numeri 31,24-32,22; fol. 15rv Genesis, fragmentarische Inhaltsübersicht;
fol. 16rv Deuteronomium 3,3-4,9; fol. 17rv Genesis 3,13-4,12 (unvollständig);
fol. 18rv Genesis 33,14-35,6; fol. 19rv Genesis 36,29-37,32; fol. 20rv Exodus
21,18-22,18; fol. 21rv Exodus 29,44-31,6; fol. 22rv Numeri 35,13-36,13 und
Deuteronomium, Inhaltsübersicht; fol. 23rv Deuteronomium 4,9-45; fol. 24rv
Deuteronomium 4,45-6,5; fol. 25rv Deuteronomium 6,5-7,20; fol. 26rv Deuteronomium 9,8-10,14; fol. 27rv Deuteronomium 10,15-12,1; fol. 28rv Deuteronomium 13,6-15,6; fol. 29rv Deuteronomium 15,6-16,22; fol. 30rv Iosue 17,618,19; fol. 31rv Iudicum 2,4-3,21. Um 1500 diente die zerlegte Hs. als
Buchbindermakulatur, die ursprüngliche Anordnung ist verloren gegangen und
die Hs. daher nicht foliiert. Die Zählung entspricht der Anordnung der Blätter,
die der Handschriftencensus Rheinland im Juli 1990 vorgefunden hat. d(omi)no; quod autem reliquo fuerit...-...fixitq(ue) in ventre eius
Sign.: Ms. B 1.
Albertus Magnus:
Summa theologiae sive de mirabili scientia Dei (lib. II)
Papier, 390 Bll., 28 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r Schmuckinitiale; fol. 166r Miniaturinitiale.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1514
- fol. 1r-382v Albertus Magnus: Summa theologiae sive de mirabilia scientia
Dei (lib. II); fol. 383r-389r Inhaltsverzeichnis, im Jahr 1548 nachgetragen; fol.
389v-390v leer. Als Textvorlagen dienten ein mittlerweile verschollener Kodex
aus dem Augustiner-Chorherrenstift Neuss sowie VD 16 A 1360 Exodi t(ri)cesimo q(ua)rto dicitur...-...si archiepicopi no(n) haberent potestatem limitata(m)
Schreiber: Jordanus Traiectensis.
Sign.: Ms. B 2.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 271 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 28,5 x 21 cm,
zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1497
- fol. 1r Inhaltsverzeichnis; fol. 1v leer; fol. 2r-95v Guerricus de S. Quentino:
De muliere forti; fol. 96r-98v leer; fol. 99r-106r Ambrosius Mediolanensis: De
incarnationis dominicae sacramento; fol. 106v-144v Ders.: De poenitentia libri
II; fol. 144v-177v Ders.: De virginibus; fol. 177v-199r Ders.: De viduis; fol.
199v-209v Ders.: De institutione virginis; fol. 209v-232r Ders.: De fide ad
Gratianum Augustum; fol. 232r-271r Ders.: De spiritu sancto; fol. 271v-273v
leer Incipit liber sermonu(m) d(omi)ni Alberti magni sup(er) mulier(em) fortem...-...po(n)tifices ia(m)
migravera(n)t cu(m) b(ea)to Anthonio:
Schreiber: Wilhelmus Oerdingensis.
Sign.: Ms. B 2a an: M.Th.u.Sch. 12 (Ink.).
Johannes Castellensis:
De fine religiosae perfectionis
Papier, 7 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
15. Jh.
- Die Handschrift ist an die Inkunabel GW 678 angebunden. Incipit liber Alberti magni de adhaere(n)do deo...-...et ulti(m)a p(er)fec(t)io(n)e ho(min)is i(n)
hac vita q(ua)ntu(m) possibile est.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 3.
Sammelhandschrift
Pergament, 306 Bll., 23 x 17 cm
Nordfrankreich: Anfang 9. Jh.
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v-24v Excerpta variorum patrum de libro Genesis; fol. 25r-73r Alcuinus: Interrogationes et responsiones in Genesim; fol.
73r-84r De benedictionibus patriarcharum; fol. 84v-95r Collectio sententiarum
de libro Regum; fol. 95r-100v Proverbia (Auszug); fol. 101r-107v Canticum
canticorum; fol. 107v-134r Tractatus in Canticum canticorum; fol. 134r-160v
Gregorius I papa: Expositio in Canticum canticorum; fol. 161r-168v Sententiae
de libris Isaiae, Hieremiae et Hiezechielis; fol. 169r-186r Commentaria in
Epistolas Pauli; fol. 186r-196v Epistolae Pauli ad Timotheum I,II; fol. 196v198r Epistola Pauli ad Titum; fol. 198v-204v Epistola Iacobi; fol. 205r-209v
Epistolae Petri I,II; fol. 209v-213r Epistola Iohannis I (Auszug); fol. 213v-215r
Epistola Iudae; fol. 215r-228v Apocalypsis; fol. 229r-234v theologisches
Fragment; fol. 234v-239v Homilia in vigiliam nativitatis domini; fol. 240v-252r
Vita Euphrosinae (BHL 2723); fol. 252r-255v Vita Marinae (BHL 5528); fol.
255v-271v Hymnarium; fol. 272r-279v Cantica; fol. 280r-290v Aurelius
Augustinus Hipponensis: De opere monachorum liber I (Auszug); fol. 291r304v Ders.: De disciplina christiana; fol. 304v-305r Nota; fol. 305v Brief einer
Essener Klosterschülerin, 9./10. Jh. ("Domina magistra Fehlin..."); fol. 306r
Federproben Sent[ent]iae de Libro Genesis. Dixit quoque D(eu)s...-...Valete In d(omi)no
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 4.
Alcuinus:
Commentaria in sancti Johannis evangelium
Pergament, 223 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 32,5 x 22 cm
Fol. 7v einfarbige I-Initiale mit Flechtbandornament.
1. Hälfte 9. Jh.
- fol. Iv Federproben und Katalog der Bibliothek des Essener Damenstifts; fol.
1r-2r Epistola famularum Gislae et Rectrudis ad Alcuinum; fol. 2r-5r Alcuinus:
Epistola ad Gislam et Rectrudem; fol. 5v-7r Kapitelverzeichnis; fol. 7v-223v
Alcuinus: Commentaria in sancti Johannis evangelium (lib. I-lib. VII, cap. 46) Venerando patri nobis que cum summo honori a(m)plectando albino magistro...-...visionis et
allocutionis meruit crebra consola[tione revelari]
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 5.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 363 Bll., 29,5 x 20 cm
Niederrhein: um 1461
- fol. 1r-17r Henricus de Frimaria sen.: Praeceptorium <Expositio decalogi>
(Bloomfield-Guyot 0526); fol. 17v-24r Petrus de Alliaco: Meditatio in septem
psalmos poenitentiales; fol. 24v leer; fol. 25rv fol. Nota; 26r-29r De vita
Christi; fol. 29v-36r De Johanne Baptista; fol. 36r-38v De blasphemia; fol. 38v
leer; fol. 39r-111r Expositio missae. Es handelt sich um eine anonyme
Bearbeitung des Rationale divinorum officiorum von Guilelmus Durantus. Fol.
111r-113v Computus calendarii secundum Rationale divinorum officiorum
(unvollständig); fol. 114r-116v leer; fol. 117r-343r Albertus de Sigeberg:
Expositio in Biblia sacra; fol. 343v-351r Kapitelverzeichnis; fol. 351v-353v
leer; fol. 354r-357r Exzerpte aus verschiedenen Werken des Alphonsus
Bonihominis; fol. 357rv Auszug aus Flavius Josephus translat. Rufino Tyrannio
<Aquileiensi>: Antiquitates Iudaicae; fol. 358r-359v Dietrich von Coelde:
Christenspiegel (lat.); fol. 359v-363r theologische Fragmente; fol. 363v leer Audi isr[ae]l p(rae)cepta d(omi)ni et ea in corde tuo quasi in libro scribe...-...nullo iure sit
p(ro)hibitu(m)
Schreiber: Gerardus de Capella; Arnolt Berck.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 6.
Sammelhandschrift
Papier, 244 Bll., 28,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r blau-rote Zierinitiale mit vegetabilem Motiv.
15. Jh.
- fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-113v Ambrosius Mediolanensis: Epistolae 7,
65, 67, 27, 4, 28, 37, 39, 59, 38, 29, 30, 31, 33, 59, 76, 52, 88, 81, 70, 71, 77,
34, 35, 36, 82, 53, 54, 58, 50, 43, 44, 48, 49, 45, 83, 2, 47, 55, 46, 32, 87, 86, 3,
68, 85, 66, 25, 15, 16, 91, 64, 8, 5, 6, 14, 84, 90, 89, 19, 73, 74, 75, 78, 26, 72,
56, 17; fol. 114r-116r Symmachi relatio III; fol. 116r-127r Ambrosius
Mediolanensis: Epistolae 18, 40, 21; fol. 127r-136v Ders.: Sermo contra
Auxentium de basilicis tradendis; fol. 137r-145r Ders.: De obitu Theodosii; fol.
145v-147v Ders.: Epistola 22; fol. 148r-157v Ders.: De Nabuthae; fol. 158r159v Ders.: Epistolae 24, 59; fol. 159v-168r Ders.: De obitu Valentiniani; fol.
168r-193r Ders.: De excessu fratris sui Satyri libri II; fol. 193r-205v Ders.: De
apologia prophetae David; fol. 205v-209v (Pseudo-)Ambrosius: De dignitate
sacerdotali; fol. 210r-240v (Pseudo-)Athanasius Alexandrinus: De sancta
trinitate dialogus; fol. 240v-243v Nota Ambrosius iusto salute(m). Pulchre admones frater...-...sed cu(m) s(an)c(t)is mereat(ur) regna(r)e
p(er)hen(n)it(er). Amen.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 7.
Johannes Bloemendal de Colonia:
Vocabularius virtutum et vitiorum
Papier, 202 Bll., 21 x 14 cm, zweispaltig
Fol. 3r Zierinitiale.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
In hoc brevi opus(cu)lo de dictis m(u)lto(rum) dicto(rum)...-...B(e)n(e)d(i)c(tu)m sit nome(n)
d(omi)ni
Schreiber: Arnoldus de Vorschelen.
Sign.: Ms. B 8.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 144 Bll., 27 x 19,5 cm
10./11. Jh.
- fol. 1v-7v Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermo 76; fol. 7v-12v Ders.:
Sermo 134; fol. 12v-17r Ders.: Sermo 115; fol. 17r-22r Alcuinus: Commentaria
in sancti Johannis evangelium, lib. III, 12; fol. 22r-23r Gregorius I papa:
Praefatio in Ders.: Homiliae XL in evangelia; fol. 23v-24v Ders.: Oratio ad
plebem de mortalitate (unvollständig); fol. 25r-144v Homiliae XL in evangelia
(Homiliae I-XX) In cathedra s(ancti) Petri [H]omilia B(eati) Aug(ustini) ep(isco)pi...-...mi(sericor)diae pignus
tenemus.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift (?).
Sign.: Ms. B 9.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 144 Bll., 21,7 x 15 cm
Fol. 4r rot-blau-grüne Zierinitiale.
Niederrhein: 1459
- fol. 1r leer; fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-3r Nota; fol. 3v-98r Aurelius Augustinus Hipponensis: In Epistolam Johannis ad Parthos tractatus X; fol. 98r143r Caesarius Arelatensis: Expositio in Apocalypsin; fol. 143v-144v leer Domin(us) ac r(e)demptor nost(er)...-...et r(e)gnat p(er) o)mn)ia s(ae)cula s(ae)c(u)lo(rum).
Amen.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 10.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 207 Bll., 29,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Blau-rot-grüne Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1460
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v-2v leer; fol. 3r-106r Aurelius Augustinus
Hipponensis: Confessiones; fol. 106v-109v leer; fol. 110r-172r Richardus de S.
Victore: Explicatio in Canticum canticorum; fol. 172r-204v Bernardus Claraevallensis: De gradibus humilitatis et superbiae; fol. 205r-207v leer -
Confessionu(m) mear(um) libri tredeci(m) et de bonis et mal(is) meis...-...et studii satisfac(er)e
volu(n)tati.
Schreiber: Henricus de Werdenborch; Arnoldus de Stipel.
Sign.: Ms. B 11.
Expositio psalmorum Augustini et Hieronymi
Pergament, 217 Bll., 25,5 x 18 cm, zweispaltig
15. Jh.
- Expositio psalmorum Augustini et Hieronymi (Lambert 990) o(mn)ia illi(us) p(ro)sperabu(n)t(ur)...-...divinitas dya(lecticam) p(er)forat.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. B 12.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 319 Bll., 29 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 47r Miniaturinitiale, darüber hinaus zahlreiche Zierinitialen mit vegetabilen Motiven.
15. Jh.
- fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2v-45r Aurelius Augustinus Hipponensis: De doctrina christiana libri IV; fol. 45r-82v Ders.: De diversis quaestionibus; fol. 82v121v Ders.: De libero arbitrio; fol. 122r-157v De sermone domini in monte
secundum Mathaeum libri II; fol. 157v-158v Sermo 224; fol. 158v-159v
Caesarius Arelatensis: Sermo 46; fol. 159v-160r Ders.: Sermo 63; fol. 160rv
(Pseudo-)Augustinus: Sermo app. 97; fol. 160v-161v Petrus Chrysologus:
Sermo 53; fol. 161v-162r (Pseudo-)Petrus Chrysologus: Sermo app. 6; fol.
162r-163r Sermo de oratione dominica; fol. 163rv (Pseudo-)Augustinus: Sermo
app. 56; fol. 163v-164r Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermones ad fratres
in eremo (Auszug); fol. 164v-169v (Pseudo-)Augustinus/Eucherius
Lugdunensis: De essentia divinitatis liber I; fol. 169v-171r Caesarius Arelatensis: Sermo 100; fol. 171r-181r (Pseudo-)Augustinus: Dialogus quaestionum
LXV; fol. 181r-185v (Pseudo-)Isidorus Hispalensis: De fide et doctrina
ecclesiastica; fol. 185v-192v (Pseudo-)Augustinus: De vita christiana liber I ad
Iulianam viduam; fol. 192v-193r (Pseudo-)Augustinus: De spiritu et anima lib.
I, cap. 35 <De creatione primi hominis tractatus>; fol. 193r-203v Aurelius
Augustinus Hipponensis: De opere monachorum liber I (Auszug); fol. 203v229v Ders.: De vera religione liber I; fol. 230r-281v Julianus Pomerius: De vita
contemplativa; fol. 281v-311r Julianus Toletanus: Prognosticon futuri saeculi;
fol. 311r-314v Colloquium peccatoris et crucifixi Iesu Christi; fol. 315rv Nota;
fol. 315v-316v Epigrammata Diogenis Cynici; fol. 316v-317v Epistolae
Senecae ad Paulinum et Paulini ad Senecam; fol. 317v-318v Disputatio divitis
et pauperis; fol. 319rv leer Incipit p(ro)hemiu(m) sancti Augustini ep(iscop)i i(n) q(ua)ttuor libros de doctri(n)a christiana...-...q(uo)d fie(r)i n(on) p(otes)t. A(men)
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 13.
Sammelhandschrift
Papier, 97 Bll., 30,5 x 22 cm
Deventer: 1438
- fol. 1r-19r Aurelius Augustinus Hipponensis: Enchiridion, mit Kapitelverzeichnis; fol. 19v-80v Ders.: Confessiones; fol. 81r Franciscus Petrarcha:
Epistola ad Clementem VI papam; fol. 81r-97v Ders.: Invectivae contra medicum quendam Incipit liber Encheridion [sic]...-...lacessente(m) oderis et valeas p(ec)c(at)or(em)
Schreiber: Johannes Gebynch.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 14.
Aurelius Augustinus Hipponensis:
De trinitate libri XV
Papier, einige Bll. Pergament, 175 Bll., 29 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 1v rot-blau-grüne Zierinitiale mit filigranem Rankenornament.
1433
- fol. 1r-174v Aurelius Augustinus Hipponensis: De trinitate libri XV; fol.
174v-175r Ders.: Oratio in librum de trinitate; fol. 175rv Orationes variae Incipit praefacio beati Augustini ep(iscop)i in qui(n)decim libros de sum(m)a trinitate...-...si
placat(us) a(n)i(m)as copiis non desideriis
Vorbesitzer: Kentrup, Cistercienserinnenkloster.
Sign.: Ms. B 15.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 296 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
Einige Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1483
- fol. 2r-129v Aurelius Augustinus Hipponensis: De trinitate libri XV; fol.
129v-130r Sermo de trinitate; fol. 130v-217v Aurelius Augustinus Hipponensis:
De consensu evangelistarum libri IV; fol. 218r-236v Ders.: De spiritu et littera;
fol. 237r-273v (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: Tractatus de passione
domini; fol. 274r-283r Epistola ad sacerdotem; fol. 283r-289v Gemmae
crucifixi; fol. 289v-290r "O pugna mirabilis/o tropheum dignum" (Verse, die
vermutlich zu den Gemmae crucifixi gehören); fol. 290r-291v Bernardus Claraevallensis: Epistola ad canonicos Lugdunenses de conceptione s. Mariae; fol.
292r-296v leer Domino beatissimo et since(r)issi(m)a ca(r)itate venerando...-...sapio p(ar)atus iudicio emendare;
Schreiber: Henricus de Werdenborch; Lambertus Bruynkens de Xanten.
Sign.: Ms. B 16.
Sammelhandschrift
Pergament, 176 Bll., 33 x 23,5 cm, zweispaltig
Vereinzelt Zierinitialen mit zoomorphen oder vegetabilen Motiven.
12. Jh.
- fol. 1v-69v Beda Venerabilis: Capitula lectionum in Esdram et Nehemiam;
fol. 70r Ders.: Sententiae (Auszug); fol. 70v leer; fol. 71r-144v Hrabanus
Maurus: Commentaria in libros Macchabaeorum; fol. 145r-176v Beda Venerabilis: Expositio in Actus apostolorum Incipit p(rae)facio venerabilis bedae pr(esbyter)i in ezram...-...p(er) ludos scenicos
c(on)templaretur
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 17.
Beda Venerabilis:
Expositio in Marci evangelium
Pergament, 171 Bll., 34,5 24 cm, zweispaltig
Diverse Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 1v-129v Beda Venerabilis: Expositio in Marci evangelium; fol. 130r-171r
Vita Pachomii (BHL 6410); fol. 171v leer Incipit Prologus Venerabilis Bedae Presbiteri in Literam Evangelii secundum Marcum...-...p(er)
om(n)ia benedictus d(eu)s qui regnat in s(ae)c(u)la. Amen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 18.
Beda Venerabilis:
Expositio in Lucae evangelium
Pergament, 224 Bll., 33 x 23,5 cm, zweispaltig
Einige Zierinitialen.
12. Jh.
Reverendo in Christo fr(atr)i et co(n)sacerdoti bedae pr(es)b(yter)o...-...Explicit expositio Bedae
pr(es)b(yter)i in Lucam Evangelistam
Fol. 224rv De amore, von einer Hand des 15. Jh. nachgetragen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 19.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 199 Bll.(+ 1 vorgeh. Papier- bzw. Pergamentbl.), 33 x 23 cm,
zweispaltig
12. Jh.
- fol. 1r-75v Beda Venerabilis: Expositio super Epistolas catholicas; fol. 76r88r Ambrosius Mediolanensis: De Nabuthae; fol. 88r-151v Anselmus Laudunensis(?): Commentarius in Apocalypsin; fol. 151v-152v Aurelius Augustinus
Hipponensis: In Johannis evangelium tractatus CXXIV (Auszug); fol. 152v
leer; fol. 153r Hieronymus: Commentarii in Danielem (Auszug); fol. 153r-199r
Ders.: Commentarii in IV Epistolas Paulinas; fol. 199rv Expositio hymni "Ave
maris stella" Incipit expositio in septem canonicas ep(isto)las venerabilis Bedae presbiteri...-...vel aliud aliquid vice eius malo supponitur.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 20.
Beda Venerabilis:
Opera selecta
Papier, 172 Bll., 29,5 x 22 cm, zweispaltig
Ende 15. Jh.
- fol. 1r-95v Beda Venerabilis: Expositio in Marci evangelium; fol. 96r-97v
leer; fol. 98r-134v Expositio in Actus apostolorum; fol. 135rv leer; fol. 136r172r Explanatio Apocalypsis; fol. 172v leer Incipit prologus bedae p(re)sb(ite)ri...-...Explicit lib(er) t(er)tius bedae p(re)sbiter(i) in apocalipsin I(o)h(ann)is apostoli
Sign.: Ms. B 21.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 293 Bll., 28 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1511
- fol. 1rv Nota, fol. 2rv Origenes: In Genesim (Auszug aus dem Prolog); fol. 3r
knappe biographische Notiz über Beda Venerabilis; fol. 3v leer; fol. 4r-176r
Beda Venerabilis: Expositio in Lucae evangelium; fol. 176-183v Richardus de
S. Victore: De eruditione hominis interioris (lib. III); fol. 184r-232r Ders.: De
trinitate; fol. 232v-254r Ders.: De eruditione hominis interioris (lib. II); fol.
254rv Hermannus de Schildesche: Claustrum animae (Prolog); fol. 254v-265r
Richardus de S. Victore: Adnotationes mysticae in psalmum XXVIII; fol. 265v292r Ders.: Beniamin minor; fol. 292v-293r Inhaltsverzeichnis Na(m) si vox humana...-...sit lau(s) et gl(ori)a trini. Amen.
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 22.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 204 Bll., 29,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r rot-grüne Zierinitiale.
15. Jh.
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-58r Beda Venerabilis: Expositio
super Epistolas catholicas; fol. 58v leer; fol. 59r-60r Honorius Augustodunensis: De praecellentia sacerdotii prae regno (cap. 6-8); fol. 60r-62v Sermo de
morte ("Qui saeculum pro deo relinquens..."); fol. 63r-91r Beda Venerabilis:
Expositio in Actus apostolorum; fol. 91r-124r Ders.: Explanatio Apocalypsis;
fol. 124v leer; fol. 125r-153v Aurelius Augustinus Hipponensis: Enchiridion de
fide, spe et caritate; fol. 154rv leer; fol. 155r-169v Honorius Augustodunensis:
Cognitio vitae; fol. 170rv leer; fol. 171r-201r Nicolaus Magni de Jawor:
Tractatus de superstitionibus; fol. 201v-204v leer Incipit expositio in septem catholicas epistolas vene(r)abilis bedae...-...et p(ro) suppositio(n)e
voluntatis;
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 23.
Sammelhandschrift
Papier, 297 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 21 x 13 cm
Fol. 2r, 96r, 106v, 153r rot-grüne Zierinitialen mit floralen bzw. vegetabilen
Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1502
- fol. 1rv leer; fol. 2r-94v Johannes Beleth: Summa de ecclesiasticis officiis;
fol. 95r-126v Micrologus de ecclesiasticis observationibus; fol. 126v-143r
Collecta ordinum officiorum; fol. 143v-148v Ordo missae; fol. 149rv De vestimentis ecclesiasticis ("Sandaliae dicuntur soleae. Est autem genus calciamenti..."); fol. 149v-151r De nataliciis sanctorum ("Quaestiones a tua dilectione
mihi propositam..."). In der Hs. erscheint Beda Venerabilis als Autor dieses
Textes. Fol. 151v-152v leer; fol. 153r-293v Nicolaus de Blonie: Tractatus
sacerdotalis de sacramentis deque divinis officiis et eorum administrationibus Incipit Sum(m)a M(a)g(ist)ri Joh(ann)is Beleth de divinis officiis...-...deq(ue) censuris ecclesiasticis canonice observandis
Schreiber: Henricus de Geinssen; Gerardus Gerichen.
Sign.: Ms. B 24.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 188 Bll., 21,7 x 15,5 cm, ab Bl. 42 zweispaltig
15. Jh.
- fol. 1rv Registerfragment; fol. 2r-12v Paulus Hungarus: Tractatus bonus de
confessione; fol. 12v-16r Honorius Augustodunensis: Cognitio vitae; fol. 16v
leer; fol. 17r-18v De usu rei sine proprietate; fol. 19r-26v (Pseudo-)Augustinus:
De diligendo Deo lib. I; fol. 27r-33r Florigerus <Liber florum Augustini>; fol.
33r-40v (Pseudo-)Augustinus: Manuale; fol. 41rv leer; fol. 42r-180r Matthaeus
de Aquis(?): Regimen conscientiae ad institutionem simplicum. Matthaeus de
Aquis ist - Angaben auf fol. 186r zufolge - Kompilator und Schreiber des
Regimen. Fol. 180r-186r Kapitelverzeichnis; fol. 186v-187v Notae; fol. 188r
leer; fol. 188v Registerfragment Quonia(m) c(ir)c(a) c(on)fessiones a(nim)a(rum) p(er)icula su(n)t...-...sc(ri)psiss(et) melius si
potuisset
Schreiber: Matthaeus de Aquis (fol. 42r-187v).
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 25.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 161 Bll., 24 x 17,5 cm
Rot-grüne Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 1r (Pseudo-)Ignatius Antiochenus: Epistola spuria ad sanctum Johannem;
fol. 1v-60r Bernardus Claraevallensis: De consideratione ad Eugenium papam;
fol. 60rv (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: Meditationes de cognitione
humanae conditionis <De contemptu mundi> (Auszug); fol. 60v-93v Gaufridus
Autissiodorensis <Claraevallensis>: Declamationes de colloquio Simonis cum
Iesu; fol. 93v-134v Sermones et sententiae, fol. 98rv Sentenz "Peccantes", die
in der Forschung (vgl. H.M. Rochais: Enquête sur les sermons divers et les
sentences de Saint Bernard. In: ASOC 18 (1962), S. 44) Bernardus
Claraevallensis zugeschrieben wird; fol. 135r-136v Hervaeus Burgidolensis:
Epistola libros magistri Hervei vitamque continens; fol. 137r-160v Bernardus
Claraevallensis: De diligendo Deo; fol. 161rv Predigtfragmente Johanni sancto seniori suus ignatius...-...mu(n)di lib(er)atos velud peni[tentiae]
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 26.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 129 Bll., 17,5 x 11 cm
12. Jh.
- fol. 1r-65v Bernardus Claraevallensis: Vita Malachiae; fol. 65v-66r Ders.:
Hymnus Malachiae; fol. 66v leer; fol. 67r-81v Gaufridus Autissiodorensis
<Claraevallensis>: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis (lib. V); fol. 82r
Epitaphe auf Bernardus Claraevallensis und Eugenius III papa; fol. 82v leer;
fol. 83r-128v Commentarius in Sacram Scripturam ("Quattuor sunt regulae
scripturarum..."); fol. 128v-129v De corpore et sanguine domini (unvollständig)
Hic vita scotie lege pontificis Malachie...-...maritima p(ro)pe monte(m) carmelum
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Textausgabe: fol. 120r-121v in: G. Lobrichon: Notice du Ms Düsseldorf, Universitätbibliothek,
Ms B 26. In: La France de Philippe Auguste. Le temps des mutations. Hrsg. von R.-H. Bautier.
Paris 1982, S. 107-110, hier S. 109f.
Sign.: Ms. B 27.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 310 Bll., 34 x 24 cm, zweispaltig
Altenberg, Cistercienserabtei (?): 1302
- fol 1r-149v Guilelmus de S. Martino Tornacensis: Flores Bernardi <Bernardinum>; fol. 149v-163v Florigerus <Liber florum Augustini>; fol. 164r leer;
fol. 164v-310r (Pseudo-)Bonaventura: Pharetra Incipit prologus excerpto(rum) b(eat)i B(er)nardi abb[at]is...-...et ab omnibus que voluerit
p(ro)hibetur. Explicit Pharetra.
Fol. 310v Auszug aus einem Glossar, von einer Hand des 15. Jh. nachgetragen.
Sign.: Ms. B 28.
Bernardus Claraevallensis:
Opera selecta
Pergament, 184 Bll., 23 x 16 cm
14. Jh.
- fol. 1r-20v Tractatus de effectu sacrae communionis; fol. 21r-22v leer; fol.
23r-41v Bernardus Claraevallensis: De praecepto et dispensatione; fol. 41v-58r
De gratia et libero arbitrio; fol. 58r-81v De diligendo Deo; fol. 82r-184v
Sermones in Cantica canticorum (Sermones 52-86) Incipit sermo b(eat)i berna[r]di de sacramento...-...quaere in quaterne
Sign.: Ms. B 29.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones in Cantica canticorum (Auszug)
Pergament, 152 Bll., 32,5 x 23,5 cm, zweispaltig
Ende 12./Anfang 13. Jh.
- Der Auszug umfaßt die Sermones 37-83 in Cantica canticorum. -
Sermo XXXVII. Puto nunc non habemus opus hortari...-...qui est super omnia deus benedictus in
saecula. Amen.
Vorbesitzer; Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 30a.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 222 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 29 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 7r und 166v Zierinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1473
- fol. 2r-4v Register (unvollständig) zu Bernardus Claraevallensis: Sermones in
Cantica canticorum; fol. 5r-6v leer; fol. 7r-164r Bernardus Claraevallensis:
Sermones in Cantica canticorum; fol. 164v-165v leer; fol. 166r-212v Richardus
de S. Victore: Explicatio in Cantica canticorum; fol. 212v-213r Ders.:
Explicatio in Cantica canticorum, cap. 41; fol. 213v leer; fol. 214r-222r Ders.:
Adnotationes mysticae in psalmum XXVIII; fol. 222v leer Apparuit Christus i(n)firmis ut face(re)t fide(m)...-...i(n) aspi(r)atio(n)e volu(n)tatis. Si p(salmu)s
Afferte
Schreiber: Gerhardus Messynck de Dyngeden.
Sign.: Ms. B 30b.
Richardus de S. Victore:
Explicatio in Cantica canticorum (mndd.)
Pergament, 117 Bll., 22 x 15 cm
Fol. 3r Rankenornament mit vegetabilem Motiv, Verwendung von Blattgold.
Niederrhein: 1426
Hyr beghint een Tractaet meyster rychardus van Sunte victoer....-...Hyr endet dit boek. God sys
ghelovet.
Vorbesitzer: Coesfeld, Augustiner-Chorfrauenstift Marienbrink.
Sign.: Ms. B 31.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de tempore et de sanctis
Pergament, 226 Bll. (+ 1 nachgeh. Bl.), 26,5 x 19 cm, zweispaltig
Fol. 122v ganzseitige Doppelminiatur. Dargestellt sind die Kreuzigung und die
Auferstehung Christi. Fol. 23r, 51r, 94v und 170r Miniaturinitialen in
gedeckten Farben und mit Verwendung von Blattgold. Darüber hinaus befinden
sich zahlreiche rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament in der
Handschrift.
Rhein-Maas-Gebiet: 13. Jh.
- fol. 1v-226r Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis
(unvollständig, die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore eingeordnet); fol. Iv (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: De interiori domo (Prooemium und Auszug aus cap. 1) Domus haec in q(ua) habitamus...-...Explicit Liber Sermonu(m) Beati Bernardi Abb[at]is de toto
Anno. Sit laus et gl(ori)a Christo.
Vorbesitzer: Heisterbach, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 32.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de diversis
Pergament, 202 Bll., 21 x 13,5 cm
Niederrhein: 1446
- fol. 1r-179r Bernardus Claraevallensis: Sermones de diversis 1-32 und 40-42;
fol. 179v-201r Ders.: Parabolae Vera o(mn)ino sente(n)tia fr(atr)es...-...et a dextris caritatis decem milia. Deo gratias.
Schreiber: Johannes Rode.
Fol. 201r-202v Notizen einer Hand des 16. Jh.s
Vorbesitzer: Beyenburg (Steinhaus), Kreuzbrüderkonvent St. Maria Magdalena.
Sign.: Ms. B 33.
Bernardus Claraevallensis:
Opera selecta
Papier, 205 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 21 x 14 cm
Fol. 2r Schmuckinitiale mit filigranem Rankenornament.
15. u. 16. Jh.
- fol. 1r-92v Bernardus Claraevallensis: Sermones de diversis (unvollständig);
fol. 93r-108v Ders.: De conversione ad clericos; fol. 108v-119r Ders.: Parabolae; fol. 119v-120v leer; fol. 121r-205v Commentarius in psalmum CXVIII
(Stegmüller 8772), von einer Hand des 16. Jh.s kopiert und den Opera selecta
Bernhards von Clairvaux wohl nachträglich beigeheftet. Der Kommentar ist in
der Handschrift unvollständig wiedergegeben und umfaßt die Verse 1-132 des
Psalms 118. Vera omnino se(n)te(n)cia est fr(atr)es...-...luxuria destruit na(tura)lia destruit sci(enti)as destruit
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 34.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de tempore et de sanctis
Pergament, 217 Bll., 30,5 x 22 cm, zweispaltig
Zahlreiche rot-blaue Zierinitialen mit vegetabilem bzw. filigranem Ornament.
Eine große Zahl weiterer Initialen ist später herausgeschnitten worden.
13. Jh.
- fol. 1r-85r und fol. 87r-194v Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore
et de sanctis. Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore
eingeordnet. fol. 85v-86r Guilelmus de S. Theodorico: De contemplando Deo
(Auszug aus dem Prooemium); fol. 86v leer; fol. 195r-217r Bernardus Claraevallensis: Sermones in psalmum "Qui habitat"; fol. 217v Makulatur Incipiu(n)t sermones b(ea)ti bernardi abbatis de adventu d(omi)ni...-...qui est super omnia deus
benedictus in saecula. Amen
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 35.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de tempore et de sanctis
Papier, 186 Bll. (+ 3 vorgeh. Bll.), 29 x 21 cm
um 1470
- fol. 1r-185r Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis.
Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore eingeordnet. fol.
185v-186v leer Incipiu(n)t sermones beati bernardi abbatis hyemales de tempore et de sanctis...-...et futuroru(m)
expectatio premiorum. Explicunt sermones beati bernardi
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. B 36.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de tempore et de sanctis (pars hiemalis)
Pergament, 130 Bll., 28,5 x 19 cm
Fol. 1r Zierinitiale mit filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis (pars hiemalis).
Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore eingeordnet. Incipiu(n)t sermo(n)es b(ea)ti bernardi abbatis de hieme...-...donec requie(m) resurre(ct)io donec
sabbatu(m) pascha sequatur
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 37.
Bernardus Claraevallensis:
Opera selecta
Pergament, 204 Bll., 24,7 x 17,5 cm, zweispaltig
Vereinzelt Zierinitialen.
Ende 14./Anfang 15. Jh.
- fol. 1r-132r Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis
(Auszüge). Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore eingeordnet. fol. 132v leer; fol. 133r-179r Ders.: Sermones in psalmum "Qui habitat"; fol. 179r-189v Ders.: Apologia ad Guilelmum abbatem; fol. 189v-204v
(Pseudo-)Bernardus Claraevallensis/Johannes Homo Dei: Tractatus de vitae
ordine et morum disciplina Sermone[s] beati bernardi claraevall(en)sis abb(at)is...-...et flebilis suppletq(ue) tu ora hoc modo
Vorbesitzer: Kentrup, Cistercienserinnenkloster.
Sign.: Ms. B 38.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 232 Bll. (+ 4 vorgeh. Papierbll.), 25 x 18 cm, zweispaltig
Fol. 1r Miniaturinitiale; fol. 162r Zierinitiale.
Kentrup, Cistercienserinnenkloster: 1478
- fol. 1r-161v Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis
(pars aestivalis). Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore
eingeordnet. fol. 162r-232r Isidorus Hispalensis: Sententiae I-III Incip[i]unt sermones beatissi(mi) Bernardi de resurrectione d(omi)ni...-...Explicit liber s(an)c(t)i
ysidori hyspamensis [sic] archiepiscopi de sum(m)o bono.
Schreiber: Katharina de Westhoven; Anna Kyttelers; Katharina Regis.
Sign.: Ms. B 39.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 132 Bll., 20,5 x 14 cm, bis Bl. 25 einschl. zweispaltig
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-19r Bernardus Claraevallensis:
Sermones IV in laudibus virginis matris <Missus est>; fol. 19r-21r Jacobus de
Voragine: De conversione sanctae Catharinae; fol. 21r-25r Indulgentia Gregorii
IX papae (?) (unvollständig); fol. 25v leer; fol. 26r-96v Conradus (Holtnicker)
de Saxonia: Speculum Beatae Mariae Virginis; fol. 97rv leer; fol. 98r-131r
Johannes Chrysostomus: De laudibus sancti Pauli apostoli homiliae VII Incipit omilia b(ea)ti B(er)nardi abb(at)is s(upe)r ewa(ngelio) Missus e(st)...-...Explicu(n)t omiliae b(ea)ti johan(n)is crisostomi de laudibus beati pauli apostoli
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 40.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones de tempore et de sanctis
Papier, 153 Bll., 29 x 20,5 cm, zweispaltig
Vereinzelt Zierinitialen mit vegetabilen Motiven und filigranem Ornament.
15. Jh.
- Bernardus Claraevallensis: Sermones de tempore et de sanctis (pars hiemalis).
Die Sermones de sanctis sind in die Sermones de tempore eingeordnet. Incipiu(n)t s(er)mones b(ea)ti ber(n)hardi abb(a)t(is) de hyeme...-...done(c) sabb(atu)m pascha
seq(ui)t(ur). Ame(n)
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 41.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones in Cantica canticorum
Papier, 169 Bll., 29 x 20 cm, zweispaltig
15. Jh.
Incipit sermo p(rimus) b(ea)ti bernardi abb(at)is sup(er) ca(n)tica ca(n)tico(rum)...-...ut filii lucis
inquit ambulate.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 42.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones in Cantica canticorum
Papier, 163 Bll., 28,5 x 20 cm, zweispaltig
Kentrup, Cistercienserinnenkloster: 1475
Na dem male dat twe bosheit...-...dar uns got allen vor beware. Amen. Deo sit laus et gl(ori)a i(n)
s(ae)c(u)la.
Schreiber: Katharina Regis.
Sign.: Ms. B 43.
Guilelmus de S. Theodorico/Bernardus de S. Bonaevalle/Gaufridus Autissiodorensis <Claraevallensis>:
Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis libri V
Pergament, 128 Bll., 23 x 16 cm
12. Jh.
- fol. 1r-39v Guilelmus de S. Theodorico: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis (lib. I) (Anfang des Prologs fehlt); fol. 39v-73r Bernardus de S. Bonaevalle: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis (lib. II); fol. 73r-128v
Gaufridus Autissiodorensis <Claraevallensis>: Vita prima sancti Bernardi
Claraevallensis (lib. III-V) verecundia p[er]hibit(us) sim usque ad huc...-...tu sup(er) om(n)ia deus benedictus in saecula
amen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 44.
Guilelmus de S. Theodorico/Bernardus de S. Bonaevalle/Gaufridus Autissiodorensis <Claraevallensis>:
Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis libri V
Pergament, 126 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 28 x 19,5 cm, zweispaltig
Burtscheid, Cistercienserinnenabtei: 14. Jh.
- fol. 1r-39v Guilelmus de Theodorico: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis (lib. I); fol. 39v-74v Bernardus de S. Bonaevalle: Vita prima sancti
Bernardi Claraevallensis (lib. II); fol. 74v-126v Gaufridus Autissiodorensis
<Claraevallensis>: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis (lib. III-V) Praefacio wilhelmi abb(at)is i(n) vita(m) d(omi)ni bernardi p(ri)mi claraevalle(n)sis abbatis......et tu sup(er) o(mn)ia d(eu)s b(e)n(e)dictus i(n) saecula Amen. Explicit vita sancti bernardi
abbatis
Schreiber: Elysabeth de Strabach.
Sign.: Ms. B 46.
Dietrich Bollick:
Postillae et sermones de sanctis
Papier, 195 Bll. (+ 1 nachgeh. Pergamentbl.), 29,5 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 17r Schmuckinitiale.
Niederrhein: 15. Jh.
- fol. 1r-4v Vita Gudulae (BHL 3685); fol. 4v Sequentia Gudulae; fol. 5r-15v
Register zu Dietrich Bollicks Postillae et sermones de sanctis; fol. 16rv Kapitelverzeichnis; fol. 17r-194v Dietrich Bollick: Postillae et sermones de
sanctis; fol. 195r Fortsetzung der Vita Gudulae (Schluß fehlt) Vita s(an)c(t)ae gudulae v(ir)gi(ni)s gloriosae...-...et gloria(m) d(omi)n(u)s per miracula multa
declaravit.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 47.
Dietrich Bollick:
Sermones de tempore
Papier, 223 Bll., 29 x 19,5 cm, zweispaltig
Niederrhein: 15. Jh.
In adve(n)tu d(om)ni d(omini)ca p(rim)a...-...cu(m) r(e)g(no) suo q(ui) sequitur
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 48.
Dietrich Bollick:
Postillae et sermones de tempore
Papier, 288 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28,5 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 1r Zierinitiale mit Rankenornament.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1503
- fol. 1r-277r Dietrich Bollick: Postillae et sermones de tempore; fol. 277v-287r
Register In ill[o tempore] dixit Iesus disci(pulis) suis. Eru(n)t signa i(n) sole et lu(na) et stell(is).......Ypocris(is) q(uae) detesta(tur)
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 49.
Sammelhandschrift
Pergament, 158 Bll., 34 x 24 cm, zweispaltig
Fol. 117r Zierinitiale mit zoomorphem Motiv; fol. 140v und 141r Manus
computistici (Schaubilder, in denen die Anatomie der menschlichen Hand der
Demonstration komputistischer Zusammenhänge dient).
12. Jh.
- fol. 1r-52r Anselmus Laudunensis: Glossa in psalterium; fol. 52rv De tribus
sceleribus ("Sunt tria haec quae procedunt cogitatio mala, locutio perversa,
operatio prava..."); fol. 53r-77v Eucherius Lugdunensis: Formulae spiritualis
intelligentiae; fol. 77v-84v Isidorus Hispalensis: Allegoriae quaedam sacrae
scripturae, cap. 1-130 <De nominibus legis et evangeliorum liber unus>; fol.
84v-92r Ders.: De ortu et obitu patrum; fol. 92v-117r Excerpta patrum. Es
dominieren Auszüge aus Bernardus Claraevallensis und Hugo de S. Victore.
Fol. 117v-124v Odo II Cluniacensis: Sermo 2; fol. 125r-130r Beda Venerabilis:
Expositio allegorica in librum patris Tobiae; fol. 130r-135v Kompilation
hagiographischer Fragmente; fol. 135v-137r Brevis historia Prudentii; fol. 137r141r Computus; fol. 141r-146v De eucharistia; fol. 146v-152r "Capitula super
quibus dominus Albero [de Merken] convictus est errasse" (Auszug aus dem
anonymen Libellus adversus errores Alberonis); fol. 152v-154v Glossar (lat.);
fol. 155r-158v Nota zur Grammatik Prophetia est inspirat(i)o divina quae eventus reru(m)...-...ut posco poposci curro cucurri
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 50.
Hagiographische Sammelhandschrift
Pergament, 323 Bll., 34 x 23 cm, zweispaltig
14. Jh.
- fol. 1r-56v Rufinus Tyrannius <Aquileiensis>: Historia monachorum; fol.
56v-99v Athanasius Alexandrinus translat. Euagrio Antiocheno: Vita Antonii
(Auszug aus den Vitae patrum, lib. I); fol. 99v-105v Hieronymus: Vita Pauli;
fol. 105v-110v Ders.: Vita Malchi; fol. 110v-127v Ders.: Vita Hilarionis; fol.
128r-253r Vita patrum (lib. V, VI) <Verba seniorum>; fol. 253r-254v Angelus
et eremita; fol. 254v-257r Vita Marinae (BHL 5528); fol. 257v-264v Vita
Pelagiae (BHL 6605); fol. 264v-273r Vita Euphrosinae (Auszug aus den Vitae
patrum, lib. I); fol. 273r-287v Sophronius Hierosolymitanus translat. Paulo
Diacono: Vita Mariae Aegyptiacae (Auszug aus den Vitae patrum, lib. I); fol.
287v-303r Ephraem Syrus: Vita Abrahae eremitae (Auszug aus den Vitae
patrum, lib. I); fol. 303r-323r Vita Epicteti et Astionis (Auszug aus den Vitae
patrum, lib. I) Incipit prologus de vitis sanctorum patrum heremitar(um)...-...et cu(m) sp(irit)u s(an)c(t)o i(n)
s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lor(um) am(en);
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 51.
Johannes Cassianus:
Opera selecta
Pergament, 230 Bll., 31 x 22,5 cm
Zahlreiche rot-blau-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen und - in geringerem
Umfang - zoomorphen Motiven.
2. Hälfte 12. und 14. Jh.
- fol. 1r-59v De coenobiorum institutis (14. Jh.); fol. 60r leer; fol. 60v-230r
Collationes (2. Hälfte 12. Jh.); die beiden Teile der Handschrift sind nachträglich zusammengebunden worden -
Incipit prologus Beati cassiani ep(iscop)i de institutione monachor(um)...-...theodosio et valentiniano regnantib(us). Amen
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 52.
Johannes Cassianus:
Collationes
Papier, 248 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 29 x 21 cm, zweispaltig
Vereinzelt Zierinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1478
- fol. 1r-231r Johannes Cassianus: Collationes; fol. 232r-242r Johannes Castellensis: De fine religiosae perfectionis; fol. 242r-244v De novem gradibus ad
perfectam vitam; fol. 244v Isidor-Fragment; fol. 245r-248v leer Incipit p(rae)fatio Joh(ann)is cassiani i(n) X collaciones egiptioru(m) p(at)r(u)m...-...labore(m)
h(abe)r(e) Ysidor(us)
Schreiber: Gerhardus Messynck de Dyngeden.
Sign.: Ms. B 53.
Sammelhandschrift
Papier, einige Pergamentbll., 257 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 21,5 x 14 cm
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1469
- fol. 1r-160r Johannes Cassianus: De coenobiorum institutis; fol. 160v-164v
leer; fol. 165r-253r Jacobus de Voragine: Legenda aurea; fol. 253v-254r leer;
fol. 254v-255r Sequenzen; fol. 255v-257r Decisio de contractibus emptionis
reddituum; fol. 257v Makulatur Incip(it) p(rae)facio b(ea)ti cassia(n)i s(upe)r i(n)sti(tu)ta egiptior(um)...-...sufficit eis q(uia) de
iure n(on) e(st) dub(iu)m
Schreiber: Gerhardus Messynck de Dyngeden; zwei weitere Hände des späten
15. Jh.s.
Sign.: Ms. B 54.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 140 Bll., 29 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r Zierinitiale.
15. Jh.
- fol. 1r-27r Rufinus Tyrannius <Aquileiensis>: Historia monachorum; fol. 28r52v Vitae patrum (lib. III); fol. 52v-72v Palladius Helenopolitanus: Historia
Lausiaca; fol. 72v-129v Vitae patrum (lib. V) <Verba seniores>; fol. 129v-138r
Vitae patrum (lib. V) (Auszüge); fol. 138r-139v Verba septem abbatis Moysis S(an)c(t)i Iheronimi p(ro)logus in vitas p(at)r(u)m...-...et in se(m)piternu(m) est requies. Amen.
explicit.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 55.
Johannes Cassianus:
De coenobiorum institutis
Papier, 119 Bll., 21,5 x 14,5 cm
Fol. 4r Schmuckinitiale mit filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 3rv Gennadius Massiliensis: De viris illustribus (cap. 72); fol. 4r-119r
Johannes Cassianus: De coenobiorum institutis Gennadius in libro de illustribus viris: de cassiano presbitero et monacho...-...Explicit liber
duodecim(us) cassiani eloq(uen)tissimi i(n)titulat(us) de sp(irit)u sup(er)biae. Deo gr(ati)as.
Sign.: Ms. B 56.
Sammelhandschrift
Pergament, 204 Bll., 24 x 17 cm
Rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Rankenornament.
14. Jh.
- fol. 1r-124v Gerardus Leodiensis (?): De doctrina cordis (Anfang fehlt); fol.
124v-204v Johannes Cassianus: Flores Cassiani in altum se tollere praevalebit...-...ubi splendore s(an)c(t)itatis et humilitatis enituit. Ne [Text
bricht ab]
Vorbesitzer: Soest (Westfalen), Dominikanerinnenkonvent Paradies (?).
Sign.: Ms. B 58.
Sammelhandschrift
Papier, 252 Bll., 29,5 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 4r, 20r, 215r, 221v blau-rot-grüne Zierinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1480
- fol. 1r-2v leer; fol. 3rv Kapitelverzeichnis; fol. 4r-204v (Pseudo-)Johannes
Chrysostomus: Opus imperfectum in Matthaeum; fol. 205r-221v Johannes
Chrysostomus: De compunctione cordis; fol. 221v-242r Ders.: De reparatione
lapsi; fol. 242v-252 Ders.: De eo quod nemo laeditur nisi semetipso (Auszug) Incipit p(rae)facio b(ea)ti Johan(n)is Crisostomi i(n) lib(rum) omelia(rum)...-...et sp(irit)u sancto
p(er) o(mn)ia s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lo(rum): amen.
Schreiber: Hermannus de Bocholt; eine weitere Hand.
Sign.: Ms. B 59.
Johannes Chrysostomus:
Sermones super Matthaeum
Papier, 320 Bll., 28 x 21,7 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1506
Incipit opus p(er)f(e)c(tu)m Joh(ann)is Chrisostomi...-...tui gl(ori)a et i(m)p(er)iu(m) i(n)
s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lo(rum). Amen.
Schreiber: Henricus de Gry.
Sign.: Ms. B 60.
Sammelhandschrift
Papier, 237 Bll., 28 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1505
- fol. 1r-139r Johannes Chrysostomus translat. Mutiano Scholastico: Homiliae
in Epistolam Pauli ad Hebraeos; fol. 139v leer; fol. 140r-197v Ders. translat.
Laelio Tiferno: Sermones in Iob de patientia et de poenitentia; fol. 198r-199v
leer; fol. 200r-213r Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae; fol. 213rv
De pecunia; fol. 214r-225r Dicta patrum super simoniam; fol. 225r-229v Dicta
patrum de sacramento eucharistiae; fol. 230r-236r Johannes Gerson: De
praeparatione ad missam et pollutione nocturna Incipit com(m)entu(m) beati Johannis Chrisostomi ep(iscop)i co(n)sta(n)tinopolitani i(n) i(n)
[sic!] ep(isto)las Pauli ap(osto)li...-...Et sic habet(ur) finis sit deo laus et t(ri)nis.
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 61.
Ludolphus de Saxonia:
Vita Jesu Christi (pars II cap. 1-57)
Papier, 155 Bll. (+ 1 nachgeh. Pergamentbl.), 28 x 20,5 cm, zweispaltig
Niederrhein: 15. Jh.
De co(n)fessione verae fidei qua(m) b(ea)t(us) petrus ap(osto)lus fecit pro o(mn)ib(us)......etia(m) eor(um) salvatore(m) te o(ste)ndas Amen.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 62.
Johannes Damascenus:
Barlaam et Josaphat
Papier, 141 Bll., 21 x 14,5 cm
Fol. 2r Zierinitiale.
15. Jh.
Incipit liber gestorum Barlaan [sic] et Josaphat servorum dei...-...P(er) Iehsum [sic] Christum
filiu(m) tuu(m) do(mi)n(u)m n(os)tr(u)m Ame(n)
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 64.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 158 Bll., 21 x 13,5 cm
Zweifarbige Zierinitialen.
15. Jh.
- fol. 1rv Inhaltsübersicht; fol. 2r-83v Smaragdus de S. Mihiel: Diadema monachorum, daran schließen sich ein fragmentarisches Register und ein Kapitelverzeichnis an; fol. 84rv leer; fol. 85r-101v Johannes de Schoonhovia: Epistola secunda in Eemsteyn <De cursu spirituali>; fol. 102r-122v Theodericus de Herxen: Epistola contra detractores monachorum; fol. 123r-139r (Pseudo-)Augustinus: Manuale; fol. 139v-142v Johannes Gerson: De remediis contra pusillanimitatem; fol. 143r-149r Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermo 255; fol.
149r-151v (Pseudo-)Augustinus: Sermo 252; fol. 152v-158v Bernardinus
Senensis(?)/Dionysius Cartusianus(?)/Jacobus Cartusianus(?): Speculum amatorum mundi (unvollständig) Hunc modicu(m) operis n(os)tri libellu(m) de multoru(m) dictis ort[h]odoxoru(m)...-...cu(m)
fr(atr)is et e(cc)l(esiasti)cis eoru(m) me(r)itis et p(re)cibus possideat
Drei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 65.
Ephraem Syrus:
Sermones
Pergament, 88 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 17 x 11,5 cm
12. u. 14. Jh.
- Da der aus dem 12. Jh. stammende Teil der Sermones des Ephraem Syrus bereits im 14. Jh. wohl nur noch fragmentarisch vorlag, sind die fehlenden Teile
von einer Hand des 14. Jh.s ergänzt und mit den Partien des 12. Jh.s zusammengebunden worden. -
Incipit liber sancti effrem dyaco(n)i atq(ue) abb(at)is de co(m)pu(n)ctione cordis...-...Explicit
liber sextus b(ea)ti Effrem de extremo iudicio et caritate et potentia lac(r)imaru(m)
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 67.
Sammelhandschrift
Pergament, 214 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bll.), 33 x 23 cm, zweispaltig
Miniaturen auf fol. 1r Bischof Eusebius Gallicanus, 41v Bekehrung Josaphats
durch Barlaam und 83r Siebenschläferlegende in zwei Szenen. Die Miniaturen
sind in grünen und braunen Tönen gehalten. Darüber hinaus befinden sich
zahlreiche Schmuck- und Zierinitialen in der Handschrift.
13. Jh.
- fol. 1r-21v Eusebius 'Gallicanus'<(Pseudo-)Eusebius Emisenus>: Homiliae de
pascha XII (= Homiliae 12a-23); fol. 21v-29r Anselmus Cantuariensis:
Exhortationes, meditationes, orationes; fol. 29r-40v Hugo de Folieto: De
claustro animae (lib. III, cap. 1-9); fol. 41r-79r Johannes Damascenus: Barlaam
et Josaphat (gekürzt) mit Kapitelverzeichnis; fol. 79r-82v Vita Alexii (BHL
287); fol. 83r-91v Gesta dormientium septem; fol. 91v-99v Vita Eustachii
(BHL 2760); fol. 99v-103v Historia Jephtae; fol. 103v-104r Sermo de verbo
Osiae; fol. 104v leer; fol. 105r-110v Passio Marini (BHL 5538); fol. 110v-129v
Passio Sebastiani (BHL 7543); fol. 130r-141r Passio Juliani (BHL 4529); fol.
141v-144v Vita Symeonis (Auszug aus den Vitae patrum, lib. I); fol. 144v-145v
Passio Luciani (BHL 5008); fol. 146r-171r Gesta Silvestri (lib. I-VI) (BHL
7725-7733); fol. 171r-200r Johannes Diaconus Hymonides: Vita Gregorii I
papae (BHL 3641-3642); fol. 200r-204v Passio Julianae (BHL 4522); fol. 204v213r Brevis comprehensio symboli et finis saeculi; fol. 213r-214v Nachträge Sciendu(m) quod iste Eusebi(us) fuit pisan(us) ep(iscopu)s non cesariensis...-...sit mos iste
terent(ur)
Zwei Hände.
Fol. 213r-214v Vita Sanctae Mariae Magdalenae (BHL 5458) und ein hagiographisches Fragment, von einer Hand des 14. Jh.s nachgetragen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 68.
Sammelhandschrift
Papier, 133 Bll., 31,5 x 15 cm
Mehrfarbige Zierinitialen auf fol. 3r, 45r, 53v und 95v.
Ende 15. Jh.
- fol. 1r-2v leer; fol. 3r-44v (Pseudo-)Eusebius Cremonensis/Johannes de Novo
Foro(?): Epistola ad Damasum et Theodosium de morte Hieronymi; fol. 45r-53r
(Pseudo-)Augustinus/Johannes de Novo Foro(?): Epistola ad Cyrillum de
magnificentiis Hieronymi; fol. 53r-93r (Pseudo-)Cyrillus/Johannes de Novo
Foro(?): Epistola ad Augustinum de miraculis Hieronymi; fol. 93v-131v
Johannes de Turrecremata: Expositio in Regulam Sancti Benedicti (gekürzte
Fassung mit einem Kapitelverzeichnis, die den Prolog des Johannes de Turrecremata sowie das Ordensstatut umfaßt); fol. 132r-133v leer Incipit ep(isto)la b(ea)ti Eusebii ad damas(u)m portue(n)s(em) ep(iscopu)m...-...Et sic deo da(n)te
fi(ni)s h(ab)et(ur)
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 69a.
Flores auctorum
Papier, 130 Bll. (+ 1 vor- u. 2 nachgeh. Pergamentbll.), 21 x 14 cm
15. Jh.
Nichil sci(enci)a suavi(us), nichil sapiencia utilius, nichil prude(n)cia meli(us)...-...ut ego fiam
filius dei. Et sic est finis.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 69b.
Flores auctorum
Papier, 135 Bll., 21,2 x 14 cm, zweispaltig
15. Jh.
De v(er)a sci(enti)a et sapi(enti)a. Incipit liber qui voc(at)ur Flores auctorum...-...Si manus errant sc(ri)ptoris corrige l(e)c(t)or
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 70.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 238 Bll., 21,5 x 14 cm
Blau-rot-grüne Zierinitialen mit vegetabilen Motiven und filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 1r-148r Hugo de Folieto: De claustro animae; fol. 148v-152v Aurelius
Augustinus Hipponensis: Regula recepta; fol. 152v-187v Hugo de S. Victore(?): Expositio in regulam beati Augustini; fol. 187v-192v (Pseudo-)Anselmus Cantuariensis: De pace et concordia; fol. 192v-212v Humbertus de Romanis: De tribus votis substantialibus; fol. 212v-231r Matthaeus de Cracovia:
De puritate conscientiae; fol. 231r-234v Johannes Gerson: Responsa ad quattuor quaestiones, Quaestio I de detractione; fol. 234v-237r Johannes Bourchelli:
Exercitatorium ad vitae perfectionem; fol. 237v-238v leer Incipit tractat(us) seu prolog(us) magistri venerabilis hugonis folieti de claustro corp(or)is et
a(n)i(m)ae...-...Explicit aureus tractatulus. Deo gracias.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 71.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 306 Bll., 21,2 x 14,5 cm
Fol. 2r Schmuckinitiale; darüber hinaus zahlreiche mehr- und einfarbige
Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1493
- fol. 1r Inhaltsverzeichnis; fol. 1v-146v Hugo de Folieto: De claustro animae;
fol. 146v-150r Hugo de Folieto(?): De constructione tabernaculi secundum litteram; fol. 150v-151v leer; fol. 152r-215r Hugo de S. Victore: Didascalicon de
studio legendi; fol. 215r-228v Ders.: De beatae Mariae virginitate; fol. 229r230r Ders.: De verbo incarnato (collatio I); fol. 230r-245r (Pseudo-)Hugo de S.
Victore: De statu virtutum variabili; fol. 245v-265v Hugo de S. Victore: De
tribus diebus; fol. 266r-306v Hugo de S. Victore(?): Miscellanea Rogasti nos f(rate)r amatissi(m)e...-...et r(e)g(na)t i(n) et(er)na saecula Amen
Schreiber: Hermannus de Colonia.
Sign.: Ms. B 73.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, einige Pergamentbll., 210 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 29 x 20,5 cm, zweispaltig
um 1439
- fol. 1r-106v Honorius Augustodunensis: Gemma animae; fol. 106v-133v Beda
Venerabilis: Explanatio Apocalypsis; fol. 134r-155r Ders.: Expositio in Actus
apostolorum; fol. 155r-157v Liber nominum, ex Actis Apostolorum; fol. 158r171r Hugo de S. Victore: De tribus diebus; fol. 171v Makulatur; fol. 172r-173v
leer; fol. 174r-175r Leo I papa: Sermo 83; fol. 175r-185v Beda Venerabilis:
Sermones 31, 6, 7; fol. 186r-188r Fulgentius Ruspensis: Sermo 3; fol. 188v
leer; fol. 189rv De trinitate; fol. 189v-198r (Pseudo-)Augustinus/Vigilius
Thapsensis: Contra Felicianum arianum de unitate Trinitatis liber I; fol. 198v200v Paulus Diaconus <Neapolitanus>: Sermo 158; fol. 201r-210r Thomas de
Aquino: Officium de corpore Christi (Schluß fehlt); fol. 210v leer Quod hic liber de missa de ecclesia...-...ut nullus horror cruoris sit. et pretium
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 74.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 264 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 21,5 x 14,5 cm
Rote Zierinitialen, zum Teil mit filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. Ir-IIv Urkundenfragmente; fol. 1rv leer; fol. 2r-15v Johannes Gerson: De
praeparatione ad missam et pollutione nocturna; fol. 16r-25r Ders.: De
cognitione castitatis; fol. 25v-50r Ders.: Regulae mandatorum; fol. 50r-66r
Ders.: De passionibus animae; fol. 66v-70r Ders.: De modo vivendi fidelium;
fol. 70v-71r De decem praeceptis decalogi ("In tabulis binis lex est depicta...");
fol. 71v-73v leer; fol. 74r-102r Nicolaus Kempf: Alphabetarium divini amoris;
fol. 102v-103v leer; fol. 104r-130r Tractatus de effectu sacrae communionis
("Ihesu christi nobili ancille et humili sponse..."); fol. 130r-133r Ex canonibus;
fol. 133v leer; fol. 134r Makulatur; fol. 134v-144v theologisches Fragment; fol.
145r-149v leer; fol. 150r-167v Nicolaus de Ambiano: Ars catholicae fidei; fol.
168r-170r Gebeno Eberbachensis: Speculum futurorum temporum (zum Text
vgl. J.B. Pitra: Analecta Sanctae Hildegardis Opera VIII. Sacri Montis
Cassinensis 1882, S. 483-485); fol. 170r-178v Hildegardis de Bingen: Epistola
48; fol. 178v-213r Gebeno Eberbachensis: Speculum futurorum temporum
(Auszug. Vgl. J.B. Pitra. a.a.O., S. 486); fol. 214r-216r Hildegardis de Bingen:
Epistola 52; fol. 216v-217v leer; fol. 218r-251r (Pseudo-)Thomas de Aquino:
De beatitudine; fol. 251v-263v Ders.: De divinis moribus Incipit Tractat(us) ven(er)abilis M(a)g(ist)ri Joh(ann)is Gerson ca(n)cellarii p(ar)isien(sis) Super
materia celebratio(n)is missae...-...ip(s)e solus scit numeru(m) elector(um). Benedictus Deus
Amen
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 75.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 178 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 20,5 x 15 cm, z.T. zweispaltig
Fol. 49r rot-blaue Rankeninitiale mit vegetabilen Motiven.
15./16. Jh.
- fol. 1rv Inhaltsübersichten aus dem 16. und 18. Jh.; fol. 2r-16v Johannes
Gerson: Opus tripartitum (Auszug); fol. 17r-37v Petrus de Alliaco: Meditatio in
septem psalmos poenitentiales; fol. 38r leer; fol. 38v-39v Nota; fol. 40r-43v
Sermones in symbolum; fol. 44r Thomas de Aquino: De iudiciis astrorum; fol.
44v leer; fol. 45r-47v Johannes Gerson: Responsa ad quattuor quaestiones
(quaestio I de detractione); fol. 48r-127r Johannes de Tambaco: De
consolatione theologiae, mit einem Kapitelverzeichnis; fol. 127v-128v Vita
Euphrosinae (unvollständig); fol. 129r-138v Thomas de Aquino: De articulis
fidei et ecclesiae sacramentis; fol. 139r-140v Hieronymus: Epistola 14; fol.
141rv leer; fol. 142r-153v Hugo de S. Victore: Soliloquium de arra animae; fol.
154rv leer; fol. 155r-158v Arnoldus Heimericus: Pronostica infallibilia magistri
sine nomine; fol. 159rv leer; fol. 160r-174v Ders.: Argumentum Romani
itineris; fol. 175rv leer; fol. 176r-178r Modus faciendi maledictionem; fol. 178v
leer Incipit opusculu(m) t(ri)partitu(m) de p(rae)ceptis decalogi de co(n)fessio(n)e et arte moriendi......tunc celebrans proscynatur
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent; Düsseldorf, Hauptstaatsarchiv.
Textausgabe: fol. 160r-174v in W. Harleß: Aus dem Leben eines nachgeborenen clevischen
Fürstensohnes. In: ZBGV 17 (1881), S. 171-194, hier S. 177-192.
Sign.: Ms. B 76.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 164 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 21,3 x 14,5 cm
Niederrhein: 15. Jh.
- fol Irv Inhaltsverzeichnisse aus dem 15. und 18. Jh.; fol. 1r-121v Godfridus
Herliacensis: Expositio in Pater noster; fol. 122r-137v Gilbertus Crispinus
Westmonasteriensis: Altercatio Christiani adversus Iudaeum; fol. 138rv leer;
fol. 139r-140v (Pseudo-)Augustinus: De oboedientia et humilitate sermo; fol.
140v-146v Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermones 347, 348, 350; fol.
147r-163r Johannes Gerson: De praeparatione ad missam et pollutione
nocturna; fol. 163v-164v leer Incipit exposit(i)o s(upe)r mate(r)ia or(ati)o(n)es d(o)m(ini)cas...-...Explicit tractatulus bonus
super mat(er)ia celebratio(n)is missae vene(r)abilis m(a)g(ist)ri Ioha(n)nis Gerson cancellarii
parisiensis
Schreiber: Gotschatius de Moers; zwei weitere Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 77.
Flores Johannis Gersonis
Papier, 331 Bll., 28,7 x 20,5 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1508
Factu(m) est p(roe)liu(m) magnu(m) i(n) caelo...-...Colloqu(ium) sensuum [i.f. unleserlich,
dann:] LXXII
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 78.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 120 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 22 x 15 cm
Ende 15. Jh.
- Die Handschrift ist mit den Inkunabeln Hain-Copinger 1140 und Hain-Copinger 11750 zusammengebunden. Diese Drucke wurden bei der Foliierung der
Handschrift, die im folgenden übernommen wird, mitberücksichtigt. Daher
weichen die Anzahl der Blätter der Handschrift und ihre Foliierung voneinander ab. Fol. I-IV Graduale-Fragment; fol. 1rv leer; fol. 2r-8v Johannes
Gerson: Sermo de trinitate; fol. 9r-23r Passio Jesu Christi ex evangeliis
quattuor collata; fol. 23v-34v Jacobus de Voragine: De passione domini; fol.
35r-56v HC 1140, HC 11750; fol. 57r-65r Sermo de Beatae Mariae Virginis
planctu amarissimo ("Universi populi attendite et videte dolorem meum...");
fol. 65v-67v leer; fol. 68r-76v De officio in parascheve (Fragment); fol. 76v84v Sermo in die parascheve ("Christus est anima mea usque ad mortem...");
fol. 84v-89r Sermo in parascheve ("Quo abiit dilectus tuus ...(Ct 5,17). Passione
domini nostri..."); fol. 89r-93r Sermo in die parascheve ("O vos omnes... (Lam
1,12). Verba proposita sunt scripta in libro lamentationum..."); fol. 93r-97v
Sermo 91 in tempore ("Paratus") (Schneyer 4,530); fol. 97v-100v Jacobus de
Voragine: Sermo 284; fol. 100r-115r Sermones duo in die parascheve de
passione Christi ("O vos omnes...(Lam 1,12). Considerando passionem
domini..."); fol. 115r-123r Sermo in die parascheve de passione Christi
("Inclinato capite emisit spiritum... (Io 19,30). Unde Johannes dominus..."); fol.
123r-137v Exempla et miracula de passione Christi ("Quidam bonus homo
multum dilexit..."); fol. 138r-144v Speculum humanae salvationis (Auszug) In no(m)i(n)e p(at)ris et filii et sp(irit)us s(an)c(t)i....-...Hoc osculando et a(m)plexando dulcit(er)
relegebat.
Sign.: Ms. B 79.
Gregorius I papa:
Registrum Epistolarum (Collectio C und Collectio P)
Pergament, 138 Bll., 26 x 17,5 cm
Fol. 138r Federzeichnung, Papst Gregor I. darstellend.
1. Hälfte 10. Jh.
- Die Handschrift enthält die Collectiones C und P, wobei Collectio P - und das
ist ungewöhnlich - Collectio C vorangestellt ist. Gregorius Sabinano subdiac(ono) salutem. De causa maximi praevaricatoris...-...animae magis
utilitate cognoscat. Explicit.
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 80.
Gregorius I papa:
Homiliae XL in evangelia
Pergament, 153 Bll., 28 x 19,5 cm
Ende 9./Anfang 10. Jh.
- fol. 1r-152v Gregorius I papa: Homiliae XL in evangelia (hom. 22 - hom. 40),
mit einigen altsächsischen Glossen; fol. 152v-153r Beda Venerabilis(?): De
omnibus sanctis (altsächs. Auszug); fol. 152v und 153v "Essener Heberegister"
(altsächs.) quo eu(m) laborare usque ad morte(m) viderant...-...endi ahtodoch bikera. endi viar crukon
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Textausgabe: Altsächsische Glossen zu den Homilien Gregors I. In: J.H. Gallée: Altsächsische
Sprachdenkmäler. Leiden 1894, S. 107-114; E. Wadstein: Kleinere altsächsische Sprachdenkmäler. Norden/Leipzig 1899 (= Niederdeutsche Denkmäler 6), S. 140f.; fol. 152v-153r in: J.H.
Gallée, a.a.O., S. 117-119; E.G. Graff: Diutiska. Bd. 2. Stuttgart, Tübingen 1827, S. 190f.; Th. J.
Lacomblet: Sprachdenkmäler. In: AGN 1 (1831), S. 9-15, hier S. 11f.; E. Wadstein, a.a.O., S.
126f.; fol. 152v und 153v in: W. Crocelius: Einnahmeverzeichnis aus Essen. In: ZBGV 11
(1876), S. 200; J.H. Gallée, a.a.O., S. 115f.; E.G. Graff, a.a.O., S. 190f.; M. Heyne: Kleinere
altniederdeutsche Denkmäler. 2. Aufl. Paderborn 1877 (= Bibliothek der ältesten deutschen
Litteratur-Denkmäler 4/2), S. 64; H. Th. Hoederath: Die Reichsabtei Essen. Quellen zur Geschichte eines Frauenstiftes im Mittelalter. Essen 1929 (= Hilfsmittel für den geschichtlichen
Arbeitsunterricht 1), S. 5; R. Jahn: Der Hoftag König Ottos I. bei Steele im Mai 938. In: BGSE
56 (1938), S. 72-76; Bonifatiuslegende und Essener Heberolle in: V.N. Kindlinger: Zwei alte
Bruchstücke teutscher Schrift. In: Allgemeiner litterarischer Anzeiger 110 (1799), Sp. 1081-1084;
Th.J. Lacomblet, a.a.O., S. 12f.; E. Wadstein, a.a.O., S. 131f.
Sign.: Ms. B 81.
Gregorius I papa:
Homiliae XL in evangelia
Pergament, 109 Bll., 27,5 x 22 cm
Fol. 1r braune Zierinitiale mit Flechtbandornament; fol. 52v, 59v, 68v, 99r,
104r Schmuckinitialen in braun-grünen und braun-rostroten Tönen.
10. Jh.
- Gregorius I papa: Homiliae XL in evangelia (hom. 1 - hom. 30) -
In illo te(m)pore dix[it] Iesus disc(i)p(u)lis suis. Erunt signa in sole et luna...-...p(er) igne(m)
vero in hominib(us) quae quanto
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. B 82.
Gregorius I papa:
Homiliae XL in evangelia (mndd.)
Papier, 211 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 29,5 x 20 cm,
zweispaltig
15. Jh.
Dit is die prologus of die voersprake yn su(n)te Gregorius omelien yn duytsche...-...Hyr eynden
sunte gregorius omelien yn duytsche. God sys ghelaeft un dye moder ihesu cristi maria. Amen.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 83.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 276 Bll., 21,5 x 15 cm, zweispaltig, Bl. 1-70 einspaltig
Fol. 148r schwarz-rote Zierinitiale; fol. 193r rot-grüne Zierinitiale.
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r-55v Geert Groote: Sermo "Recedite" contra focaristas; fol. 56r leer; fol.
56v-57v Ders.: Epistola 70 (Auszug); fol. 58r-59v leer; fol. 60r-66r Ders.: De
cura pastorali non acceptanda; fol. 66v leer; fol. 67r-69v Thomas Cantimpratensis: Bonum universale de apibus (lib. I, cap. 19); fol. 70r-113r Henricus
de Frimaria sen.: Praeceptorium <Expositio decalogi> (Bloomfield-Guyot
0526); fol. 113v leer; fol. 114r-118v Ders.: Tabula super expositionem decem
praeceptorum (unvollständig); fol. 119rv leer; fol. 120r-147r Gallus Aulae
Regiae: Malogranatum I (beginnt erst in cap. 6 mit den Worten: "Ante omnia
scire debemus..."); fol. 147v leer; fol. 148r-188v Jordanus de Quedlinburg:
Articuli LXV de passione domini cum theorematibus et documentis <Meditationes de passione Christi>; fol. 189v-191v De virtutibus moralibus; fol. 192rv
leer; fol. 193r-257v De imitatione Christi (lib. I) <Admonitiones ad spiritualem
vitam utiles>; fol. 258r-276v Expositio super diversa miracula multum horribilissima et mirabilissima -
Incipiu(n)t d(i)c(t)a magistri Gerardi dicti groet contra foca(r)istas...-...in occursum iustum viditis. et sic e(st) finis.
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 84.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 132 Bll., 21 x 14 cm, ein- und zweispaltig
15./16. Jh.
- fol. 1r Federproben; fol. 1v leer; fol. 2r-22v Johannes Algrinus <Abbatisvilla>: Expositio super Rm 13; fol. 23r-40r Petrus Damiani: Institutio monialis;
fol. 40r-41v Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermones ad fratres in eremo,
Sermo 58; fol. 42r-81r (Pseudo-)Augustinus/Paulinus Aquileiensis: Liber exhortationis <De salutaribus documentis ad quendam comitem>; fol. 81r-97r
Petrus Damiani: De recusatione praelaturae; fol. 97r-110r Petrus Blesensis:
Canon episcopalis <Tractatus de institutione episcopi>; fol. 110rv (Pseudo)Thomas de Aquino: De beatitudine (Fragment); fol. 123r-143v Origenes
translat. Rufino Tyrannio <Aquileiense>: Homiliae in Epistolas sancti Pauli
(unvollständig); fol. 187rv theologisches Fragment. Die Handschrift ist mit
Hain-Copinger 2976, VD 16 A 70 und einem fragmentarischen Druck ("De vita
conventualis") zusammengebunden. In h(oc) vol(u)m(in)e c(on)ti(nen)t(ur) omilie joh(an)n(i)s de villa...-...minor poena i(n)ferni
maior e(st)
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 85.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 130 Bll. (+ 2 nachgeh. Pergament- bzw. Papierbll.), 28,7 x 21,5 cm,
zweispaltig
Fol. 1r verblaßte rot-blau-grüne Zierinitiale mit filigranem Rankenornament.
Anfang 15. Jh.
- fol. 1r-7v Henricus de Langenstein: De proprietate ("Pro salute") (Auszug);
fol. 8r-62r Speculum perfectionis status Fratris Minoris (BHL 3120); fol. 62v
leer; fol. 63r-80v Legenda trium sociorum Sancti Francisci (BHL 3114); fol.
80v-130v Actus Sancti Francisci et sociorum eius (BHL Suppl. 3119b) Incipit tractatus venerabil(is) m(a)g(ist)ri hinrici de hassia doctoris...-...Explicit liber tertius de
actib(us) q(ui)busda(m) mirabilibus b(ea)ti fra[n]cisci et socio(rum) ei(us) p(ri)mo(rum).
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 86.
Haimo Autissiodorensis:
Expositio in Apocalypsin
Papier, 153 Bll., 30 x 27 cm, zweispaltig
15. Jh.
[L]egim(us) in ecc(lesia)stica histo(r)ia beatu(m) ioha(n)ne(m) a domitiano impiissimo caesare
i(n) pathmos insula relegatu(m)...-...Explicit exposicio d(omi)ni haymonis sup(er) apocalipsim
ioha(n)nis ap(osto)li et eva(n)gelistae
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 87.
Biblia Sacra cum glossis
Pergament, 278 Bll., 35,5 x 34,5 cm, zweispaltig
Rot-blaue Schmuckinitialen mit filigranem Ornament.
Ende 12./Anfang 13. Jh.
- fol. 1r-46v Hiezechiel (Anfang und Ende fehlen); fol. 46v-48v Hieronymus in
Danielem prophetam; fol. 48v-78v Danihel; fol. 78v-138v Petrus Lombardus:
Glossatura super Isaiam (= Glossa ordinaria in Isaiam); fol. 139r-140v Prologus
Pelagii in Pauli Epistolas; fol. 140v-142r Prologus Pelagii in Epistolam ad
Romanos; fol. 142r Prologus Marcionis in Epistolam ad Romanos; fol. 142r160r Pauli Epistola ad Romanos; fol. 160r-189v Epistolae I,II ad Corinthios
cum prologis Petri Lombardi; fol. 189v-210rv Epistolae ad Galatas, Ephesios,
Philippenses, Colossenses cum prologis Marcionis; fol. 210rv Epistola ad
Laodicenses (apokryph); fol. 210v-240v Epistolae ad Thessalonicenses (I,II), ad
Timotheum (I,II), ad Titum, ad Philemon, ad Hebraeos cum prologis Marcionis;
fol. 241r-275r Aurelius Augustinus Hipponensis: Enarrationes in psalmos 119122; fol. 275r-278v Hieremias quoq(ue) erat rotis et altitud[o] et horribilis aspectus...-...et loci q(uem) dedi vob(is) et p(at)ribus
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 88.
Hieronymus:
Opera selecta
Papier, 249 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28 x 20,5 cm, zweispaltig
Rote Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1507
- fol. 1r-210v Hieronymus: Commentarii in Hiezechielem; fol. 210v-248v
Ders.: Commentarii in Danielem; fol. 249rv leer Incipit p(rae)facio s(an)c(t)i I(er)o(ni)mi explanatio(nis) ezechiel(is) p(ro)ph(et)ae......quaerendu(m) est q(uo)d ei r(espo)nd(er)e debeam(us).
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 89.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 296 Bll., 28,5 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1513
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-118r Hieronymus: In Hieremiam prophetam libri VI; fol. 118v-120v leer; fol. 121r-144v
Didymus Alexandrinus translat. Hieronymo: De spiritu sancto; fol. 144v-145v
verschiedene Notizen über Didymus Alexandrinus, seine Werke sowie
Übersetzungen derselben ins Lateinische; fol. 146r-147v leer; fol. 148r-295v
Eusebius Caesariensis translat. Georgio Trapezuntio: De praeparatione
evangelica; fol. 296rv leer -
P(ro)logus s(an)cti Ihero(ni)mi in explanat(i)o(n)e(m) Iheremiae p(ro)ph(et)ae...-...magno risu
omniu(m) explosi sunt. Amen
Schreiber: Henricus de Werdenborch; Henricus Russiensis.
Sign.: Ms. B 90.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 232 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1498
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-101v Hieronymus: Commentarii in Matthaeum; fol. 102rv leer; fol. 103r-117r (Pseudo-)Hieronymus/Cumeanus: Commentarius in evangelium secundum Marcum
(Auszug); fol. 117v-119v leer; fol. 120r-154r (Pseudo-)Hieronymus: Quaestiones hebraicae in I-III Regum et I-II Paralipomenon; fol. 154v-156v leer; fol.
157r-202r Hieronymus: Commentarius in Ecclesiasten; fol. 202v leer; fol. 203r231r Anselmus Cantuariensis: Cur deus homo; fol. 232rv De sacramento
evocando Prologus b(ea)ti Ihe(r)onimi in quatuor eva(n)gelia...-...vel substa(n)cia(m) latere cui(us) no(n)
appareat forma.
Schreiber: Henricus de Millingen; Vitus de Gladbach; Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 91.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 227 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 28,5 x 21 cm,
zweispaltig
Rote Zierinitialen mit floralen und vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1511
- fol. Irv theologisches Fragment mit Marginalglossen; fol. IIrv hebräisches
Fragment; fol. 1r-137r (Pseudo-)Hieronymus: Tractatus in Psalmos (Stegmüller
3337); fol. 137r-143r Ders.: Tractatus in cantica Veteris Testamenti (Stegmüller 3338); fol. 143r-145v Ders.: Tractatus in cantica Novi Testamenti
(Stegmüller 3339); fol. 146r-148v leer; fol. 149r-225v Nicolaus Trivet: Super
psalterium iuxta Hebraeos; fol. 226r-227v leer -
Incipit explanatio s(an)c(t)i Iheronimi sup(er) psalteriu(m)...-...om(n)e q(uo)d spirat laudet
deu(m) all(elui)a
Schreiber: Henricus de Gorrichem.
Sign.: Ms. B 92.
Guilelmus Peraldus:
De eruditione religiosorum
Pergament, 181 Bll., 25 x 18 cm
14. Jh.
In no(m)i(n)e d(omi)ni incipit prologus in librum eruditionis Religiosorum...-...Ypocrita libro I
ca(pitul)o III Item IIII ca(pitul)o XXI
Drei verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 93.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 220 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 21,5 x 14,5 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1465
- fol. 1r-149r Gerardus de Fracheto: Vitae Fratrum Ordinis Praedicatorum cum
praefatione Humberti de Romanis; fol. 150rv leer; fol. 151r-162v Johannes
Gobius iun.: De spiritu Guidonis; fol. 163r-191r Frater Marcus: Visio Tnugdali;
fol. 191v-219v Arnt Buschmann: Miracula <De spiritu qui Arnoldo Buschmann
apparuit> (mndfrk.) E(xem)pla vene(r)abil(is) p(at)ris f(rat)ris hu(m)b(er)ti m(a)g(ist)ri...-...Qui e(st) b(e)n(e)dictus in
o(mn)ia s(ae)c(u)la Amen
Schreiber: Albertus (frater); Jacobus (frater).
Sign.: Ms. B 94a.
Jordanus de Quedlinburg:
Opus postillarum et sermonum de tempore <Postilla de evangeliis dominicalibus> (ndd.)
Papier, 314 Bll., 28,3 x 20,5 cm, zweispaltig
15. Jh.
Hyer beghynnt sermone op die sonnendeghes evangelium als Jordanus beschryvet...-...Dat yzte
sermo en iordaens upt evangelium des selven dages
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 94b.
Jordanus de Quedlinburg:
Sermones de sanctis <Opus Dan>
Papier, 205 Bll., 28,5 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r, 4r, 169r blau-rot-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven und
filigranem Ornament.
15. Jh.
- fol. 1rv leer; fol. 2r-3v Inhaltsübersicht; fol. 4r-168v Jordanus de Quedlinburg: Sermones de sanctis; fol. 169r-204v Ders.: Sermones varii (darunter auch
die sogenannten Standespredigten ad religiosas personas, pro sacerdotibus, de
militibus, de nobilibus, de mercatoribus, de clericis) Incipiunt sermones f(rat)ris Jordani de quiddeburch de ordine f(rat)r(u)m heremita(tis) sancti
Augustini...-...iustus et s(an)c(t)us cu(m) eff(e)c(t)u(m) teneat sanctitate(m)
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 95.
Sammelhandschrift
Papier, 332 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1rv leer; fol. 2r-20v Kapitelverzeichnis, von späterer Hand nachgetragen;
fol. 21r-301v Servasanctus de Faenza: Summa de poenitentia et eius tribus
partibus <Antidotarium animae>; fol. 302r-330r Jacobus de Cessolis: Liber de
moribus hominum et de officiis <Super ludo scaccorum>; fol. 330v-332v leer -
Praefatio totius operis. Incipit tractatus de poenitentia...-...Deo igit(ur) sit honor et gloria i(n)
saecula saeculorum. Amen amen Amen.
Sign.: Ms. B 96.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 232 Bll., 28 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 2r blau-rot-grüne Zierinitiale.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1508
- fol. 1r leer; fol. 1v Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 2r-93v Isidorus
Hispalensis: Quaestiones in Vetus Testamentum; fol. 94r-96v leer; fol. 97r-229r
Guilelmus de S. Martino Tornacensis: Flores Bernardi <Bernardinum>; fol.
229v-232v leer Incipit p(rae)facio ysidori b(ea)ti Gregorii p(a)pae discipuli...-...Expliciu(n)t exceptio(n)es
coll(a)tae ex div(er)sis opuscul(is) b(ea)ti b(er)n(ar)di abbatis
Sign.: Ms. B 97.
Lucius Caecilius Firmianus Lactantius:
Opera selecta
Papier, 200 Bll., 29,3 x 21,5 cm
Fol. 1r blau-rote Zierinitiale mit filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 1r-170v Divinae institutiones; fol. 170v-185v De ira Dei; fol. 186r-200v
De opificio Dei (Schluß fehlt) De hiis libris dici p(otes)t aliquid habere...-...brevit(er) expona(m). Cur deus dedit
Sign.: Ms. B 98.
Matthias de Liegnitz:
Postilla super epistolas dominicales
Papier, 241 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 29 x 21 cm,
zweispaltig
Nijmegen (?): Ende 15./Anfang 16. Jh
Videte quonia(m) non michi soli laboravi sed omnibus...-...per m(agist)r(u)m Mathia(m) de
legnitz sacrae theologiae p(ro)fessore(m) deo se(m)piterna laus
Vorbesitzer: Heusden (Niederlande), Cistercienserinnenkloster Maria-Kroon.
Sign.: Ms. B 99.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 351 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28,5 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 1v, 110v, 189v rot-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1507
- fol. 1r-110v Leo I papa: Sermones <in praecipuis totius anni festivitatibus ad
romanam plebem habiti>, mit vorgestelltem Kapitelverzeichnis; fol. 110v-187r
Ders.: Epistolae 24, 23, 12, 28, 35, 29, 31, 9, 33, 54, 44, 45, 60, 61, 69, 70, 95,
71, 94, 82, 90, 83, 80, 125, 85, 93, 106, 104, 105, 115, 130, 134, 113, 111, 112,
79, 118, 123, 125, 124, 120, 127, 143, 135, 114, 139, 99, 102, 121, 122, 162,
165, 14, 2, 1, 168, 4, 159, 18, 19, 16, 7, 166, 12, (2), 10, 41, 108, 167, 15; fol.
187r-188v (Pseudo-)Isidorus <Isidorus Mercator>: Decretalium collectio (cap.
7); fol. 188v-198v Thascius Caecilius Cyprianus: Epistola 1; fol. 198v-204v
Ders.: De opere et eleemosynis; fol. 204v-211v Ders.: Ad Fortunatum de exhortatione martyrii; fol. 211v-215r Ders.: De zelo et livore; fol. 215r-220r Ders.:
De bono patientiae; fol. 220r-225r Ders.: De mortalitate; fol. 225r-230r Ders.:
De habitu virginum; fol. 230r-233v Ders.: Epistola 63; fol. 233v-239v Ders.:
De unitate ecclesiae; fol. 239v-247r Ders.: De lapsis; fol. 247v-254v Ders.: De
oratione dominica; fol. 254v-256v Ders.: De idolorum vanitate; fol. 256v-271r
(Pseudo-)Cyprianus: De singularitate clericorum; fol. 271r-274v Ders.: De
montibus Sina et Sion; fol. 274v-284v Thascius Caecilius Cyprianus: Epistolae
52, 56, 76; fol. 284v-298v Ders.: Adversus Judaeos, lib. I, II; fol. 298v-299v
Cornelius papa: Epistola 13; fol. 299v-301r Thascius Caecilius Cyprianus:
Epistola synodica de lapsis; fol. 301r-307r Cornelius papa: Epistola 12; fol.
307r-309v Concilium Carthaginense IV; fol. 309v-310v Thascius Caecilius
Cyprianus: Epistola 6; fol. 310v-313r Ders.: Epistola ad Magnum de
baptizandis novitianis; fol. 313r-318v Ders.: Epistolae 64, 40, 66, 61, 62; fol.
318v-319r Concilium Carthaginense V; fol. 319v-320r Concilium
Carthaginense VI; fol. 320r-325r Thascius Caecilius Cyprianus: Epistolae 15,
33, 8, 31; fol. 325r-328r Cornelius papa: Epistolae 7, 3, 2, 1, 8; fol. 328rv
Thascius Caecilius Cyprianus: Epistola unica de exsilio reversus; fol. 328v331v Ders.: Epistolae 50, 51, 32, 15, 37, 79; fol. 331v-332v Concilium Cartha-
ginense III; fol. 332v-334r Thascius Caecilius Cyprianus: Epistolae 65, 5; fol.
334r-335r Cornelius papa: Epistolae 6, 5; fol. 335r-336r Thascius Caecilius
Cyprianus: Epistola ad Stephanum I papam; fol. 336r-347r Ders.: Epistolae 50,
10, 11, 12, 13, 17, 19, 3, 24, 53, 36, 77, 81, 25, 7, 34; fol. 347rv Cornelius papa:
Epistola 4; fol. 347v-350r Thascius Caecilius Cyprianus: Epistolae 69, 35; fol.
350v-351v leer Incipiu(n)t s(er)mones b(ea)ti leonis p(a)pae. Laude(m) d(omi)ni loq(ua)tur...-...co(n)fessus
n(ost)ri honore florere
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 100.
Nicolaus de Lyra:
Postilla litteralis super evangelia quattuor
Papier, 170 Bll., 29,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r Zierinitiale.
15. Jh.
Quatuor facies uni Ezechielis p(ri)mo...-...Explicit postilla nycolai de lyra super evangelia. de
quo de(us) sit b(e)n(e)d(ic)t(us) in s(ae)c(u)la.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 101a.
Gallus Aulae Regiae:
Malogranatum I
Papier, 130 Bll. (+ 1 vorgeh. Papier- u. 1 nachgeh. Pergamentbl.), 28,5 x 20,5
cm
Fol. 8r, 72r, 98r mehrfarbige Schmuckinitialen und Spiegelverzierungen mit
vegetabilen und floralen Ornamenten.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
Liber p(ri)m(us) malog(ra)nati. Iste prim(us) lib(er) qui est de statu incipientiu(m)...-...Explicit
lib(er) prim(us) malogranati q(ui) tractat de statu i(n)cipientiu(m)
Schreiber: Gerardus Sessynck de Emmerich.
Sign.: Ms. B 101b.
Gallus Aulae Regiae:
Malogranatum III
Papier, 178 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 29,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 11r, 100r rot-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven.
15. Jh.
Liber tercius malogranati. Iste liber tercius q(ui) de statu p(er)f(e)c(t)orum e(st)...-...Explicit
dyalogus dictus malogranatu(m) co(m)pilatus a quoda(m) venerabili abbate Aulae regiae i(n)
Bohemia ordinis Cistercien(sis)
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 102.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 225 Bll., 36 x 25,5 cm, zweispaltig
Ende 12. Jh.
- fol. 1r-70v Guilelmus de Merula: Sermones de tempore; fol. 70v-73r Julianus
Vizeliacensis: Sermo super Mt 25,1 (Schneyer 3, 873); fol. 73r-75v und 225r
Registrum ad inveniendum destinationes ad praedicandum utiles; fol. 76r-221v
Thomas Cisterciensis <de Valcellis>: Commentaria in Canticum canticorum;
fol. 221v-225r Expositio super adventum dominum ("Quemadmodum lucet ager
multicolorum...") Omelie Mauricii parisiensis episc(o)pi. In Nomine d(omi)ni incipit p(ro)logus...-...ab ip(s)o felicitas regnandi. Christi gl(ori)a i(n) s(ae)c(u)la s(ae)c(u)l(orum) Am(en).
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 103.
Henricus de Millingen (?):
Sermones de sanctis
Papier, fol. 1,6 Pergament, 451 Bll., 27 x 19 cm
Die Handschrift war ursprünglich mit einigen Schmuckinitialen und Spiegelverzierungen ausgestattet, welche jedoch herausgeschnitten worden sind.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: Anfang 16. Jh.
Sermo ad [r]eligiosas personas. Non vos me elegist(is) s(ed) ego elegi vos...-...Expliciu(n)t
s(er)mones de s(an)c(t)is Collecti p(er) fr(atr)em Henrici millinge(nsis). Utentes eis ore(n)t p(ro)
eo.
Sign.: Ms. B 104.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 188 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 3r, 27r, 134r blau-rote Zierinitialen mit filigranem Rankenornament.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1476
- fol. 1r-2v leer; fol. 3r-25v Johannes Nider: Consolatorium timoratae conscientiae (redactio brevior); fol. 25v-26v leer; fol. 27r-133v Lucas de Bitonto:
Sermones (Auszug) (Schneyer 4, 50-63); fol. 134r-184r Johannes Herolt (Discipulus): De eruditione Christifidelium; fol. 184v-187v Alexander Fabricius
Anglicus: Destructorium vitiorum (Auszug); fol. 188rv leer Incipit tractatus eximii doctoris ioh(annis) Nyd(i) cont(ra) ti(m)orata(m) consci(enti)am...-...sed
non cu(m) mor(ta)li p(e)cc(at)o. Expliciu(n)t.
Verschiedene Hände.
Sign.: Ms. B 105.
Hagiographische Sammelhandschrift
Papier, 174 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 29 x 21 cm, zweispaltig
Zahlreiche mehrfarbige Rankeninitialen; fol. 174v Arbor porphyriana.
15. Jh.
- fol. 1r-36v Rufinus Tyrannius <Aquileiensis>: Historia monachorum; fol.
36v-64v Vitae patrum III; fol. 64v-87r Palladius Helenopolitanus: Historia
Lausiaca; fol. 87r-159r Vitae patrum IV (primae editionis) et verba septem
abbatis Moysis (BHL 6528f.); fol 159v leer; fol. 160r-173v Vitae patrum V
(primae editionis) (BHL 6538) -
Incipit p(ro)log(us) in p(ri)mu(m) lib(rum) de vita et doct(ri)na s(an)c(t)o(rum) pat(rum)......Explicit liber q(ui)ntus de co(n)st(it)uc(i)o(n)e et vita s(an)c(t)o(rum) p(at)r(u)m.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 107a.
Bartholomaeus a S. Concordio <Pisanus>:
Summa de casibus conscientiae
Papier, 228 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 29,2 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 5r Zierinitiale.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1437
- fol. 1r leer; fol. 1v Abkürzungsverzeichnis; fol. 2r-4r Register; fol. 4v leer;
fol. 5r-227v Bartholomaeus a S. Concordio <Pisanus>: Summa de casibus
conscientiae; fol. 227v-228r Predigtfragmente; fol. 228v leer Haec est breviatu(r)a s(e)c(un)d(u)m mod(um) lege(n)di...-...quia p(er)secut(us) sum
Schreiber: Johannes They.
Sign.: Ms. B 107b.
Bartholomaeus a S. Concordio <Pisanus>:
Summa de casibus conscientiae
Papier, 246 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 29,4 x 20,5 cm, zweispaltig
Schmuck- und Zierinitialen.
1476
Quonia(m) ut ayt gregori(us) s(upe)r ezechiele(m)...-...sec(un)da die mens(is) Julii d(e)o
g(ratia)s.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 107c.
Bartholomaeus a S. Concordio <Pisanus>:
Summa de casibus conscientiae
Papier, 190 Bll., 28 x 20 cm, zweispaltig
Blau-rote Zierinitialen mit filigranem Ornament.
15. Jh.
- fol. 1rv leer; fol. 2r-182r Bartholomaeus a S. Concordio <Pisanus>: Summa
de casibus conscientiae, mit nachgestelltem Abkürzungs- und Inhaltsverzeichnis; fol. 182v-183v leer; fol. 184r-190r Liber vitiorum et virtutum
(Exzerpt) Quoniam ut ait gregori(us) sup(er) ezechielem...-...et exultant i(n) r(e)bus pessimis
Schreiber: Johannes de Essendia.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 108 [a].
Aszetisch-liturgische Sammelhandschrift
Pergament, 50 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 20,5 x 14 cm
Einige blau-rote Zierinitialen mit filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v-4v Johannes Gerson: Appellatio peccatoris ad
divinam misericordiam; fol. 4v-11v (Pseudo-)Augustinus: Speculum peccatoris
liber I; fol. 11v-17r Henricus de Coesfeldia <de Kemenade>: Meditatio
<Praeparatio ad missam>; fol. 17rv Preces; fol. 17v-40v Ordo missae; fol. 41r48r Confessionale ("Confiteor deo omnipotenti et vobis me graviter pecasse..."); fol. 48r-49v Aegidius Assisiensis: Dicta; fol. 50rv leer In tua o regina coeli et mu(n)di totius d(omi)na dei genet(ri)x...-...Haec frater Egidius. Et sic est
finis hui(us) operis. Amen
Die Inhaltsübersicht auf fol. 1r wurde von einer Hand des 18. Jh.s nachgetragen.
Sign.: Ms. B 108 [b].
Speculum peccatoris
Papier, 48 Bll. (+ 2 nachgeh. Pergamentbll.), 21 x 15 cm
1. Hälfte 15. Jh.
- fol. 1r-41v Speculum peccatoris; fol. 41v-42r Ludolphus de Saxonia: Vita
Jesu Christi (pars I, cap. 1); fol. 42r-46r Notae; fol. 46v-48v leer In hoc libello habetur q(uod)dam spec(u)l(u)m confessor(is) simplic(u)m...-...nos er(i)piat Ihesus
Christus Amen. Expliciu(n)t casus div(er)si
Sign.: Ms. B 109.
Julianus Pomerius:
De vita contemplativa
Pergament, 71 Bll., 22,5 x 15 cm
Fol. 71 Federzeichnung eines Hundes von einer späteren Hand.
12. Jh.
Incip(it) p(ro)logus in libro p(ro)sp(er)i [sic] Diu multumq(ue) revisus...-...sed p(ro) rebus
enu(n)tiandis verba sunt instituta. Explicit liber prosperi [sic] tercius.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 110.
Sermones
Papier, 167 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 28 x 21 cm, zweispaltig
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. Iv Besitzvermerk und Urkundenfragment; fol. 1r-53v Sermones de sanctis
(zum Text vgl.: J.B. Schneyer: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des
Mittelalters. München 1965 (= Veröffentlichungen der Kommission für die
Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1), S. 19);
fol. 54r-167v Petrus Salinerii(?): Sermones de tempore Incipiu(n)t postillae evangeliorum de sanctis p(er) c(ir)culu(m) anni...-...et hic ex erro(r)e i(n)
fine apposita vel ex def(e)c(t)u o(ri)ginalis
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 112.
Theologische Sammelhandschrift (z.T. ndd.)
Papier, 198 Bll., 21 x 14 cm
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 2. Hälfte 15. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-40v Gerardus
de Vliederhoven(?): Cordiale <De quattuor novissimis>, mit nachgestelltem
Kapitelverzeichnis; fol. 41r-71v Dionysius Cartusianus: De vita sacerdotum;
fol. 72r leer; fol. 72v-95r Stella clericorum (Bloomfield-Guyot 4435), mit
umfangreichen in den Text eingeschobenen Erläuterungen; fol. 95v leer; fol.
96r-108r Testamenta duodecim patriarcharum; fol. 108v leer; fol. 109r-122r
Gebeno Eberbachensis: Speculum futurorum temporum (Auszug); fol. 122r123r Hildegardis de Bingen: Epistola ad Colonienses (Auszug); fol. 123r-126v
Dies.: Epistola ad Trevirenses (Auszug); fol. 127r-161r Geert Groote: Sermo
"Recedite" contra focaristas (Auszug in ndd. Sprache; Bibelzitate sind in lat.
Sprache eingefügt); fol. 161v leer; fol. 162r-164r Ders.: Quinque puncta
(Auszug in ndd. Sprache); fol. 164v leer; fol. 165r-198r Ludolphus de Sudheim:
De itinere Terrae Sanctae (gekürzte ndd. Fassung) Incipit multu(m) utilis liber salus cordiale. Memorare novissima tua...-...in wat lande dat he wil.
et sic est finis Deo gr(atia)s
Schreiber: Henricus de Vorschelen; weitere Hände.
Sign.: Ms. B 113.
Sammelhandschrift
Pergament, 114 Bll., 27 x 19,5 cm
Fol. 5r Federzeichnung, die Heilung des Aussätzigen darstellend; fol. 5v Federzeichnung, die wahrscheinlich die Heilung der verdorrten Hand darstellen
soll.
Rheinland (?): Ende 9. Jh., Anfang 10. Jh.
- fol. 1r-4v Evangelistar-Fragment. Es umfaßt die Perikopen vom 2. Sonntag
nach Epiphanias bis zum Fest der heiligen Agnes. Fol. 4v Hymnus de
susceptione Sancti Florini, mit Neumen versehen; fol. 5rv Federzeichnungen;
fol. 6r Besitzvermerk von einer Hand des 18. Jh.s; fol. 6v-44r Hrabanus
Maurus: De institutione clericorum; fol. 44r-76r Ders.: Poenitentium liber ad
Otgarium; fol. 76r-81v verschiedene Bußbestimmungen ("Si quis infantem
suum incaute oppresserit..."); fol. 82r-103v Halitgarius Cameracensis: Ordo ad
dandam poenitentiam; fol. 103v-105r Anweisung für Priester im Bußverfahren
("Primum interroges eum si teneat..."); fol. 105rv Carmen Hrabani; fol. 105r-
113v Glossar, nicht alphabetisch geordnet, zur Vermittlung theologischen
Grundwissens; fol. 114r Oratio "Florine, Christi confessor"; fol. 114v leer dixeris sed vade ostende te sacerdoti et offer munus...-...atq(ue) in omni necessitate se invocantibus adesse dignetur amen
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 114.
Sammelhandschrift
Pergament, 177 Bll., 33,5 x 24 cm, zweispaltig
Rote Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 1r-121v Hrabanus Maurus: Commentaria in libros Regum I-IV; fol. 122r177r Beda Venerabilis: Expositio allegorica super Parabolas Salomonis Incipit ep(isto)la Rabani ad hildewinu(m) abbatem...-...Christo d(omi)no copulantur
Fol. 177v hagiographischer Text "Miraculum de mira dei clementia", von einer
Hand des 15. Jh. nachgetragen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 115.
Hrabanus Maurus:
Opera selecta
Pergament, 170 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 34,5 x 23,5 cm, zweispaltig
Rote Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 2r-129r Hrabanus Maurus: Commentaria in Paralipomenon; fol. 129r-153r
Ders.: Expositio in librum Iudith; fol. 153r-169v Ders.: Expositio in librum
Hester; fol. 169v-170v Richardus de Wedinghausen: Expositio canonis missae
(unvollständig) p(ri)ncipiu(m) h(uius) t(ra)ctatus ubi hoc signu(m) vid(er)is in fine voluminis...-...seq(uen)tia
q(uae)re in p(ri)ncipio lib(ri) hui(us) h(oc) signo
Vorbesitzer: Conradus Jacobus (Stifter); Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 116.
Rupertus Tuitiensis:
De divinis officiis
Pergament, 186 Bll., 27 x 18,5 cm, zweispaltig
Vereinzelt Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht, von einer Hand des 16. Jh.s nachgetragen; fol. 1v-185r Rupertus Tuitiensis: De divinis officiis; fol. 185r-186r
Ders.: Epistola ad Cunonem episcopum Ratisbonensem de divinis officiis I(n)cipit p(ro)logus d(omi)ni Ruperti abbatis de divinis officiis...-...in iusticia tua exaltabuntur.
Zwei verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 117.
Guilelmus Peraldus:
De virtutibus
Pergament, 343 Bll., 34 x 24 cm, zweispaltig
Altenberg, Cistercienserabtei: 1276
- fol. 1v-342r Guilelmus Peraldus: De virtutibus (Bloomfield-Guyot 1628); fol.
342v-343r De fundatione Bergensis cenobii Incipit tractat(us) moral(is) de virtutib(us)...-...in odore(m) suavitatis obtulerunt.
Zwei verschiedene Hände.
Textausgabe: fol. 342v-343r in: MG SS rer. Germ. N.S. 6, S. 112-115; Levolds von Northof
Chronik der Grafen von der Mark und der Erzbischöfe von Köln. Hrsg. von C.L.P. Tross. Hamm
1859, S. 315-318.
Sign.: Ms. B 118.
Guilelmus Peraldus:
Summa vitiorum
Pergament, 246 Bll., 36 x 26 cm, zweispaltig
Altenberg, Cistercienserabtei: 13. Jh.
- fol. 1r Thomas Cantimpratensis: Bonum universale de apibus (Auszug), von
einer Hand des 15. Jh.s nachgetragen; fol. 1v-5v Kapitelverzeichnis; fol. 5v-6r
Collatio de verbo evangelico ("Negotiamini dum venio"), von einer Hand des
15. Jh.s nachgetragen; fol. 6r historiographisches Fragment, von der gleichen
Hand des 15. Jh.s nachgetragen; fol. 6v-7r Notizen zur Schreibertätigkeit im
Skriptorium der Cistercienserabtei Altenberg im 13. Jh. ("Horum sit omnibus
quod in ecclesia bergensi conscripti sunt de novo..."); fol. 7v Dedikationsnotiz;
fol. 8r-15r weiteres Kapitelverzeichnis; fol. 15r-246r Guilelmus Peraldus: De
vitiis (vgl. Bloomfield-Guyot 1628); fol. 246rv hagiographischer Text, von
einer zeitgenössischen Hand nachgetragen ("Quaedam devota matrona cum
puero suo vadens...") Quicquid terrorem vel amorem gignit amato. De torneame(n)tis...-...ad et(er)na gaudia felicit(er)
transmig(ra)vit
Sign.: Ms. B 119.
Aszetische Sammelhandschrift (mndl.)
Papier, 160 Bll., 21 x 23,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-60r Godevert van Wevele/(Pseudo)Johannes Ruusbroec: Van den XII dogheden; fol. 60v leer; fol. 61r-88r
Johannes Brinckerinck: Collacien; fol. 88r-117r Johannes Ruusbroec: Van den
seven trappen; fol. 117v-120v leer; fol. 121r-156v Rulmannus Merswin: NeunFelsen-Buch <Liber de novem rupibus>; fol. 157v-159r Expositio super Pater
noster (mndl.) ("So wie dat pater noster als hier na geschreven steet..."); fol.
159v-160v leer Hyr beghynt dat boek her Joha(nne)s Ruesbrockes Van tweelf doechteren...-...got die vader die
soen und die heilige gheest. Amen.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 120.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 130 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 21 x 14 cm, Bll. 38r-87v zweispaltig
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 15./16. Jh.
- fol. Iv Besitzvermerk, von einer Hand des 17. Jh.s nachgetragen sowie Inhaltsübersicht, von einer Hand des 18. Jh.s nachgetragen; fol. 1r-33r Expositio
canonis missae; fol. 33v-37v leer; fol. 38r-51r Dialogus de eucharistia inter
discipulum et dilectum; fol. 51v leer; fol. 52r-87v De imitatione Christi (lib. II)
<Admonitiones ad interna trahentes>, (lib. III) <Liber internae consolationis>;
fol. 88r-100v Testamenta duodecim patriarcharum; fol. 101rv leer; fol. 102r122v Johannes de Assindia: Narratio de spiritu qui Arnoldo Buschmann
apparuit; fol. 123r-129r Ders.: Determinatio quorundam dubitabilium circa acta
seu dicta per spiritum in Meyerick; fol. 129v Besitzvermerk, von einer Hand
des 17. Jh.s nachgetragen; fol. 130rv leer Carissimi ad sacri cano(n)is expo(sitio)nem et mistica(m) signor(um)...-...Et sic est finis sit laus
et gloria finis
Schreiber: Arnoldus Vorschelen; weitere Hände.
Vorbesitzer: Johannes Amelonck; Theodericus Amelonck; Marienfrede,
Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 121.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 201 Bll., 33,5 x 23,5 cm, zweispaltig
Rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament.
15. Jh.
- fol. 1r-186r Raimundus de Sabunde: Liber creaturarum sive de homine
<Theologia naturalis>, mit vorangestelltem Inhaltsverzeichnis (Textanfang
fehlt); fol. 186v leer; fol. 187r-201v Raimundus Lullus: Apostrophe <Liber de
articulis fidei> Incipit liber nat(ur)ae sive creat(ur)aru(m) in quo tractat(ur) sp(eci)alit(er) de ho(m)i(n)e......Septim(us) articul(us) de divinitate.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 123.
Aszetische Sammelhandschrift
Papier, 136 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 21 x 13,5 cm
15./16. Jh.
- fol. 1r-89v (Pseudo-)Guilelmus Parisiensis: Dialogus de septem sacramentis;
fol. 90rv leer; fol. 91r-124r Gerardus de Vliederhoven(?): Cordiale <De
quattuor novissimis>; fol. 124v leer; fol. 125r-134v Ars moriendi ("Cum de
presentis exilii..."); fol. 135r-136v leer Incipit su(m)mula aute(n)tica co(n)fessorib(us) maxi(m)e nec(essar)ia...-...mors occupet mori
discat Et [est] finis sit laus et gl(ori)a t(ri)nis
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 124.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 305 Bll. (+ 3 vorgeh. Bll.), 21 x 14,5 cm, fol. 1r-138v zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1500
- fol. 1r-128r Conradus (Holtnicker) de Saxonia: Sermones de tempore, mit
nachgestelltem Register; fol. 128v-138v Robertus de Sorbona: De tribus dietis;
fol. 139r-142v leer; fol. 143r-302r Speculum virginum (nur bis pars VII
einschließlich); fol. 302v-305v leer Emitte manu(m) tua(m) de alto...-...sup(er) que(m) ymago ho(min)is cu(m) gladio evaginato.
Schreiber: Henricus de Werdenborch; weitere Hände.
Sign.: Ms. B 125.
Sermones
Papier, einige Pergamentbll., 247 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.),
29,5 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 98r rot-grüne Zierinitiale mit floralem Ornament.
15. u. 16. Jh.
- fol. Irv hebräisches Fragment; fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol.
1v leer; fol. 2r-97r Sermones Sensati de tempore; fol. 97v leer; fol. 98r-161r
Sermones de sanctis ; fol 161v leer; fol. 162r-222r Servasanctus de Faenza:
Commune sanctorum; fol. 222v leer; fol. 223r-247v Henricus de Frimaria sen.:
Praeceptorium <Expositio decalogi> (Bloomfield-Guyot 0526) Si videris sensatu(m) evigila ad illu(m)...-...de(us) b(e)n(e)dict(us) i(n) saec(u)la saec(u)lor(um)
Amen et e(st) finis.
Fünf Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 126.
Jacobus de Vitriaco:
Sermones de tempore (Auszug)
Papier, 236 Bll., 29,3 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 2r rot-grüne Zierinitiale mit vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1497
- Der Umfang der Predigtsammlung entspricht Schneyer 3, 185-189. In die sa(n)cto paschae thema sup(posi)tu(m) ex officio missae...-...Cui e(st) ho(no)r v(ir)t(us) et
gl(ori)a s(i)n(e) fine Amen.
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 129.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 167 Bll., 21,5 x 13,5 cm, fol. 111-166 zweispaltig
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1450
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v-4v leer; fol. 5r-43r Specula omnis status
humanae vitae (pars IV) <Speculum saecularium et huius mundi amatorum>;
fol. 43v-44v leer; fol. 45r-88v Expositio canonis missae; fol. 89r-92v leer; fol.
93r-106v (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: De interiori domo (Auszug); fol.
107r-109r Bernardus Claraevallensis: Sermones in Cantica canticorum, Sermo
13 (unvollständig); fol. 109v-110r Expositio super Psalmum 75,2 ("Quoniam
cogitatio hominis mansueti prima..."); fol. 110v leer; fol. 111r-166v Gerardus
Zerbolt de Zutphania: De spiritualibus ascensionibus Prologus Incipit prologus cuiusda(m) devoti v(e)n(erabil)is ordinis Carthusien(sis)...-...dyaboli
sunt divitiae hui(us) saeculi et sic est finis deo gr(ati)as
Schreiber: Otto van den Heye; Arnoldus de Vorschelen und eine weitere Hand.
Vorbesitzer: Johannes Amelonck.
Sign.: Ms. B 130.
Sammelhandschrift (mndd.)
Papier, 216 Bll., 21,2 x 14,5 cm
Fol. 2r grün-rote Zierinitiale mit floralem Rankenornament.
1471
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-80v Spiegel van der kerstense
geloeven <Speculum humanae salvationis>; fol. 84r-215v Kräutergarten der
Seele <Hortulus animae>; fol. 216rv leer Hijr beghijnt die spiegel van der kerstense geloeven...-...un ende to ewiger tijt Amen Hier eyndet
sick de kruthoff der sielen got sy gelovet.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 131.
Stephanus (Langton) Cantuariensis:
Commentaria in libros Regum I-IV
Pergament, 152 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 32 x 23,5 cm, zweispaltig
13. Jh.
- fol. Ir leer; fol. Iv Missale (Fragment); fol. 1r Sermo super Beatam Mariam
Virginem ("Signum magnum apparuit in caelo mulier amicta sole et luna..."),
von einer Hand des 15. Jh.s nachgetragen; fol. 1v-139r Stephanus (Langton)
Cantuariensis: Commentaria in libros Regum I-IV; fol. 139r-146r Ders.:
Commentaria in Paralipomenon I (Auszug); fol. 146v-152r Homilia
"Audivimus fratres Mariam ad monumentum foris stantem, audivimus Mariam
plorantem" (Schneyer 8, 113); fol. 152v leer -
Sermo nobilissim(us) de beata v(ir)gine maria. Signu(m) magnu(m) apparuit...-...cui est honor et
gloria cu(m) patre et spiritu sancto in secula seculorum. Amen
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 132.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 191 Bll., 28,7 x 19,3 cm, ein- und zweispaltig
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1435
- fol. 1r leer; fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-67r Henricus Suso: Horologium
sapientiae; fol. 67v leer; fol. 68r-98v Decurtatum libri similitudinis; fol. 99r
leer; fol. 99v-100r Sermo super Joh. 3.16; fol. 100v leer; fol. 101r-107v
(Pseudo-)Augustinus: Manuale; fol. 108r-110v Franciscus Assisiensis: Commonitorium ad omnes fideles; fol. 111r-114r (Pseudo-)Augustinus/Fulgentius
Ruspensis: De fide ad Petrum liber <De regula verae fidei liber I>; fol. 114rv
Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermo ad fratres in eremo 58; fol. 114v-121r
Aurelius Augustinus Hipponensis(?): De dignitate humanae vitae ("Dignitate
humanae vitae ad intelligendum deum..."); fol. 121r-128r (Pseudo)Augustinus/Fulgentius Ruspensis: De fide ad Petrum liber <De regula verae
fidei liber I>; fol. 129r-136r Matthaeus de Cracovia: Dialogus rationis et
conscientiae; fol. 137r-143r (Pseudo-)Augustinus: Manuale; fol. 143r-154r
Ders.: Speculum liber I; fol. 154v-167v Honorius Augustodunensis: Cognitio
vitae; fol. 168r-180r Auctoritates patrum; fol. 180v leer; fol. 181rv Notae; fol.
182r-186r Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermones App. 266, 292, Mai
105, App. 278; fol. 186v leer; fol. 187rv Numeri 22; fol. 187v-191v Tobias Sentite de d(omi)no in bo(n)i(ta)te et in simplici(ta)te cordis...-...et (cun)ctis habitato(r)ib(us)
terrae. Te deu(m) lauda(mus)
Schreiber: Florenz Spronc.
Textausgabe: fol. 2r-67r in: J. Strange: Henrici Susonis seu fratris Amandi Horologium sapientiae. Editio nova. Coloniae 1861.
Sign.: Ms. B 134.
Hugo Ripelin de Argentina:
Compendium theologicae veritatis
Pergament, 104 Bll., 33,5 x 24,5 cm, zweispaltig
Rot-blaue Schmuckinitialen des Blattspiralentyps mit filigranem Rankenornament.
Siegburg, Benediktinerabtei St. Michael: 1311
- fol. 1r-102r Hugo Ripelin de Argentina: Compendium theologicae veritatis
(Anfang fehlt); fol. 102v-104v Rupertus Tuitiensis: De monachis (Auszug) p(ri)mo eni(m) habem(us) (con)trariu(m) in symbolo...-...ut eu(m) emendet. vel de medio subtrahat. Unde
Schreiber: Scodo de Siegburg (frater).
Sign.: Ms. B 135.
Hugo Ripelin de Argentina:
Compendium theologicae veritatis
Pergament, 192 Bll., 18 x 13 cm, zweispaltig
Schmuckinitialen mit Drolerien und Blattgold.
14. Jh.
Ad papa(m) feries cleru(m)...-...O caro illa(m) vita(m) amplecti debuisti
Fol. 1r Notizen zum kirchlichen Bußwesen, von einer Hand des 15. Jh.s
nachgetragen.
Sign.: Ms. B 136.
Thomas de Aquino:
Summa theologiae I
Papier, 237 Bll., 29,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r blau-rot-grüne Spaltbreitinitiale, filigrane Spiegelverzierung.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1477
Quia (ca)th(oli)ce ve(r)i(ta)tis doctor no(n) solu(m)...-...q(ui) e(st) sup(er) o(mn)ia
b(e)n(e)d(i)c(tu)s d(eu)s i(n) s(ae)c(u)la Amen
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 137.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 255 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 29,5 x 20,5 cm, fol. 1r-106v
zweispaltig
Ende 15. Jh.
- fol. 1r-106v Hugo Ripelin de Argentina: Compendium theologicae veritatis;
fol. 107r-123r Postillae super sancti Pauli apostoli epistolas ("Ad Romanos
quos hic commendat..."); fol. 123v-146r Sermones varii. Die knappen Texte
sind mit zahlreichen Interlinearglossen durchsetzt. Fol. 146v leer; fol. 147r179r Collationes quinque (zum Text vgl. Frankfurt a.M., Stadt- und Universitätsbibliothek: Ms. Praed. 129, fol. 95r-144r); fol. 179v-255r Appendix alphabeticum ad Collationes quinque ("Secundum philosophum primo elenchorum qui bene scit distinguere...") Incipit compendium Veritatis theolo[g]ycae sublimitatis...-...fini(tur) p(e)cc(at)o p(er)acto
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 138.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 360 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28,7 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1519
- fol. 1r-210r Thomas de Aquino: Catena aurea (Auszug); fol. 210v leer; fol.
211r-290r Franciscus de Mayronis: Sermones de sanctis cum legendis abbreviatis; fol. 291r-322v Sermones. (darin u.a.: Aurelius Augustinus Hipponensis:
Sermones 129 (supp.), 130 (supp.), 93, 191 (supp.), 146 (supp.), 83 (supp.),
209, 368, 93 (supp.), 173 (supp.), 63 (supp.), 340 (supp.), 293 (supp.), 242
(supp.), Mai 2; (Pseudo-)Hieronymus: Epistola 27; (Pseudo-)Leo I papa: Sermo
in tempore jejunii; Maximus Taurinensis: Homiliae 81, 90 und Sermo 68); fol.
323r-333v Ambrosius Mediolanensis: De Elia et jejunio; fol. 334r-335r
Aurelius Augustinus Hipponensis: De octo quaestionibus ex veteri testamento;
fol. 335r-336r (Pseudo-)Fulgentius Ruspensis: Sermo 64; fol. 336r-340r
(Pseudo-)Augustinus: Sermones quinque de tempore passionis; fol. 340r-341r
Ders.: Sermo de decimis; fol. 341rv Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermo
ad fratres in eremo 75; fol. 341v-342v (Pseudo-)Hieronymus: Contra carnis
superbiam; fol. 343r-360v Honorius Augustodunensis: Cognitio vitae -
Incipiu(n)t omeliae de Te(m)p(or)e. Ex (con)tinuo s(an)c(t)i Thomae...-...q(ui) o(mn)es ad
sum(m)u(m) bonu(m) p(er)ducat. Amen. telos
Schreiber: Henricus Grischen; weitere Hände.
Vorbesitzer: Henricus de Bergheim.
Sign.: Ms. B 139.
Thomas Cantimpratensis:
Bonum universale de apibus
Papier, 169 Bll., 28,7 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 5v Schmuckinitiale, Darstellung eines Bienenkorbes auf dem unteren
Blattrand, Spiegelverzierung mit floralen Motiven.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1460
- fol. 1rv leer; fol. 2r-163v Thomas Cantimpratensis: Bonum universale de
apibus; fol. 164rv leer; fol. 165r-168v Vita Liudgeri Monasteriensis (BHL
4942); fol. 169rv leer Incipit prologus in libru(m) q(ui) dicit(ur) bonu(m) univ(er)sale...-...et sexto kale(n)das maij
deposit(us).
Schreiber: Lambertus Bruynkens de Xanten und eine weitere Hand.
Sign.: Ms. B 140.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 217 Bll., 19 x 13,5 cm, ein- und zweispaltig
Zahlreiche Zierinitialen.
Ende 13. Jh.
- fol. 1r-14v liturgisch-enzyklopädisches Fragment; fol. 15r-51r Hugo de Folieto: De claustro animae (lib. II-III, cap. 1-9); fol. 51v-65r Hugo de S. Victore:
De sacramentis naturalis legis et scriptae dialogus; fol. 65v-126v Richardus de
S. Victore: Allegoriae Veteris Testamenti; fol. 127r-161v Richardus de S.
Victore/Robertus de S. Melun: Allegoriae Novi Testamenti; fol. 161v-166r
Sermo super Lc 16,19 ("Huius sancti evangelii lectio..."); fol. 166r-215v Liber
sanctorum praecedentium patrum collectus ex multis ("Omni custodia servemus
cor nostrum fratres et exspectantes patrem familias Christum dominum ac deum
nostrum..."); fol.
Homiliarfragment -
215v
Ordo
lectionum
missae;
fol.
216r-217v
[...]ficaret(ur) et p(ro) paup(er)tate in stagneis...-...de tua substantia et de primitiis
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. B 141.
Sammelhandschrift
Papier, 232 Bll., 20,5 x 14,5 cm
Rote Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1488
- fol. 1rv leer; fol. 2r-173v Doctor Ulricus: De fraternitate cleri; fol. 174rv leer;
fol. 175r-232r Flavius Avianus: Fabulae; fol. 232v Makulatur Prologus In primis deo gracias agemus sicut sui ordinis...-...bonor(um) suor(um) heredem
constituit.
Schreiber: Wilhelmus Uerdinghen und eine weitere Hand.
Sign.: Ms. B 142.
Guido de Monte Rocherii:
Manipulus curatorum
Papier, 167 Bll. (+ 3 vorgeh. Papier- bzw. Pergamentbll. u. 2 nachgeh. Pergamentbll.), 20,5 x 14 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1453
In isto libello sunt tres particulae et p(ri)ma continet in se septem tractatus...-...Explicit manipulus Curatoru(m). Deo gratias
Schreiber: Henricus Nederceyrn.
Vorbesitzer: Cornelius Sar, Pfarrer in Wölpe.
Sign.: Ms. B 143.
Jacobus de Vitriaco:
Sermones de tempore (Auszug)
Papier, 298 Bll., 28,8 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r, 153r mehrfarbige Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1486
Multi cibi i(n) novalibus p(at)r(u)m. Qui n(on) sibi solis...-...p(er) i(n)fi(ni)ta s(ae)c(u)lor(um)
s(ae)c(u)la Amen.
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. B 144.
Henricus Suso:
Horologium sapientiae (mndl.)
Papier, 203 Bll., 21,5 x 14 cm, zweispaltig
Fol. 2r, 132r blaue Zierinitialen mit filigranem Rankenornament.
Niederrhein: 1474
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-202v Henricus Suso: Horologium
sapientiae (mndl.); fol. 203r das Erste der Zehn Gebote sowie verschiedene
geistliche Prosasprüche; fol. 203v leer Dyt boek is va(n) der ewiger wysh(eit)...-...und dyne(n) eveenen my(n)schen as dich selves
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 145.
Sammelhandschrift
Papier, 152 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 21,7 x 14 cm
Fol. 1r, 91r rot-(blaß)grüne Zierinitialen mit floralen und vegetabilen Motiven
und filigranem Rankenornament.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
- fol. 1r-90v Isaac Syrus <Ninivita>: De contemptu mundi; fol. 91r-150v
Bonaventura: Soliloquium (Distelbrink 23); fol. 150r-151v leer; fol. 152rv
Makulatur -
Incipit liber sancti abb(at)is ysaac de Siria De co(n)te(m)ptu o(nm)i(u)m mu(n)danoru(m)......sive Dyalog(us) Bonaeventurae de q(ua)tuor ex(er)ci[ti]is
Schreiber: Albertus Cass.
Sign.: Ms. B 146.
Zacharias Chrysopolitanus:
Super unum ex quattuor (Pseudo-)Ammonii
Pergament, 145 Bll., 33 x 23 cm, zweispaltig
12. Jh.
De institutione ev(an)g(e)lii et differentia ipsius ad legem...-...Explic(it) lib(er) s(e)c(un)d(u)s
explanationis in unu(m) ex quatuor.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 147.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, einige Bll. Papier, 154 Bll. (+ 1 vorgeh. Papier- u. 2 nachgeh.
Pergamentbll.), 10 x 7,2 cm
15. Jh.
- fol. 1r-13r Johannes Gerson: De praeparatione ad missam et pollutione
nocturna (Auszug); fol. 13v-50v Dicta varia propter quid sit libenter communicandum ("Unaquaeque fidelis anima libenter ac desiderantissime..."); fol. 51r52v (Pseudo-)Beda Venerabilis/(Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: De
passione domini secundum horas canonicas (Auszug); fol. 53r-54r Orationes;
fol. 54v-55v Guilelmus de S. Theodorico: Epistola ad fratres de Monte Dei
(Auszug); fol. 56r-72r Preces; fol. 72v leer; fol. 73r-92v Responsoria; fol. 93rv
Notae; fol. 94r-96v Orationes; fol. 97r-99v Exercitium utile et compendiosum
("Intentio ut te exuas et Christum induas..."); fol. 99v-101v Dicta patrum; fol.
102r-105v Exhortationes ad fideles confitentes ("Discite a me quia mitis sum ...
Ad hoc per dei gratiam et meritum gloriosae genetricis..."); fol. 106r-109r
Sapientiae antiquorum auctorum; fol. 109v leer; fol. 110r-118r Flores patrum
(Ambrosius Mediolanensis, Anselmus Cantuarensis, Aurelius Augustinus
Hipponensis, Bernardus Claraevallensis, Hugo de S. Victore); fol. 118v-123v
Dicta Hugonis de S. Victore in laude caritatis; fol. 123v-148v, fol. 151r-152r
Excerpta ex variis tractatibus latinis virtutum et vitiorum; fol. 149r-150v, 152r154v leer -
Incipit Tractatus Ven(erabilis) Magistri Joh(ann)is Gerson...-...obsequioru(m) pacificu(m) exemplare(m)
Zwei Hände.
Sign.: Ms. B 150.
Guilelmus Peraldus:
De vitiis
Papier, 158 Bll., 21 x 15 cm
Fol. 1r rot-schwarze Zierinitiale mit Fleuronnée-Ornament.
Ende 15./Anfang 16. Jh.
Tractatus iste continet nove(m) partes...-...notet e(ss)e locutu(m). Et sic e(st) finis deo laus
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 151.
Sammelhandschrift
Papier, 129 Bll., 21,5 x 14 cm
15. Jh.
- fol. 1r-70r Henricus de Frimaria sen.: Praeceptorium <Expositio decalogi>
(Bloomfield-Guyot 0526); fol. 73r-129r Gerardus de Vliederhoven(?): Cordiale
<De quattuor novissimis> Audi isr(ae)l p(rae)cepta d(omi)ni...-...de q(uo) d(omi)n(u)s sit b(e)n(e)dictus in secula seculorum.
Fol. 70v-72v sowie fol. 129v sind von einer Hand des ausgehenden 16. Jh.s zur
Niederschrift eines theologischen Nachtrags genutzt worden.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 152.
Henricus Suso:
Horologium sapientiae
Papier, 125 Bll., 21,2 x 14 cm
Fol. 5r, 10r, 52v, 82r rot-schwarze Zierinitialen mit vegetabilen Motiven und
filigranem Rankenornament.
15. Jh.
Incipit p(ro)log(us) in lib(rum) q(ui) i(n)titulat(ur) Horologi(um) et(er)ne sapi(enti)e...-...et
custodiat corda et corp(or)a nostra.
Fol. 2r mndl. Notizen aszetischen Inhalts, von Frater Theodericus Pauper im 16.
Jh. nachgetragen.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 153.
Isidorus Hispalensis:
Opera selecta
Papier, 149 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 21,4 x 13,5 cm
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1470
- fol. Ir Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. Iv leer; fol. 1r-2v leer; fol. 3r115r Sententiae I-III, mit vorangestelltem Kapitelverzeichnis und Namensregister; fol. 115v leer; fol. 116r-130r Allegoriae quaedam sacrae scripturae
<De nominibus legis et evangeliorum liber unus>; fol. 130v-132v leer; fol.
133r-148v Synonyma; fol. 149rv theologisches Fragment. An die Handschrift
angebunden sind die Inkunabeln GW 4072 und GW 265. Incipit lib(ri) p(ro)log(us) b(ea)ti ysidori...-...ipsi(us) eligist(is).
Schreiber: Gerardus Messynck de Dyngeden; zwei weitere Hände.
Sign.: Ms. B 154.
Antoninus Florentinus:
Confessionale "Defecerunt"
Papier, 152 Bll., 21,3 x 14,2 cm
Fol. 4r Zierinitiale.
15. Jh.
- fol. 1r-3v leer; fol. 4r-148v Antoninus Florentinus: Confessionale
"Defecerunt" (recensio brevior), mit vorangestelltem Kapitelverzeichnis; fol.
148v-152r (Pseudo-)Johannes Chrysostomus: Sermo de poenitentia. An die
Handschrift angebunden ist die Inkunabel GW 3021. Prologus sup(er) tractatu(m) de instructione seu directione...-...praestante vero d(omi)no n(ost)ro
ihesu christo i(n) s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lor(um) Ame(n)
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 155.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 115 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 21,2 x 14,5 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
- fol. Irv Textfragment in Geheimschrift; fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-65r (Pseudo-)Bonaventura: Theologia mystica
(Distelbrink 226); fol. 65v leer; fol. 66r-84r Johannes Ruusbroec translat.
Guilelmo Jordaens: De calculo <De perfectione filiorum dei>; fol. 84r-93v De
tribus conviviis ("Primo igitur dicendum est de primo convivio..."); fol. 94r115r Bernardus Claraevallensis: De gratia et libero arbitrio Incipit libellus de triplici via scilicet purgativa illuminativa...-...Explicit liber b(ea)ti B(er)nardi
de gr(ati)a et libero arbitrio
Schreiber: Bernardus de Bocholt und eine weitere Hand.
Sign.: Ms. B 156.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 113 Bll. (+ 7 vorgeh. Bll.), 13,3 x 9,5 cm
Rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament.
16. Jh.
- fol. 1r-39v Guilelmus de S. Theodorico: Epistola ad fratres de Monte Dei; fol.
39v-65v Bernardus Claraevallensis: De gradibus humilitatis et superbiae; fol.
66r-79r Ders.: Apologia ad Guilelmum abbatem; fol. 79v-81v Arnulfus de
Boheriis: Speculum monachorum; fol. 82r-87r Compendium fidei (Pater noster,
Symbolum, Dekalog nebst einer Explanatio, Aufzählung der Sakramente,
Seligpreisungen, Tugenden, Sünden u.a.m.); fol. 87v-106r Meditationes de
morte, mit Auszügen aus Gerardus Zerbolt de Zutphania: De spiritualibus
ascensionibus; fol. 106v Makulatur; fol. 107r-113v leer Incipit prefacio ep(isto)lae b(ea)ti Bernardi ad fratres de monte dei...-...indulgentia tua est
d(omi)ne d(eu)s m(eu)s Ame(n).
Sign.: Ms. B 157.
Sermones de tempore ("Paratus")
Papier, 297 Bll., 21,3 x 13,5 cm
Fol. 1r rot-braune Zierinitiale.
15. Jh.
Paratus est iudicare vivos et mor[tu]os...-...i(n)colae q(ui)eti ho(m)i(n)es
Verschiedene Hände.
Sign.: Ms. B 158.
Gregorius I papa:
Dialogorum libri IV (mndl.)
Papier, 199 Bll., 21,6 x 13,5 cm
Jeweils zu Beginn der einzelnen Bücher finden sich blau-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven und filigranem Rankenornament.
1477
Hyr beghint dyalog(us) dat is twier me(n)sche(n)...-...Hyer eyndet sick dyalogus gregorii
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 159.
Petrus Aureoli:
Opera selecta
Papier, 205 Bll., 27,3 x 20 cm, zweispaltig, fol. 204r u. 205v einspaltig
Vereinzelt Zierinitialen.
15. Jh.
- fol. 1r-178v Petrus Aureoli: Quaestiones theologicae XLV (Anfang fehlt), mit
nachgestelltem Kapitelverzeichnis; fol. 179r-192v Ders.: De conceptione
Mariae; fol. 192v-203v Ders.: Repercussorium. An die Handschrift angebunden
ist die Inkunabel Hain 9335. nom(ini)s r(e)i fr(atr)e(m) b(eatu)m suu(m) esse post no(n)...-...ad ho(nor)e(m) b(eat)ae ma(r)iae
v(ir)g(in)is editu(m)
Fol. 204r-205v verschiedene theologische Notizen von einer Hand des 16. Jh.s.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 160.
Henricus Millingen (?):
Sermones super epistolas et evangelia per circulum anni
(Autograph?)
Papier, 354 Bll., 28,2 x 20 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent (?): Anfang 16. Jh.
In d(o)m(ini)ca LXX sup(er) ep(isto)la(m) I Cor(inthios) IX...-...et veri h(er)edes r(e)gni celest(is)
Sign.: Ms. B 161.
Sermones
Papier, 125 Bll., 21,3 x 14,5 cm
16. Jh.
- fol. Ir Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. Iv diverse Notizen; fol. 1r-5r
Petrus de Remis <a Vallibus>: Sermones de tempore (Auszug); fol. 5v-9v leer;
fol. 10v-121v Sermones de tempore (Schneyer 8, 146ff.); fol. 122r-125v leer [E]ice a(ncil)la(m) et fi(li)a(m) ei(us)...-...pre(ste)t n(o)s ip(se) [i.f. unleserlich]
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 163.
Sammelhandschrift
Papier, 135 Bll., 21,3 x 13,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r-49r Gerardus Zerbolt de Zutphania: De reformatione virium animae;
fol. 49v leer; fol. 50r-135v Ambrosius Mediolanensis: De officiis ministrorum.
Die Handschrift ist mit der Inkunabel Copinger 4421 zusammengebunden. Incipit tractatul(us) devot(us) de reformatione virium animae...-...E[xpli]cit lib(er) t(er)ti(us) et
ultim(us) b(ea)ti a(m)brosii ep(iscop)i de officiis
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 164.
Aszetische Sammelhandschrift
Papier, 101 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 21 x 14,5 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1481
- fol. Ir Provenienzvermerk sowie Inhaltsübersicht; fol. Iv-IIv leer; fol. 1r-67v
Johannes Chrysostomus: De sacerdotio libri VI; fol. 68r-91v Matthaeus de
Cracovia: Dialogus rationis et conscientiae; fol. 92r-93r Sermo de exitu animae
("Pensandum quippe est cum iam peccatrix..."); fol. 93r-98r De quattuor
virtutibus cardinalibus (Bloomfield-Guyot 4454); fol. 98r-100r (Pseudo)Seneca: De moribus; fol. 101rv leer Incipit liber dyalogor(um) S(an)c(t)i Joha(n)nis crisostomi...-...i(n) eode(m) vestigio manet. haec
ide(m) de Seneca.
Schreiber: Andreas Poelman de Arnheim.
Sign.: Ms. B 165.
Aszetische Sammelhandschrift ("Collectanea studiorum")
Papier, 252 Bll. (+ 3 vorgeh. Pergamentbll.), 13,7 x 10 cm
Koperteinband.
vor 1540
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-12v Bernardus Claraevallensis: Sermones de diversis (Auszug); fol. 13r-28r Tabula christianae religionis (Enthält
Symbolum, Dekalog, Aufzählung der kirchlichen Hochfeste und Sakramente
u.a.m.); fol. 28r-53r Fundamentum aeternae felicitatis (enthält Glaubensartikel,
Anweisungen zum Stundengebet, Ausführungen über Fehler und Laster des
Menschen, Aufzählung der kirchlichen Sakramente, der "quattuor novissima",
der christlichen Tugenden u.a.m.); fol. 53r-54v "Figura conversionis"; fol. 55r62r Andreas de Escobar <Hispanus>: Modus confitendi; fol. 62v-64v leer; fol.
65r-85v Johannes de Turrecremata: Expositio in Regulam Sancti Benedicti
(Auszug). Dem Text vorangestellt sind Benedictus Casinensis: Regula (lib.
LVIII, cap. 17-18) und eine Formula confessoris. Fol. 86r-88v leer; fol. 89r-98v
De oboedientia discipulorum (Bloomfield-Guyot 4235); fol. 99rv leer; fol.
100r-147v Ex trilogio ("Tria sunt in animam potestates, passiones et
habitudines..."); fol. 148r-149v leer; fol. 150r-151r Text über das Stundengebet;
fol. 151v-152v leer; fol. 153r-251v De poenitentia (Bloomfield-Guyot 3855);
fol. 252r leer; fol. 252v Johannes von Groningen: Summarium vitae
(Autograph). Die Handschrift ist an ein handschriftliches Kalendarium (fol. IIrXIVv) sowie an einen Druck des 16. Jh.s, die Lunartafeln des Bernardus de
Granolaca für 1506-1550 (fol. XVr-XXXIXv), angebunden. Divi bernardi Abbat(is) de viis vite confessio(n)e(m) sermo...-...quoad mi(n)ores et
p(rae)dicatores
Zwei Hände.
Vgl. Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. C 48 (Nr. 702), fol.
37v-91r Johannes von Groningen: Notae (Autograph).
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. B 166.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 92 Bll., 28 x 20 cm, zweispaltig
Kentrup, Cistercienserinnenkloster: 1472
- fol. 1r-26v Bernardus Claraevallensis: Sermones de diversis (Auszug); fol.
27r-30v Ders.: Parabolae; fol. 31r-32r De oculo cognitionis et dilectionis (unvollständig); fol. 32r-33v De virtutibus reginam sibi eligentibus (BloomfieldGuyot 3627); fol. 34r-38v Guilelmus de S. Theodorico: De corpore et sanguine
Christi; fol. 39r-40v leer; fol. 41r-83r Hermannus de Soest: Unum ex quattuor;
fol. 83v leer; fol. 84r-91v Sermones Sensati 1-6. Die Handschrift ist an die
Inkunabeln Hain 1351 und GW 10766 angebunden. -
Incipiu(n)t S(er)mones beati Bernardi Abbatis Claraevallis de diversis...-...duob(us) brachys
m(u)ltu(m)
Schreiber: Johannes Westorpp; vier weitere Hände.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 167.
Honorius Augustodunensis:
Opera selecta
Papier, 100 Bll., 28,7 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 1r blau-rote Zierinitiale mit vegetabilen und floralen Motiven sowie filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 1r-95v Gemma animae; fol. 95v-100v Summa gloriae (Auszug). Die
Handschrift ist an die Inkunabel Copinger 5790 angebunden. Cap(itu)la in lib(rum) qui intitulat(ur) ge(m)ma anime...-...deo implicat se negotiis secularib(us)
Gregorius
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 168.
Dietrich Bollick:
Postillae et sermones de sanctis
Papier, 183 Bll., 28,5 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r rote Zierinitiale.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1475
- fol. 1r-178v Dietrich Bollick: Postillae et sermones de sanctis; fol. 178v-183v
Thomas de Aquino: De articulis fidei et ecclesiae sacramentis (Auszug) Ambula(n)s ih(es)us iuxta mare galilee...-...edita a fr(atr)e thoma de aquino ordinis fratru(m)
pr(e)dicator(um) Deo gr(ati)as
Schreiber: Hermannus (?) (frater); vier weitere Hände.
Sign.: Ms. B 169.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 337 Bll., 14,5 x 10 cm
Niederlande (?): 1536
- fol. 1r-118v Bernardinus Senensis(?)/Mauritius Anglicus(?)/Petrus de
Utino(?): Distinctiones exemplorum; fol. 119r-337v Summa vitiorum et virtutum (Auszug), mit zahlreichen Randbemerkungen. Abstinentia est virtutis augmentati(v)a...-...ut fla(m)ma lini sic transit gl(ori)a mundi
Schreiber: Johannes de Zutphania.
Sign.: Ms. B 170.
Theologische Sammelhandschrift
Papier und Pergament, 37 Bll., 21,4 x 14 cm und 20,5 x 13 cm
Amersfort, Stift St. Agatha: um 1482
- fol. 1r-20r Johannes de Brunswich: Meditatio super missam; fol. 20v leer; fol.
21r-22v Nota ("Liber generationis Jesum scribuntur verba..."); fol. 23r-33v
Bartholomaeus Ruremundanus(?): Sermo de omnibus sanctis; fol. 34rv Nota;
fol. 35r-37v Quaestio "Quaeritur utrum mulier tempore et loco confessionis a
sacerdote..." (Fragment) Incipit tr(ac)tat(us) eiusde(m) devoti carthusiens(is) circa missam...-...quis p(er)dere no(n) tenet(ur)
Schreiber: Johannes de Tegelen; drei weitere Hände.
Sign.: Ms. B 171.
Theologisch-aszetische Sammelhandschrift
Papier, 158 Bll., 14,2 x 9,5 cm
Fol. 67r rot-grüne Zierinitiale mit vegetabilen Motiven und filigranem Rankenornament.
15. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v-2v leer; fol. 3r-44r Richardus de S. Victore: Adnotationes mysticae in psalmum CXVIII; fol. 44r-54r
Henricus de Langenstein: Epistola de contemptu mundi <ad Eberhardum de
Yppelborn>; fol. 54v-59r De vita religiosa ("Quando surgis et statim cum
evigilas omnes cogitaciones..."); fol. 59v-63v Flores sancti Francisci et sancti
Bernardi Claraevallensis; fol. 64r-66v leer; fol. 67r-72r Regula bullata Fratrum
Minorum; fol. 72v leer; fol. 73r-91v De imitatione Christi (lib. II)
<Admonitiones ad interna trahentes>; fol. 92r-94v kommentierte Inhaltsübersicht zu Bernardus Claraevallensis: De decem gradibus humilitatis et
superbiae; fol. 95rv leer; fol. 96r-119r Passio Iesu Christi collata ex quattuor
evangeliis; fol. 119v leer; fol. 120r-146v Dicta patrum super caelestem gloriam,
mortem, beneficia Dei, extremum iudicium et cetera; fol. 147r-157r Henricus
de Bitterfeld: De horis canonicis; fol. 157v-158v leer Incipit p(ro)log(us) m(a)g(ist)ri Rich(ardi) sup(er) psal(mo)s aff(er)te...-...Qua(m) nobis
co(n)cedat et cetera
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 172.
Sammelhandschrift
Papier, 148 Bll. (+ 3 vorgeh. Pergament- bzw. Papierbll.), 22 x 14 cm
15. Jh.
- fol. 1r-128v Guilelmus de Lanicia: Diaeta salutis, mit ausführlichen Kapitelverzeichnissen in Form eines Anhangs; fol. 129rv leer; fol. 130r-147r Translatio Antonii (BHL 612); fol. 147v-148v leer. Die beiden vorgehefteten Bll. sind
in einer Geheimschrift beschrieben. Incipit liber qui vocatur via vel dieta salutis...-...cui e(st) honor et gl(ori)a i(n) s(ae)c(u)la
s(ae)c(u)loru(m) Amen
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 173.
Sammelhandschrift
Papier, 236 Bll., 14,5 x 10,5 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1497
- fol. 1r Besitz- und Schreibervermerk nebst Emblem und Wappen der Düsseldorfer Kreuzbrüder; fol. 1v leer; fol. 2r-6v Bonaventura: De reductione
artium ad theologiam (Anfang fehlt); fol. 7r-9v (Pseudo-)Bonaventura: De
gradibus contemplationis; fol. 10r-236v Franciscus de Mayronis: Super octo
libros Physicorum abstrahibiliu(m) et r(ati)o(n)es i(n)telligibiles:...-...sacre theologie lice(n)tiatu(s) a(n)no 1497
septi(m)o k(a)l(endas) iunii
Schreiber: Jordanus (frater).
Sign.: Ms. B 173 (a).
Sammelhandschrift
Papier, 308 Bll. (+ 1 vor- u. 2 nachgeh. Pergamentbll.), 14,2 x 10,5 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1495
- fol. 1r Provenienz- und Schreibervermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-18v Bonaventura: Itinerarium mentis in deum ("In principio") (Distelbrink 19); fol. 19rv
leer; fol. 20r-156v Gerardus de Harderwijck: Epitoma III librorum De anima
Aristotelis (Notabilia); fol. 157r-158r Notae; fol. 158v-159v leer; fol. 160r-308r
Johannes de Harderwijck: Commentarius in Aristotelis Physicam; fol. 308v leer
Incipit prolog(us) Bonave(n)ture in itine(r)ariu(m) me(n)t(is)...-...est ad op(us) deo gra(cia)s
Schreiber: Jordanus (frater).
Sign.: Ms. B 174.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 113 Bll., 14,3 x 10 cm
s'-Hertogenbosch: 1467
- fol. 1r-28r De imitatione Christi (Auszug); fol. 28v Notae; fol. 29r-30v leer;
fol. 31r-90r Ephraem Syrus: De compunctione cordis; fol. 90v leer; fol. 91r106v (Pseudo-)Basilius Magnus: Admonitio ad filium spiritualem; fol. 107r113v leer -
Incipiu(n)t a(d)moni(ti)ones ad sp(irit)ualem vitam utiles...-...Explicit Liber doct(ri)nae b(ea)ti
basilii e(pisco)pi ad filios spi(ri)t[u]ales
Schreiber: Johannes Beckem.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 175.
Postillae super evangelia per circulum anni
Papier, 532 Bll., 15,2 x 10 cm
um 1545
- fol. 1rv Registerfragment; fol. 2r-8v verschiedene Notizen und Verse theologischen Inhalts in griechischer, lateinischer und mittelniederdeutscher Sprache,
zum Teil von späterer Hand nachgetragen; fol. 9r-13v Contiuncula in feriis
nataliciis Jesu habita ("Quamcumque de infantia Jesu habita..."); fol. 14rv leer;
fol. 15r-491r Postillae super evangelia per circulum anni ("De utilitate adventus
Christi. Cum appropinquaret Jesus ...(Mt 21,1). Dominus noster Jesus Christus
ergastulo nostro mortalitatis..."); fol. 491v-532v leer, abgesehen von einigen
Notizen von einer Hand des 19. Jh.s Contiuncula in feriis nataliciis Jesu habita...-...confortat Absolutio
Vorbesitzer: Heisterbach, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. B 176.
Aszetische Sammelhandschrift
Pergament, 246 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 11 x 7 cm
Fol. 71r blau-rote Zierinitiale mit filigranem Ornament.
15. Jh.
- fol. 1r-60r Collecta ascetica; enthält Exercitia varia, Meditationes ad cogitionem sui, De reformatione animae, Quattuor novissima, Meditationes de vita
et passione Christi, De pugna contra vitia principalia u.a. (am Anfang unvollständig); fol. 60r-64v Tractatus de modo vivendi (Bloomfield-Guyot 4854); fol.
64v-70v Dicta patrum de dilectione; fol. 71r-116v Johannes de Schoonhovia:
Epistola de passione domini; fol. 117r-143v Ders.: Epistola prima in Eemsteyn
<Exhortatorium spirituale>; fol. 144r-187v Petrus de Alliaco: Speculum
considerationis; fol. 188r-194v De via purgativa; fol. 195r-197v Compendium
vitae religiosae in Stichworten und Aufzählungen ("Diliges dominum deum
tuum ex toto corde..."); fol. 198r-213v David ab Augusta: De exterioris et
interioris hominis compositione (lib. I) (Auszug); fol. 214r-229r Gerlachus
Petri de Daventria: Breviloquium; fol. 229v leer; fol. 230r-245v (Pseudo-)Beda
Venerabilis: Institutio sanctorum patrum de qualitate culparum et de disciplina
(Auszug); fol. 246rv leer duob(us) ex(er)citijs in q(ui)b(us) ho(mo) devot(us)...-...hoc ad me istud
Sign.: Ms. B 177.
Sammelhandschrift
Papier, 352 Bll., 14,2 x 10 cm
1497
- fol. 1rv Fragment; fol. 2r-64v Guilelmus Durandus: Rationale divinorum officiorum (Auszug); fol. 65r-78v Guilelmus de Gouda: De expositione missae
<Expositio mysteriorum missae et verus modus rite celebrandi> (Auszug); fol.
78v Curriculum vitae Alberti Magni; fol. 79r-170v Albertus Magnus: De
mysterio missae (Auszug); fol. 171r-352r Ders.: Commentum in libros
Physicorum Aristotelis (Auszug); fol. 352v Makulatur est et missa q(uae) est...-...Hic. Ille. Iste.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 178.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 161 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 14 x 10 cm
16. Jh.
- fol. 1r Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-82v Gerardus Zerbolt de Zutphania: De spiritualibus ascensionibus; fol. 83r-85v leer; fol. 86r-159r
Collectanea; dabei handelt es sich um Betrachtungen vorwiegend linguistischer
Natur zu einzelnen Heiligenviten und zahlreichen Büchern des Alten Testaments. Fol. 159v-162v leer. Die Handschrift ist mit einer Inkunabel (VK 1245)
zusammengebunden. Incipit devot(us) tractatul(us) de spiritualib(us) ascensionib(us)...-...jubilate deo o(mn)ia
u(niversa)l(i)a
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. B 179.
Sammelhandschrift
Papier, 275 Bll., 14,2 x 10,3 cm
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: Ende 15. Jh.
- fol. 1r Besitz- und Schreibervermerk nebst Emblem und Wappen der Düsseldorfer Kreuzbrüder; fol. 1v leer; fol. 2r-24v Johannes Gerson: De mystica theologia practica (Auszug); fol. 25r-195v Aristoteles translat. Guilelmo de Moerbeke: Metaphysica cum commento Thomae de Aquino (lib. I-XII); fol. 196r200v Aristoteles: De bona fide cum commento Anonymi; fol. 201r-203v Ders.:
De intelligentia; fol. 204r-208r Ders.: De lineis indivisibilibus; fol. 208v-217r
Ders.: De motu animalium; fol. 217r-220v Ders.: De spiritu et respiratione; fol.
220v-226v Ders.: De morte et vita; fol. 227r-238v Averroes <Ibn Rustan>: De
substantia orbis; fol. 239r-250v (Pseudo-)Aristoteles: Liber de causis; fol. 250r265r Aristoteles translat. Guilelmo de Moerbeke: Metaphysica (lib. XIII-XIV);
fol. 265r-273r (Pseudo-)Aristoteles: De pomo <De morte>; fol. 273v-275v leer
Excerptu(m) ex Tr(ac)tatu Joh(anni)s de Gerson Ca(n)cell(ari)i...-...a(n)i(m)am ho(min)is directi
et p(er)fecti, sicut tu es. Explicit
Schreiber: Jordanus (frater).
Sign.: Ms. B 180.
Sammelhandschrift
Papier, 173 Bll., 21 x 13,5 cm, fol. 1-118 zweispaltig
Fol. 63r Schmuckinitiale.
Deventer, Fraterherren: 1478
- fol. 1r leer; fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-43r (Pseudo-)Thomas de Aquino:
De beatitudine; fol. 43r-56v (Pseudo-)Thomas de Aquino: De divinis moribus;
fol. 56v-61v Geert Groote: Sermo "Recedite" contra focaristas (Auszug); fol.
62rv leer; fol. 63r-84v (Pseudo-)Thomas de Aquino: De officio sacerdotis; fol.
85r-118r Thomas de Aquino: Expositio super symbolum apostolorum; fol. 118v
leer; fol. 119r-135r Augustinus Dathus <Senensis>: De variis loquendi figuris
sive de modo dictandi <Isagogicus libellus>; fol. 135r-136r Pius II papa
<Aeneas Silvius de Piccolomini>: Epistola ad Panormitam cum rescripto
Panormitae; fol. 136v-137v leer; fol. 138r-162r Augustinus Dathus <Senensis>:
Elegantiolae; fol. 162r-172r Ders.: Figuralis expositio praeceptorum rhetoricae;
fol. 172v-173v leer Incipit tractat(us) b(ea)ti thome de aq(ui)no...-...facile existimabis. Vale
Schreiber: Johannes Nyell; weitere Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 181.
Sammelhandschrift
Papier, 206 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 21,5 x 14,5 cm, ein- und zweispaltig
Fol. 97r, 98v, 190r Spaltbreitinitialen mit zoomorphen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1441
- fol. 1r-15v Paulus Hungarus: Confessionale; fol. 16r Dicta sancti Huberti; fol.
16rv Passio Callisti papae (Auszug) (BHL 1523); fol. 17r-22v leer; fol. 23r-29v
Stella clericorum (Bloomfield-Guyot 4435); fol. 30r-31r "Ex dictis doctorum et
magistri Gerardi Groet hoc scriptum est..." (Vgl. auch: Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek: Cod. XIV 9, fol. 169rv); fol. 31v-34v leer; fol. 35r65r "Quidam casus pro confessoribus ad poenitentiam perutiles..."; fol. 65v-67r
"Qualiter sacerdos debeat confortare poenitentiam..."; fol. 67v-73r Hermannus
de Schildesche: Speculum manuale sacerdotum; fol. 73v-74v De die iudicii; fol.
75r-76v leer; fol. 77r-185v Magister Adam dictus de Aldersbach <Adam
Teutonicus>: Summula de Summma Raymundi cum commento. Der Text ist
anfangs mit zahlreichen Glossen versehen. fol. 186r-188v De zodiaco; fol. 189r
Versgedicht über die Sternzeichen; fol. 189v Notae; fol. 190r-198v Theodulus:
Ecloga cum glossa (Auszug); fol. 199r-206v leer Quoniam c(ir)ca c(on)fessio(n)es a(n)i(m)ar(um) p(er)icula...-...usq(ue) ad morte(m) christi
dura(n)s.
Schreiber: Michael van der Warden; Bartholdus de Bercka.
Sign.: Ms. B 182.
Sammelhandschrift
Papier, 45 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 10,5 x 6,5 cm
16. Jh.
- fol. 1r-7v Regula bullata Fratrum Minorum; fol. 7v-10v Franciscus Assisiensis: Testamentum; fol. 11r-18v Gonsalvus Hispanus: De praeceptis regulae
Ordinis Fratrum Minorum; fol. 19r-20v leer; fol. 21r-38r Rubricae generales,
von einer Hand des 17. Jh. nachgetragen; fol. 38v-45v leer. Die Handschrift ist
mit dem Druck VD 16 H 304 zusammengebunden.
Incipit regula et vita fr(atru)m minor(um)...-...et p(er)utilis exposicio super regulam fr(atru)m
minor(um)
Vorbesitzer: Düsseldorf, Jesuitenkolleg (seit 1624).
Sign.: Ms. B 183.
Theologische Sammelhandschrift
Pergament, 208 Bll., 15 x 10 cm
15. Jh
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-66v (Pseudo-)Bonaventura: Theologia mystica (Distelbrink 226); fol. 67r-94r Johannes Ruusbroec
translat. Guilelmo Jordaens: De calculo <De perfectione filiorum dei>; fol.
94v-113v Bernardus Claraevallensis: De gratia et libero arbitrio; fol. 114r-176v
Aurelius Augustinus Hipponensis: De libero arbitrio; fol. 177r-189v Ders.: De
agone christiano; fol. 190r-208r Ders.: De magistro; fol. 208v leer Incipit libellus de triplici via scilicet purgativa...-...Explicit liber Augustini de magistro.
Vorbesitzer: Petrus de Merode, Kanoniker am Stift St. Severin in Köln
(Stifter); Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 184 [a].
Sammelhandschrift
Papier, 12 Bll., 21,3 x 14,5 cm
Ende 15. Jh.
- fol. 1r-4v Decretum metricum; fol. 4v-11v Biblia metrica (Stegmüller 8664)
(Auszug); fol. 11v-12r Bernardus Claraevallensis: Versus VIII. Die Handschrift
ist mit Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. B 184 [b] (Nr. 639)
und mit den Inkunabeln Copinger 5057 und Campbell 419 zusammengebunden.
Incipiu(n)t v(er)sus sup(er) c(aus)as et c(ondici)o(n)es decreti...-...tua(m) co(n)sequi movearis
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 184 [b].
Sammelhandschrift
Papier, 47 Bll., 21,3 x 14,5 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-10v Tractatus de indulgentiis; fol.
11r-22v Sextus Placidius: Liber medicinae ex animalibus (Auszug); fol. 23r28v Petrus Hispanus: Thesaurus pauperum (Auszug); fol. 29r-32v Johannes de
Burgundia: Tractatus epidemiae (Auszug); fol. 33rv Makulatur; fol. 34r-39v
medizinische Exzerpte. Als Hauptquellen sind genannt: Arnoldus de Villanova:
Canones pro conservatione sanitatis und Petrus Hispanus: Thesaurus pauperum.
Fol. 40r-42r Hildegardis de Bingen: Epistola ad Colonienses (Auszug); fol. 42v
leer; fol. 43r-46v De errore et doctrina Judeorum (Fragment); fol. 47rv leer. Die
Handschrift ist mit Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. B 184
[a] (Nr. 638), und mit den Inkunabeln Copinger 5057 und Campbell 419
zusammengebunden. [Ch]risti nomen invocans ad honore(m) eiusde(m)...-...prius teneat(ur) dirig(en)d(um)
c(on)ced(ere)
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 185.
Sammelhandschrift
Papier, einige Bll. Pergament, 181 Bll., 14,2 x 9,5 cm
Anfang 15. Jh.
- fol. 2r-3v Notae; fol. 4r-70v Albuinus Gorzianus: De virtutibus et vitiis <Liber
Scintillarum>, mit vorangestelltem zweifachem Kapitelverzeichnis; fol. 70v71v Dicta patrum super Bibliam Sacram; fol. 71v-72r Liber generationis Beatae
Mariae Virginis; fol. 72v-74v Expositio super officium missae ("Missa a
diversis a diversimode..."); fol. 75r-77v leer; fol. 78r-100r Thomas Hemerken a
Kempis: Hortulus rosarum; fol. 100r-110r (Pseudo-)Anselmus Cantuariensis:
Dialogus Mariae Virginis et Anselmi de passione domini; fol. 110v-164v
Consuetudines Ordinis Praemonstratensis; fol. 165r-173r De periculis in missa
contingentibus; fol. 173v leer; fol. 174r-181r Notae, von einer Hand des 16.
Jh.s nachgetragen Incipit liber Albuini heremite...-...surrexit a mortuis totu(m) sang(ui)ne(m) et sumpsit
Schreiber: Henricus de Wyllburg; weitere Hände.
Sign.: Ms. B 186.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 268 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 14,5 x 10,5 cm
Einige blau-rot-grüne Zierinitialen.
um 1479
- fol. Ir-IIIr leer; fol. IIIv-IVr Inhaltsübersicht; fol. 1r-16v Henricus Faber: Soliloquium de institutione verae religiosae et perfectae vitae; fol. 16v-41r (Pseudo)Johannes Gerson: De verbis domini "Venite ad me"; fol. 41r-52r Johannes
Gerson: Opus tripartitum (pars III); fol. 52r-57r Speculum peccatoris
(Bloomfield-Guyot 4918); fol. 57v-67v De sacramentis ecclesiae ("Sciendum
quod VII ecclesiae sacramenta remedia sunt..."); fol. 67v-74v Gallus(?) Aulae
Regiae: Malogranatum (Auszug); fol. 75r-79r Sermo de verbis domini "Tollite
iugum meum"; fol. 79v-85r Expositio super Gn 19 ("Salva animam tuam et noli
respicere post tergum tuum..."); fol. 85r-88r De gratitudine ("Cum gratiarum
actione petitiones vestrae ignotescant..."); fol. 88r-91v Bernardus
Claraevallensis: Sermones de diversis, Sermo 27; fol. 91v-96r Aurelius
Augustinus Hipponensis: Sermones ad fratres in eremo, Sermones 3, 16, 8; fol.
96r-98v (Pseudo-)Augustinus: Epistola ad sororem <Vita sanctae Monicae>;
fol. 98v-102r Homiliae variae; fol. 102r-104v Theodorus papa: Epistola 5; fol.
104v-105v Sermo de verbis domini "Ubi sunt duo vel tres..."; fol. 105v-107v
Thomas Hemerken a Kempis: Sermones IX devoti (Auszug); fol. 107v-115v
Ders.: Sermones ad novitios regulares (Auszug); fol. 115r-146v Collecta
ascetica. Neben zahlreichen Verweisungen auf die Heilige Schrift werden als
Hauptquellen Gerardus Zerbolt de Zutphania: De spiritualibus ascensionibus,
Johannes Cassianus: Collationes, Isaac Syrus: De contemptu mundi, Antoninus
Florentinus: Summa moralis, Aurelius Augustinus Hipponensis: De vita
christiana und Gregorius I papa: Moralia in Iob genannt. Fol. 147r-148v
Johannes Gerson: Epistola contra professum inoboedientem; fol. 149r-152v De
perfectione spirituali (Fragment); fol. 152r-154r Epistola pro confortatione
cuiusdam temptati ("Suscipiamus karissime de manu dei..."); fol. 154r-155v
Epistola de conversione et perseverantia in bono proposito ("Dilecte frater
intime congaudeo tibi..."); fol. 155v-157v Petrus Blesensis: Epistola 137; fol.
157v-170v Jacobus Cartusianus: De profectu spiritualis vitae; fol. 171r-175v
Thomas Hemerken a Kempis: Doctrinale iuvenum; fol. 175v-188r Ders.:
Hortulus rosarum; fol. 188r-196v Ders.: Dialogus novitiorum, lib. I (Auszug);
fol. 197r-207v Johannes Castellensis: De fine religiosae perfectionis; fol. 208r220v Thomas Hemerken a Kempis: De disciplina claustralium; fol. 220v-252v
Collecta ascetica et excerpta canonica. Neben Hinweisen auf die Heilige Schrift
werden als Quellen u.a. Jacobus de Jueterbog: Quaestiones, Seneca: De
beneficiis, Thomas de Aquino: Summa theologiae genannt. Fol. 243r De
contemptu mundi (Bloomfield-Guyot 2532); fol. 253r-255r Leo I papa:
Epistolae 43, 25 (Auszug); fol. 255r-256v Johannes de Schoonhovia: Epistola
prima in Eemsteyn <Exhortatorium spirituale>; fol. 257r-262v Enchiridion
Sixti papae; fol. 263r-266v Hieronymus: Liber psalmorum (Auszug); fol. 266v267v (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis: Sermo de trina qualitate lacrimarum
(Auszug); fol. 268r leer; fol. 268v Henricus de Langenstein: De vanitate rerum
Incipit soliloq(ui)u(m) devoti et Reverendi p(at)ris henrici fabri...-...q(uia) multa pace frueris
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Bottenbroich, Cistercienserpriorat.
Sign.: Ms. B 187.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 222 Bll., 28,8 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 62r Zierinitiale mit vegetabilen Motiven und filigranem Rankenornament;
weitere einfache Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1491
- fol. 1r-4r Origenes: Homilia in I Regum; fol. 4r-20r Ders.: Homiliae IX in
Isaiam; fol. 20r-59r Ders.: Homiliae XIV in Ieremiam; fol. 59v-61v leer, abgesehen von einer zweizeiligen Inhaltsübersicht auf fol. 61r; fol. 62r-134r
Haimo Autissiodorensis: Commentarius in Epistolam Pauli ad Romanos; fol.
134v-220v Ders.: Commentarius in Epistolas Pauli ad Corinthios. Die Handschrift ist mit einem Druck des 16. Jh.s zusammengebunden. Canticu(m) an(n)e Exposicio Origenis...-...sup(er) s(ecund)am ep(isto)lam pauli ap(osto)li ad
chory(n)th[i]os
Schreiber: Johannes de Asperen; Munckart (frater); Reyner (frater).
Sign.: Ms. B 188.
(Pseudo-)Dionysius Areopagita:
Opera selecta
Papier, 149 Bll., 29,5 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 4v Schmuckinitiale und Rankenornament mit vegetabilen und floralen
Motiven zwischen den Textkolumnen; zahlreiche weitere Schmuckinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: um 1475
- fol. 1r-118r (Pseudo-)Dionysius Areopagita: De caelesti hierarchia cum praefatio Anastasii apostolicae sedis bibliothecarii; fol. 118r-139r Ders.: De divinis
nominibus, mit einem Brief des Sigismund Meisterlin an Sigismund Gossembrot als Praefatio; fol. 139r-140v Ders.: De mystica theologia (Auszug); fol.
140v-146v Ders.: Epistola ad diversos; fol. 147r-149v leer. Die Handschrift ist
mit der Inkunabel VK 1046 zusammengebunden. Prefacio anastasii apostolice sedis bibliothecarii...-...Expliciu(n)t ep(ist)olae b(ea)ti dyonisij
undecim
Schreiber: Henricus de Werdenborch; zwei weitere Hände.
Sign.: Ms. B 190.
Henricus Millingen:
Compilatio super Libros Sententiarum (Autograph)
Papier, 181 Bll., 31,5 x 21,5 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: Anfang 16. Jh.
- Die Handschrift ist mit dem Druck VD 16 P 1872 zusammengebunden. Prohemium. Coll(ec)ta super p(ri)mo libro sente(n)tiaru(m)...-...generet(ur) lege(n)tib(us).
Sign.: Ms. B 191.
Henricus de Coesfeldia <de Kemenade>:
Sermones
Papier, 148 Bll., 29 x 21 cm, zweispaltig
Verschiedenartige Schmuckinitialen jeweils zu Beginn der einzelnen Sermones.
Ende 15. Jh.
- Die Handschrift ist mit der Inkunabel GW 4644 zusammengebunden. Sermo p(ri)mus henrici coesfeldie cartusie(n)sis in nativitate d(omi)ni...-...p(at)ris n(ost)ri beatissimi nos p(er)ducat Amen
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. B 193.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 240 Bll. (+ 2 vor- u. 1 nachgeh. Pergamentbl. u. 1 vorgeh. Papierbl.), 21
x 14 cm, fol. 236r-239v einspaltig
Einige Schmuckinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: um 1489
- fol. Ir Besitzvermerk; fol. Iv-IIv leer; fol. IIIr Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1r-17v Thascius Caecilius Cyprianus: De habitu virginum; fol. 18r32v Ders.: De oratione dominica; fol. 33r-112r Henricus Arnoldi de Alveldia:
Dialogus de perfectione caritatis; fol. 112v-230r Mechtildis de Hackeborn:
Liber specialis gratiae (redactio brevior); fol. 230v-231v leer; fol. 232r-234v
Aurelius Augustinus Hipponensis: Sermones supp. 65, 242, 243, 294; fol. 236r239v Henricus de Langenstein: Epistola de contemptu mundi <ad Eberhardum
de Yppelborn>; fol. 240rv leer Incipiu(n)t libri b(ea)ti Cipria(n)i ep(iscop)i de v(ir)gi(ni)tate...-...Sit ep(isto)la deo laus.
Schreiber: Lambertus Bruynkens de Xanten; zwei weitere Hände.
Sign.: Ms. B 194.
Bernardus de Parentinis:
Tractatus de officio missae
Papier, 105 Bll., 28,5 x 21 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1510
- fol. 1r-97r Bernardus de Parentinis: Tractatus de officio missae; fol. 97v leer;
fol. 98r-104r Hugo de S. Caro: Tractatus super missam <Speculum ecclesiae>;
fol. 104v-105v leer. Die Handschrift ist an die Inkunabel GW 9439
angebunden. Elucidari(us) o(mn)i(u)m diffic(u)ltatu(m) c(ir)ca officiu(m) misse...-...ho(m)i(n)e(m) in bonis
opib(us). Finit spec(u)l(um) ecc(les)ie.
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Vorbesitzer: Anthonius Kylmann, Kanoniker am Stift St. Marien (und St.
Lambertus) in Düsseldorf.
Sign.: Ms. B 197.
Artes moriendi
Papier, 70 Bll., 28,8 x 20 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh
- fol. 1r-59r Ars moriendi ("Est stupor ante mori..."); fol. 59v leer; fol. 60r-68r
Ars moriendi ("Cum de presentis exilii..."); fol. 68v-70v leer Incipit liber de statu mundi. Est stupor ante mori...-...et regnas deus in secula seculoru(m) Amen
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 198.
Matthias de Liegnitz:
Postilla super epistolas dominicales
Papier, 221 Bll., 27,5 x 20,5 cm, zweispaltig
Ende 15./Anfang 16. Jh.
Videte q(uonia)m n(on) m(ihi) soli labo(ra)vi...-...mathia(m) de beghenitz sac(rae) theologie
p(ro)fessore(m)
Sign.: Ms. B 202.
Alexander de Villa Dei:
Summarium bibliae metricum
Papier, 12 Bll., 21 x 14,5 cm
15./16. Jh.
Sex p(ro)hibent peccant Abel Enoch A(r)tha sit...-...Versus divine scripture termi(n)o fine Deo
gra(tia)s.
Sign.: Ms. B 203.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, 28 Bll., 20 x 13,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r-3v Excerpta ex Anselmo Cantuarensi(?) de celebratione missae; fol.
3v-9v Bonaventura: Tractatus de praeparatione ad missam; fol. 9v-20r (Pseudo)Augustinus: Manuale (Auszug); fol. 20r-24v (Pseudo-)Bernardus Claraevallensis/Bernardus Silvestris: Formula honestae vitae; fol. 24r-25v Arnulfus de
Boheriis: Speculum monachorum (Auszug); fol. 25v-28v Petrus de Alliaco: De
quattuor gradibus scalae spiritualis (Auszug) Se(n)tencia deri(v)ativa beati Anselmi Ca(n)tuarie(n)s(is)...-...co(m)pendiosi(us) ac brevi(us)
tra(n)sposita
Sign.: Ms. B 204.
Theologische Sammelhandschrift
Papier, einige Bll. Pergament, 225 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 14,5 x 10,5
cm
Blau-rote Zierinitialen mit filigranem Ornament.
Ende 14./Anfang 15. Jh.
- fol. 1r-73v Ambrosius Mediolanensis: De officiis ministrorum; fol. 74r-80r
Petrus Blesensis: De amicitia christiana et de dilectione Dei et proximi
(Tractatus I); fol. 80v leer; fol. 81r-115v Johannes Gerson: De theologia mystica lectiones sex; fol. 116r-119r Ders.: De meditatione cordis; fol. 119v-125v
Ders.: De simplificatione, stabilitione seu mundificatione cordis; fol. 125v127v Ders.: Sermo de oratione; fol. 128r-137v Ders.: De modo orandi; fol.
138r-139r Compendiosus super orationem dominicam ("Cum sacerdos
celebrans dicturus orationem dominicam..."); fol. 139v Kapitelverzeichnis zu
fol. 140r-157r Johannes Gerson: Opus tripartitum (Auszug); fol. 157r-161v
Ders.: De arte audiendi confessiones; fol. 161v-163v Ders.: De remediis contra
recidivum peccati; fol. 164rv Ders.: Epistola de absolutione confessionis
sacramentalis; fol. 165r-168v Ders.: Responsa ad quattuor quaestiones
(quaestio I); fol. 168v-173r Ders.: De probatione spirituum; fol. 173v-175r
Ders.: De modo vivendi fidelium; fol. 175v-188r Ders.: De passionibus animae;
fol. 188v leer; fol. 189r-195r Ders.: De remediis contra pusillanimitatem; fol.
195r-202v Ders.: Tractatus pro devotis simplicibus; fol. 203r-210r Ders.: De
praeparatione ad missam et pollutione nocturna; fol. 210r-216v Ders.: De
cognitione castitatis; fol. 216v-225r Ders.: De diversis diaboli tentationibus;
fol. 225v Besitzvermerk Inicipit liber prim(us) b(ea)ti Ambrosii de officiis...-...De diversis dy(a)boli te(m)pta(tionibus)
Sign.: Ms. B 205 an: M.Th.u.Sch. 108 (Ink.).
Expositio canonis missae
Papier, 37 Bll., 21,3 x 14,5 cm
15. Jh.
- Die Handschrift ist mit den Inkunabeln Hain 7705, Hain 7668, Hain 7707 und
GW 2900 zusammengebunden. Expositio misse. Karissimi ad sacri cano(n)is exposicione(m)...-...in s(e)c(u)la seculoru(m)
b(e)n(e)dicti Amen. Et sic est finis
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 206 [a] an: M.Th.u.Sch. 109 (Ink.).
Johannes Gerson:
Opus tripartitum (Auszug)
Papier, 24 Bll., 21 x 14 cm
15. Jh.
- Johannes Gerson: Opus tripartitum (lib. I - lib. III, cap. 1). Die Handschrift ist
mit den Inkunabeln GW 1554, Hain 7690, Hain 7666/7694, Hain 5805/8389
und Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. B 206 [b]
zusammengebunden. -
Opus tripartitu(m) Gersonis. de p(rae)ceptis decalogi...-...hic bene et me(r)itorie viventes et deo
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 206 [b] an: M.Th.u.Sch. 109 (Ink.).
Aszetische Sammelhandschrift
Papier, 166 Bll., 21 x 14 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r-3v Johannes Gerson: De modo vivendi fidelium; fol. 4r-15r Hermannus
de Schildesche: Speculum manuale sacerdotum; fol. 15v-18r Pius II papa
<Aeneas Silvius de Piccolomini>: De remedio amoris vagi; fol. 18v-19r
Brieffragment ("In summo honore summa sit tibi humilitas..."); fol. 19v-20v
leer; fol. 21r-104v Collecta ascetica. In der Handschrift sind folgende Quellen
angegeben: Ambrosius Mediolanensis, Aurelius Augustinus Hipponensis,
Hieronymus, Isidorus Hispalensis, Gregorius I papa, Thomas de Aquino,
Anselmus Cantuariensis, Hugo de S. Victore, Bernardus Claraevallensis. Fol.
105r-118v Hermannus de Schildesche: Tractatus de occultatione vitiorum sub
specie virtutum; fol. 119r-148r Collecta ascetica (Fortsetzung); fol. 148v-164v
Regula Sancti Basilii (Auszug); fol. 165r-166v leer. Die Handschrift ist an die
Inkunabel GW 1554, Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. 206
[a], die Inkunabeln Hain 7690, Hain 7666/7694 und Hain 5805/8389
angebunden. Incipit tractat(us) bonus m(a)g(ist)ri Joh(ann)is Gerson de modo vivendi...-...hos sanguis vivus
christi dulcedi lavit TELOS
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 207 an: M.Th.u.Sch. 145 (Ink.).
Gregorius I papa:
Regula pastoralis
Papier, 56 Bll., 28,7 x 20 cm
Fol. 2r rot-grüne Schmuckinitiale mit vegetabilen Motiven und Rankenornament.
15. Jh.
- Die Handschrift ist mit den Inkunabeln VK 272, VK 812, VK 787 und einem
Druck des 16. Jh.s (Proctor 10137) zusammengebunden. -
P(ro)log(us) b(ea)ti gregorij i(n) pastorale...-...Explicit Pasto(r)ale sa(n)ctissimi necnon doctissimi gregorij doctoris eximij
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 208.
Bernardus Claraevallensis:
Sermones (mndd.)
Papier, 181 Bll., 28,8 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 3r Schmuckinitiale mit Fleuronnée und filigranem Rankenornament; zahlreiche weitere Schmuckinitialen.
Niederrhein: 1478
Dje lewe va(n) iudas geslecht hevet...-...Die in der ewicheit is gebenediet Amen
Schreiber: Hilkmar Kiesendael de Orsoy.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Königliches Gymnasium.
Sign.: Ms. B 209 an: P.Eccl. 39 (Ink.).
Florigerus <Liber florum Augustini>
Papier, 21 Bll., 20 x 13,7 cm
15. Jh.
- Die Handschrift ist mit den Inkunabeln GW 3038, GW 2903, GW 1610, GW
7209 und einem Druck des 16. Jh.s zusammengebunden. P(ro)logus in v(er)bis exhaustis fonte beato...-...qui vivis et regnas d(eu)s p(er) o(mn)ia
s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lo(rum) Amen.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. B 214 an: AG 46 (Ink.).
Speculum humanae salvationis
Papier, 50 Bll., 40 x 28 cm, zweispaltig
Ende 15. Jh.
- Bloomfield-Guyot 2562. Die Handschrift ist mit der Inkunabel Hain 6919
zusammengebunden. Incipit p(ro)hemium nove copulatio(n)is cuius tytulus est speculu(m) hu(m)ane salvatio(n)is......i(n) p(er)petuu(m) b(e)n(e)d(i)ca(m) Amen deo laus
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 1.
Sammelhandschrift
Pergament, 48 Bll., 20,2 x 15 cm
Florennes: Ende 12./Anfang 13. Jh.
- fol. 1rv Homiliarfragment; fol. 2rv Orationes, von einer Hand des 16. Jh.s
nachgetragen; fol. 3r-44r Usuardus: Martyrologium (unvollständig); fol. 44r48v Godfridus de Viterbo: Pantheon, Particula XVI <Sibylla Tiburtina>
(unvollständig) In nomine d(omi)ni Domino venerabilit(er) recolendo karolo regum...-...ignisq(ue) [et] sulphinis
annis
Textausgabe: fol. 44r-48v in: F. Geiss: Die Sibylle Gotfrieds von Viterbo in anderer Gestalt. In:
FDG 19 (1879), S. 372-392; E. Sackur: Sibyllinische Texte und Forschungen. Pseudomethodius,
Adso und die Tiburtinische Sibylle. Halle 1897, S. 177-187.
Sign.: Ms. C 2.
Officium capituli Fratrum Ordinis Sanctae Crucis
Pergament, 133 Bll. (+ 1 vorgeh. Papierbl.), 29,5 x 21 cm, fol. 89r-133v
zweispaltig
Fol. 1r Schmuckinitiale, mit Verwendung von Blattgold; Spiegelverzierung mit
vegetabilen und floralen Motiven; fol. 89r, 120r blau-grüne Zierinitialen.
Niederrhein: 15. Jh.
- fol. 1r-86v Usuardus: Martyrologium; fol. 87r leer; fol. 87v-88r komputistische Tabellen, von einer Hand des 17. Jh.s nachgetragen; fol. 88v leer; fol.
89r-119r Constitutiones novae Fratrum Ordinis Sanctae Crucis; fol. 119v leer;
fol. 120r-133r Initia evangeliorum; fol. 133v leer Incipit Martirologiu(m) usuardi Monachi p(er) circulu(m) anni...-...salvam faciet illam. Tu
a(u)t(em)
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 3.
Officium capituli Fratrum Ordinis Sanctae Crucis
Pergament, 171 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 30,2 x 20,5 cm, ein- und zweispaltig
Fol. 8r blau-rot-grüne Schmuckinitiale mit vegetabilen Motiven und vegetabilem Rankenornament; einige Zierinitialen.
Niederrhein: 15. Jh.
- fol. Iv-IIr Urkundenabschriften des 15./16. Jh.s, mit Bezug auf den Kreuzbrüderkonvent Marienfrede; fol. 1r-5r De officio legendi de kalendario et luna
et martyrologio (Praeliminaria); fol. 5r-130r Usuardus: Martyrologium; fol.
130v-131v Ergänzungen zum Martyrologium Usuardi von einer Hand des 18.
Jh.s; fol. 132r-147r Constitutiones Fratrum Ordinis Sanctae Crucis; fol. 147r162v Initia evangeliorum, mit zahlreichen Ergänzungen von diversen Händen
des 18. Jh.s.; fol. 163r-171v Novae Constitutiones Fratrum Ordinis Sanctae
Crucis, ebenfalls mit zahlreichen Ergänzungen aus dem 18. Jh. Liber iste qui martirologiu(m) dicitur...-...nec cingulu(m) deponant
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 4.
Officium capituli Cisterciense
Pergament, einige Bll. Papier, 188 Bll., 24 x 19,5 cm
Kentrup, Cistercienserinnenkloster: 14./15. Jh.
- fol. 1r-6v Kalendarium, mit zahlreichen nekrologischen Einträgen, die sich
auf das Cistercienserinnenkloster Kentrup beziehen. Fol. 7r leer; fol. 7v-126v
Martyrologium (Vetus) Romanum; fol. 127r leer; fol. 127v-188v Benedictus
Casinensis: Regula. Der Text ist sprachlich auf ein Frauenkloster abgestimmt.
Auf den Blatträndern finden sich vereinzelt weitere nekrologische Einträge, die
von verschiedenen Händen des 17./18. Jh.s stammen. -
in K[a]l[endis] Januarij Circu(m)cisio d(omi)ni...-...ista sunt sumpta ex diffinit(i)onib(us) annalibus
Textausgabe: fol. 1r-6v in Auszügen in: Necrologien des Stiftes Gerresheim und des Klosters
Kentorp. In: AGN 6 (1897), S. 83-110, hier S. 102-109.
Sign.: Ms. C 5.
Officium capituli Cisterciense
Pergament, 152 Bll., 35 x 24 cm
Fol. 1v blau-rote Schmuckinitiale mit reichem filigranem Ornament; zahlreiche
weitere blau-rote und schwarz-rote Zierinitialen mit filigranen Rankenausläufern.
Altenberg, Cistercienserabtei: 14./15. Jh.
- fol. 1v-120v Usuardus: Martyrologium; fol. 121r leer; fol. 121v-152v Benedictus Casinensis: Regula (unvollständig) Kalendae ianuarij. Luna....-...sibi c(om)misso fu(er)it occupatus occurrat.
Sign.: Ms. C 6.
Jacobus de Voragine:
Legenda aurea
Pergament, 329 Bll., 35 x 25,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r, 3r Schmuckinitialen.
1. Hälfte 14. Jh.
Incipit prologus super legendam...-...possunt antecedere
Verschiedene Hände.
Fol. 324r-329r Textergänzungen von verschiedenen Händen des 15. Jh.s.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. C 7.
Jacobus de Voragine:
Legenda aurea
Pergament, 303 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 27,8 x 19,5 cm, zweispaltig
Zahlreiche rot-blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament und Rankenausläufern.
15. Jh.
- fol. Ir Urkundenfragment. Der Text der Legenda aurea ist am Schluß unvollständig. Prologus Incipit p(ro)logus sup(er) legendas s(an)ctor(um)...-...q(uo)d sac(ri)ficiu(m) co(n)sistit
mobla [Text bricht ab]
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 8.
Lectionarium officii
Pergament, Bll. 103-107 Papier, 107 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 34,7 x 23 cm und 28
x 19,5 cm, zweispaltig
Einige Schmuckinitialen.
Köln: 15. Jh.
In festo dedicatio(n)is eccl(es)ie. Sermo augustini...-...q(uam) persecutor ad penam. Tu autem
d(omi)ne. misere(re) n(ost)ri
Sign.: Ms. C 9.
Legendarium
Pergament, 195 Bll., 25,5 x 19 cm, zweispaltig
15. Jh.
tuus e(st). s(an)c(t)us a(u)t(em) andreas fuit colo(r)e niger...-...eni(m) d(omi)ni pietas [i.f. unleserlich]
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. C 10a.
Legendarium (pars hiemalis)
Pergament, 230 Bll., 47,5 x 32 cm, zweispaltig
Fol. 25r prächtige M(artinus)-Initiale mit drei Miniaturmedaillons; zahlreiche
weitere Schmuckinitialen mit farbenfrohen vegetabilen und zoomorphen Motiven, z.T. mit Verwendung von Blattgold.
Köln, Benediktinerabtei Groß St. Martin: 12. Jh.
Incipit ep(isto)la s(an)c(t)i Gregorii turonensis archiep(iscop)i...-...Per omnia secula seculorum
amen
Textausgabe: fol. 93r-97r Vita Odilae Hohenburgensis in: MG SS rer. Mer. 6, S. 37-50.
Sign.: Ms. C 10b.
Legendarium
Pergament, 384 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 53,5 x 34,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r gezeichnete rot-blau-violette Miniaturinitialen in Federzeichnung; darüber hinaus zahlreiche rot-blau-violette Zierinitialen mit vegetabilen, z.T. auch
zoomorphen Motiven.
Niederrhein: 15. Jh.
Dicto de festivitatib(us) que occ(ur)ru(n)t...-...magis me arbitror q(uam) nimiu(m)
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. C 11.
Legendarium
Papier, 218 Bll., 29 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r blau-rot-grüne Zierinitiale mit vegetabilem Ornament und filigranen
Rankenausläufern.
15. Jh.
Incipit ep(isto)la s(an)c(t)i gregorij turone(n)sis archiep(iscop)i...-...no(n) puta(n)tis filius
ho(min)is veniet.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Textausgabe: fol. 133r-138r Vita Odilae Hohenburgensis in: MG SS rer. Mer. 6, S. 37-50.
Sign.: Ms. C 12.
Hagiographische Sammelhandschrift
Papier, 226 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 29 x 20 cm, ein- und
zweispaltig
Mitte bis Ende 15. Jh.
- fol. Iv-IIr Urkundenfragment; fol. 1r leer; fol. 1v Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 2r-16r (Pseudo-)Eusebius Cremonensis/Johannes de Novo
Foro(?): Epistola ad Damasum et Theodosium de morte Hieronymi; fol. 16r-19r
(Pseudo-)Augustinus/Johannes de Novo Foro(?): Epistola ad Cyrillum de
magnificentiis Hieronymi; fol. 19r-33r (Pseudo-)Cyrillus/Johannes de Novo
Foro(?): Epistola ad Augustinum de miraculis Hieronymi; fol. 33v leer; fol.
34r-98v Gregorius I papa: Dialogorum libri IV; fol. 98v-99v Sulpicius Severus:
Epistola III de sancto Martino (ohne Prolog); fol. 99v-100r Gregorius Turonensis: Historia Francorum (lib. I, cap. 43); fol. 100r-101r Ders.: De miraculis
Martini (lib. I, cap. 4-6); fol. 101r Notae; fol. 101v leer; fol. 102r-172r Vitae
patrum, (lib. III-V) (Auszug); fol. 172v leer; fol. 173r-182v Frater Marcus:
Visio Tnugdali; fol. 183r-193r Rabbi Samuel translat. Alphonso Bonihominis:
Epistola ad Rabbi Isaac <De adventu Messiae>; fol. 193v leer; fol. 194r-224r
Historia Barlaam et Josaphat (BHL 980); fol. 224v-226v hagiographisches
Fragment, von einer Hand des 16. Jh.s nachgetragen Incipit ep(isto)la b(ea)ti Eusebij ad s(an)ctu(m) Damasu(m)...-...Finit notabilis historia Josaphat
et Barlaam.
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 13.
Johannes Contractus:
Sermones de sanctis
Papier, 150 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 21,3 x 14,5 cm
Fol. 1r rot-grüne Schmuckinitiale mit vegetabilem Ornament und Rankenausläufern.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1473
De sancto andrea apostolo Ambulans Ih(esu)s iuxta ma(r)e...-...ad qua(m) visione(m) nos
p(er)ducet.
Schreiber: Henricus de Moers.
Sign.: Ms. C 14.
Ludolphus de Saxonia:
Vita Jesu Christi (pars I, cap. 41-92)
Papier, einige Bll. Pergament, 260 Bll. (+ 2 vor- u. 1 nachgeh. Pergamentbl.),
29,5 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 1r blau-rot-(blaß)grüne Schmuckinitiale mit filigranem Fleuronnée-Ornament.
Essen (?): 1432
- fol. Iv, IIIr liturgische Fragmente; fol. IIv fragmentarische Abschrift einer
Papsturkunde; Ludolphus de Saxonia: Vita Jesu Christi (pars I, cap. 41-92) De curatio(n)e leprosi. Cap(itulu)m XLI Lege ergo ewangelica i(n) mo(n)te(m) data...-...in viam
veritat(is) et iusticie ac salut(is) eterne Amen
Schreiber: Johannes Vulstal de Boichem.
Sign.: Ms. C 15.
Ludolphus de Saxonia:
Vita Jesu Christi (pars II, cap. 58-89)
Papier, 188 Bll., 29,2 x 21 cm, zweispaltig
Fol. 2r schwarz-rote Zierinitiale mit den Symbolen der Passion Christi.
15. Jh.
Incipit q(ua)rta p(ar)s vite ihesu. occurrit nu(n)c ut passione(m)...-...corp(or)is et a(n)i(m)e
singulor(um) Amen.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 16.
Sammelhandschrift
Pergament, 122 Bll., 27,8 x 20 cm, zweispaltig
Zahlreiche Zierinitialen.
Kentrup, Cistercienserinnenkloster: 1467
- fol. 1r-11r Historia trium regum (vgl. Ratsbücherei Lüneburg: Cod. fol. 35,
fol. 1r-6v.); fol. 11v leer; fol. 12r-33r Bernardus Claraevallensis: Sermones IV
in laudibus virginis matris <Missus est>; fol. 33r-34v Sermo de Beata Maria
Virgine ("Unigenitus dei filius fratres karissimi dominus noster Ihesus Christus
ante assumptam de intemerata virgine..."); fol. 34v-37v Sermo de Beata Maria
Virgine ("Audite fratres audite mariam nobis loquentem..."); fol. 37v-44r
(Pseudo-)Origenes: Homilia de sancta Maria Magdalena; fol. 44v-118v
Guilelmus de S. Theodorico/Bernardus de S. Bonaevalle/Gaufridus Autissiodorensis <Claraevallensis>: Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis; fol.
119r Kolophon; fol. 119r-122r Lectio in die resurrectionis ("Omnia sacra misteria que videmus..."); fol. 122v leer Incipit vita seu gesta triu(m) magorum....-...et sp(iri)tuali vita reficeret Amen
Schreiber: Katerina (soror); weitere Hände.
Sign.: Ms. C 17.
(Pseudo-)Bonaventura/Johannes de Caulibus (?):
Meditationes vitae Christi (mndd.)
Papier, einige Bll. Pergament, 141 Bll., 20,7 x 14 cm
Fol. 3r, 4r rote Zierinitialen.
Niederrhein: 15. Jh.
Hier beghint dat leve(n) unses here(n) ihesu christi...-...Dit is uns heren leven ihesu christi
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 18.
Conradus (Holtnicker) de Saxonia:
Speculum Beatae Mariae Virginis
Papier, 108 Bll., 21 x 14 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh.
Quonia(m) ut ait b(ea)tus Ihe(r)onim(us) nulli du(biu)m est...-...Explicit speculu(m) ma(r)ie Amen
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 19.
Hagiographische Sammelhandschrift
Papier, 191 Bll. (+ 1 nachgeh. Pergamentbl.), 21,3 x 14 cm
Köln, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
- fol. 1r leer; fol. 1v Inhaltsübersicht, von einer Hand des 16. Jh.s nachgetragen;
fol. 2r leer; fol. 2v Inhaltsübersicht, von einer Hand des 18. Jh.s nachgetragen;
fol. 3r-7v Johannes de Wackerzell: Legenda Barbarae; fol. 7v-31r Passio
Barbarae (BHL 920); fol. 31r-35v Inventio et translatio Romam et inde
Placentiam Barbarae (BHL 926); fol. 35v-50r Miracula Barbarae (BHL 932950); fol 50v-54v Alia miracula Barbarae (darunter BHL 957-959); fol. 55r-56v
leer; fol. 57r-118r Johannes Brugmann: Vita Lidwigis Schiedamensis; fol.
118v-149v Wandalbertus Prumiensis: Vita et miracula Goaris; fol. 150rv leer;
fol. 151r-168v Passio Pantaleonis (BHL 6436); fol. 168v-171v Translatio
reliquiarum Virodunum (BHL 6443); fol. 172r-173v leer; fol. 174r-188r Revelationes Gwydonis post eius mortem a.D. MCDXXXIII ("Dicit beatus
Augustinus in libro de fide ad Petrum..."); fol. 188v-191v leer Incipit p(ro)log(us) sup(er) hystoria(m) b(ea)tissi(m)e v(ir)g(in)is...-...post festu(m) Epyphanie
d(omi)ni.
Schreiber: Johannes (frater); Hermannus van Loen; weitere Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Textausgabe: fol. 118v-149v in: H.E. Stiene: Wandalbert von Prüm. Vita et Miracula sancti
Goaris. Frankfurt a.M./Bern 1981, S. 2-92.
Sign.: Ms. C 20.
Hagiographische Sammelhandschrift (ndfrk.)
Papier, 247 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Papierbl.), 28,5 x 20,5 cm,
zweispaltig
Fol. 24v, 184r, 236v als Federzeichnung von einer Hand des 17. Jh.s ausgeführte Miniaturen; einige rot-schwarze Zierinitialen.
Kettwig, Beginenkonvent: um 1459 u. 1463
- fol. Irv, IIrv gedruckte liturgische Fragmente aus dem 17./18. Jh.; fol. 1r-23v
Passio Ursulae (BHL 8433), 1463 abgeschrieben, später mit den übrigen Teilen
der Hs. zusammengebunden; fol. 24r leer; fol. 24v Federzeichnung; fol. 25r124v Jacobus de Voragine: Legenda aurea (pars aestivalis); fol. 125r-135r
Alphonsus Bonihominis: Vita Antonii Eremitae; fol. 135r-143v Inventio
Antonii Eremitae; fol. 144r-183v Jacobus de Voragine: Legenda aurea (pars
aestivalis, Fortsetzung); fol. 184r Federzeichnung; fol. 184v leer; fol. 185r-222r
Jacobus de Voragine: Legenda aurea (pars hiemalis); fol. 222v leer; fol. 223r228r Lambertus Parvus de Legia: Vita apostoli Matthiae; fol. 228r-236r
Inventio et translatio apostoli Matthiae; fol. 236v Federzeichnung; fol. 237r241r Florentius Sancti Judoci supra Mare: Vita Judoci; fol. 241-245r Gregorius
auf dem Stein (ndfrk. Prosafassung des altfrz. "Grégoire"); fol. 245r-247v Vita
Wenceslai Hyr begynt dye legende va(n) den XI dusent megden...-...to eiren dune gloriosen merteler christi
Amen
Vorbesitzer: Essen, Kapuzinerkonvent.
Sign.: Ms. C 21.
Vita Aurelii Augustini Hipponensis (mndl.)
Papier, 224 Bll. (+ je 1 vorgeh. Pergament- bzw. Papierbl.), 21,5 x 14,5 cm,
zweispaltig
Fol. 54v mehrfarbige Schmuckinitiale; fol. 67v, 81v, 91v, 99r, 192v und 210r
blau-rot-grüne Zierinitialen.
1476
[...]halane(m) hyne(n) en(de) gotte(n)...-...syns lieve(n) knechtes s(an)c(t)us Augustinus Ame(n)
Sign.: Ms. C 22.
Sammelhandschrift (mndl.)
Papier, 190 Bll. (+ je 2 vorgeh. Papier- u. Pergamentbll., 2 nachgeh. Pergamentbll.), 20,5 x 13,5 cm, zweispaltig
15. Jh.
- fol. 1r-83r: Actus Sancti Francisci et sociorum eius, Fassung A (Auszug); fol.
83r-91v Aegidius Assisiensis: Dicta, 1. Teil (mndl.); fol. 91v-141r Frater Leo:
Speculum perfectionis (Auszug); fol. 141r-163r Actus sancti Francisci et
sociorum eius, Fassung B (Auszug) mit den Dicta Aegidii Assisiensis (2. Teil)
auf fol. 163r-175r; fol. 175r-182r Franciscus Assisiensis: Admonitiones; fol.
182r-187r Bonaventura: Legenda maior Francisci Assisiensis (Auszug); fol.
187v-190v leer -
Hyr synt de name(n) va(n) sunte fra(n)cisc(us) geselle(n)...-...onde glorie die dat wrachte van ene
to ene ame(n)
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 23.
Jacobus de Voragine:
Legenda aurea (pars aestivalis) (ndfrk.)
Papier, 286 Bll., 28,5 x 10,5 cm, zweispaltig
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 15. Jh.
- fol. 1r Besitz-und Schreibervermerk; fol. 1v leer; fol. 2r-245v Jacobus de
Voragine: Legenda aurea, pars aestivalis (ndfrk.); fol. 246r-286r Anhang mit
fünf theologisch-aszetischen Texten (ndfrk.) Hyr begynt dat som(m)erstick va(n) den passionael...-...du salst almissen geven va(n) [Text bricht
ab]
Schreiber: Goert Rameker.
Textausgabe: fol. 223r-245v "Van sinte Elizabeth" in: L. Scharpé: Sunte Elizabetten legende. In:
Leuvensche Bijdragen 5 (1983), S. 5-164, hier S. 8-116.
Sign.: Ms. C 24.
Marquard von Lindau:
De decem praeceptis (mndd.)
Papier, 150 Bll., 21,5 x 14 cm, zweispaltig
Niederrhein: 1462
Hier begyn(n)et die historie der kinder vo(n) ysrahel...-...doer goeds wille Et sic est finis deo laus
et gl(ori)a t(ri)nis
Vorbesitzer: Liefnoet van Schonenborne (Stifterin); Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 25.
Sammelhandschrift
Papier, 252 Bll., 29 x 20 cm, zweispaltig
Niederrhein: 15. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v Inhaltsübersicht; fol. 2r-16v Evangelium Nicodemi <Gesta Pilati> (mndl.); fol. 17r-29r Evangelien, sermoenen en exposities op paesdach ("Wie sal ons den steen [...] In desen ewangelium sint drie
punten to verstaen..."); fol. 29v leer; fol. 30r-61v Sermoen van den heligen
sacrament onses heren ("Die gloriose name ihesum cristy ons lieven heren den
alle engelen ende heligen eren..."); fol. 62r-115v Exempelen en myrakulen; fol.
116r-121r Sermoen op ons heren hemelvaerts dach ("Op een tyt doe die elff
dyscipulen by eenander [...] Also sal hie komen..."); fol. 121v leer; fol. 122r131v Evangelien en sermoenen op pinxtach ("Got vecunde abraham..."); fol.
131v-133v Van den leven der jonferen Marie (Regel und Leben Marias nach
Christi Himmelfahrt als Vorbild für Beginen); fol. 134r-180r Aurelius
Augustinus Hipponensis: Sermones ad fratres in eremo (mndl.); fol. 180v-181v
Ders.: Sermo de oboedientia (mndl.); fol. 182rv leer; fol. 183r-249r Vincentius
Bellovacensis: Speculum historiale (lib. XVI, cap. 1-64) <Barlaam et Josaphat>
(mndl.); fol. 249r-252v leer Hyr geet aen die upv(er)ste(n)tenisse ons heren ihesu christi...-...onsers heren jh(esu)m christ(u)m
Amen Got sy gebenedijt
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Textausgabe: fol. 113r-144v in: A.M. Duinhoven: De geschiedenis van Beatrijs. Bd. 2. Utrecht
1989, S. 5-55.
Sign.: Ms. C 26.
Caesarius Heisterbachensis:
Opera selecta
Pergament, 252 Bll., 35 x 25 cm, zweispaltig
Mehrfarbige Miniaturinitialen auf fol. 1r, 40v, 99r, 141v, 165v, 224v und 238r;
darüber hinaus einige rot-grün-blaue Schmuckinitialen.
13. u. 14. Jh.
- fol. 1r-24v Caesarius Heisterbachensis: De passione domini, Homiliae 1-7
(Schluß fehlt); fol. 25r-252v Ders.: Dialogus miraculorum, (ab Distinctio II,
cap. 3). Fol. 191r-210v mit fortlaufendem Text stammen von einer Hand des
14. Jh.s und sind später mit den Teilen des 13. Jh.s zusammengebunden worden. -
Epistola Cesarij in expositione(m) morale(m) s(upe)r passione(m) Christi...-...ac mores addat
nota vera salubres
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Textausgabe: fol. 1r-24v in: Die Wundergeschichten des Caesarius von Heisterbach. Hrsg. von A.
Hilka. Bd. 1. Bonn 1933 (= Publikationen der Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde 43);
fol. 25r-225v in: J. Strange: Caesarii Heisterbacensis Monachi ordinis Cisterciensis Dialogus
Miraculorum. 2 Bde. Coloniae, Bonnae et Bruxellis 1851. ND Ridgewood (New York) 1966.
Sign.: Ms. C 27.
Caesarius Heisterbachensis:
Dialogus miraculorum
Pergament, 235 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 38,5 x 27,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r, 2r Miniaturinitialen, einen lehrenden bzw. einen lernenden Cisterciensermönch darstellend; Spiegelverzierung mit vegetabilen und zoomorphen
Motiven und Verwendung von Blattgold. Fol. 15v Schmuckinitiale mit geschwungenen Rankenausläufern, zoomorphen Ornamenten und reicher Verwendung von Blattgold. Darüber hinaus zahlreiche blau-rot-violette Schmuckinitialen mit filigranem Ornament und rot-blauen Rankenausläufern.
1. Hälfte 14. Jh.
Incipit prologus in libros dyalogorum dom[i]ni Cesarij. Colligite fragmenta...-...Cesarii munus
sumat amica manus
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Textausgabe: J. Strange: Caesarii Heisterbacensis Monachi ordinis Cisterciensis Dialogus Miraculorum. 2 Bde. Coloniae, Bonnae et Bruxellis 1851. ND Ridgewood (N.Y.) 1966.
Sign.: Ms. C 28.
Humbertus de Romanis:
Expositio regulae Sancti Augustini
Pergament, 162 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 29,2 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 6r, 159v Schmuckinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1478
- fol. 1r-159v Humbertus de Romanis: Expositio Regulae Sancti Augustini; fol.
159v-162r Aurelius Augustinus Hipponensis: Regula recepta -
De laude Auctoris hui(us) libri. ex vita f(rat)r(u)m p(re)dicator(um)...-...Explicit regula beati
Augustini episcopi p(at)ris nostri.
Sign.: Ms. C 29.
Humbertus de Romanis:
Expositio Regulae Sancti Augustini
Papier, 177 Bll., 29,3 x 21,5 cm
Einige mehrfarbige Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1470
- fol. 1r-3v Aurelius Augustinus Hipponensis: Regula recepta; fol. 4r-177r
Humbertus de Romanis: Expositio Regulae Sancti Augustini Incipit regula beati augustini e(pisco)pi patris nostri...-...edita a ven(erabi)li m(a)g(ist)ro
hu(m)berto ord(in)is p(re)dicator(um)
Schreiber: Henricus de Werdenborch und eine weitere Hand.
Sign.: Ms. C 30.
Jordanus de Quedlinburg:
Liber vitasfratrum
Papier, 110 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl. u. je 1 vor- bzw. nachgeh. Papierbll.), 29 x 21 cm, zweispaltig
15. Jh.
Spiritualis pulchritudinis vere amatori...-...qui cu(m) p(a)tre et sp(irit)u s(an)c(t)o vivit et regnat
in secula seculor(um) Amen
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Beyenburg (Steinhaus), Kreuzbrüderkonvent St. Maria Magdalena.
Sign.: Ms. C 31a.
Statuta Ordinis Cisterciensis
Pergament, 99 Bll. (+ 3 vorgeh. Papierbll.), 19,8 x 12,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r-61v Libellus antiquarum definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 62r83r Libellus novellus definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 83rv Orationes
variae et Praecepta; fol. 84r-94v Benedictus XII papa: Constitutio "Fulgens
sicut stella matutina" (Auszug); fol. 95r-99v leer Libellus statutor(um) cyst(er)ciensis ord(in)is...-...me iuvet deus et hec sancta ewangelia.
Zwei Hände.
Sign.: Ms. C 31b.
Liber ordinarius
Pergament, 36 Bll. (+ je 4 vor- bzw. nachgeh. Papierbll.), 20,5 x 13,5 cm
Himmerod, Cistercienserabtei: 14. Jh.
- Die Handschrift enthält ausführliche Kapitelverzeichnisse des Libellus antiquarum definitionum Ordinis Cisterciensis und des Libellus novellus definitionum Ordinis Cisterciensis, Textauszüge aus den genannten Ordensstatuten,
einen Text über die Entstehung des Cistercienserordens ("In episcopatu Lingonensi situm noscitur esse cenobium..."), Angaben über die Gründungsjahre
der Cistercienserabteien Himmerod, Heisterbach und Altenberg sowie Auszüge
aus den Privilegia Ordinis Cisterciensis Incipiunt tytuli multarum sentenciar(um) p(ro)ut in karta caritatis...-...infra septa mo(na)st(er)ii
domor(um) et g(ra)ngiar(um)
Vorbesitzer: Heisterbach, Cistercienserabtei (?).
Sign.: Ms. C 32.
Statuta Ordinis Cisterciensis
Papier, 270 Bll., 15,3 x 10,5 cm
Einige dunkeltonige Zierinitialen.
16. Jh.
- fol. 1r Leseanleitungen und Kapitelverzeichnis (fragmentarisch); fol. 1v-113r
Libellus antiquarum definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 114r-158v Libellus
novellus definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 159r leer; fol. 159v-191v
Benedictus XII papa: Constitutio "Fulgens sicut stella matutina"; fol. 192r-235r
Privilegia et Constitutiones novae Ordinis Cisterciensis (Auszüge); fol. 235v239r leer; fol. 239v-268v Nomina abbatiarum et monasteriorum Ordinis
Cisterciensis; fol. 269r-270v leer [Ca]pituli g(e)n(er)alis fuerunt annis...-...Explicunt nomina Mo(n)asteriorum tam monachorum
q(uam) monalium ord(in)is Cystercii.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Textausgabe: fol. 265r-268v in: F. Winter: Die Cistercienser des nordöstlichen Deutschlands. Bd.
3. Von 1300 bis zur Reformation. Gotha 1871, S. 176-186.
Sign.: Ms. C 34.
Statuta Ordinis Cisterciensis
Pergament, 117 Bll., 17,5 x 12,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r-37v Libellus antiquarum definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 38r47v Benedictus XII papa: Constitutio "Fulgens sicut stella matutina"; fol. 48r63v Libellus novellus definitionum Ordinis Cisterciensis; fol. 64r-76v Privilegia Ordinis Cisterciensis (Auswahl); fol. 77r-113v Liber ordinarius Ordinis
Cisterciensis; fol. 114r-115v Ergänzungen zum Liber ordinarius Ordinis Cisterciensis von einer anderen Hand des 15. Jh.s; fol. 116r-117v leer; fol. 117v
Formula absolutionis, von einer Hand des 17. Jh.s nachgetragen. Die Handschrift ist mit zwei Papierhandschriften des 18. Jh.s zusammengebunden. Incipiunt cap(itu)la p(ri)me distinctio(n)is...-...ad iustu(m) bellu(m) q(ui)a tu(n)c e(st) iustu(m)
Sign.: Ms. C 38.
Rituale
Papier, 78 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 24 x 18 cm
Fol. 1r Filiationstafel der Cistercienserabtei Altenberg mit dem Wappen des
Altenberger Abtes Heinrich Rouffer von Brauweiler (1496-1517).
Altenberg, Cistercienserabtei: um 1517
Sequitur letania Ordinis Cisterciens(is)...-...Qui faciunt ducenta simul tria milia claustra;
Sign.: Ms. C 39.
Liber ordinarius
Papier, 251 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 20,5 x 14 cm
Fol. 13r blau-rote Zierinitiale mit filigranem Ornament und Rankenausläufern.
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r-237r Liber ordinarius, mit einigen Zusätzen aus dem 18. Jh.; fol. 237v
leer; fol. 238r-249r Constitutiones Ordinis Cisterciensis; fol. 249v-251v leer Ordinarius Divinorum secundu(m) Cisterciensiu(m)...-...custos finem benedicit.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 41.
Sammelhandschrift
Papier, 297 Bll., 29,5 x 21,3 cm, zweispaltig
Einige rot-(blaß)grüne Zierinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1467
- fol. 1r Besitzvermerk und Inhaltsübersicht; fol. 1v leer; fol. 2r-166r Conradus
Claraevallensis <Eberbachensis>: Exordium magnum Cisterciense <Liber de
viris illustribus>; fol. 166v-168v Frater Herbertus: Miracula Bernardi
Claraevallensis, lib. I, cap. 5 <Vita beati Schetzelonis eremitae>; fol. 169r-171v
Kapitelverzeichnis zu fol. 2r-166r; fol. 172rv leer; fol. 173r-296v Guilelmus
Peraldus: De eruditione religiosorum Incipit p(ro)logus met(ri)c(us) i(n) libr(um) seq(uen)te(m)...-...gloriosa dicta su(n)t de te. civitas
dei.
Schreiber: Arnold Erley von Blankenstein.
Sign.: Ms. C 44a.
Sammelhandschrift
Papier, 182 Bll. (+ je 1 vorgeh. Pergament- bzw. Papierbl.), 29,3 x 20,5 cm
Zahlreiche bunte Zierinitialen, z.T. mit Verwendung von Blattgold.
Heisterbach, Cistercienserabtei: 1454 und später
- fol. Ir leer; fol. Iv Besitz- und Schreibervermerk, Inhaltsübersicht; fol. 1r-10r
Birgitta de Suecia: Regula Sancti Salvatoris; fol. 10v-14r Birgerus Upsalensis:
Vita Birgittae; fol. 14r-21v Miracula et Canonisatio Birgittae; fol. 22r-72r
Birgitta de Suecia: Revelationes (lib. I) cum prologo Matthiae de Lincopia; fol.
72r-86v Dies.: Revelaciones (lib. V); fol. 86v-92v Dies.: Revelaciones (lib. VI,
V, IV, VII) (Exzerpt); fol. 93rv leer; fol. 94r-98r Johannes Gerson: De
probatione spirituum; fol. 98r-101v Ders.: Ad reformationem contra simoniam;
fol. 102r-107v Ders.: De statibus ecclesiasticis; fol. 107v-114r Ders.: De
necessaria communione laicorum sub utraque specie; fol. 114v leer; fol. 115r149r Ders.: De potestate ecclesiastica; fol. 149v-152r Ders.: De plenitudine
potestatis ecclesiasticae, mit zwei Schemazeichnungen (Arbores); fol. 152v
leer; fol. 153r-181r Tractatus de incarnatione Iesu Christi ("Animarum fidelium
Christianorum..."); fol. 181v Nicolaus Cusanus: Coniectura de ultimis diebus
(unvollständig); fol. 182rv leer Incipit Regula sancti salvatoris de hu(m)ilitate castitate (et) paup(er)tate...-...septe(m) s(cilicet)
dieb(us) septe(m) a(n)nis et septies
Schreiber: Albertus (frater); weitere Hände.
Sign.: Ms. C 45.
Liber ordinarius
Papier, 209 Bll., 20,8 x 14 cm
Dunkeltonige Zierinitialen.
16. Jh.
Diffinitio ca(pituli) generalis de Salve regina de cantando...-...XVII IIII IX
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 46.
Rituale abbatum
Pergament, 36 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 23 x 16,5 cm
Blau-goldene, blaue, rote, goldene und schwarz-rote Schmuckinitialen mit filigranem Ornament.
Altenberg, Cistercienserabtei: 15. Jh.
- Auf dem Vorsatzblatt befinden sich zahlreiche Namenseintragungen Altenberger Äbte des 17. und 18. Jh.s. Incipit exemplar abbatum Anima fac s(e)c(un)d(u)m exemplar...-...Gloria patri [et] filio [et]
spiritui sa(n)cto. Te decet laus.
Sign.: Ms. C 47.
Liber ordinarius
Pergament, 71 Bll. (+ 3 vorgeh. Bll.), 25,5 x 18 cm, zweispaltig
Essen, Kanonissenstift: Ende 15. Jh.
Ordinarius canonicor(um) ecclesie Assindensis...-...et aliud bladum n(on) piscatu(m) est fabrice.
Sign.: Ms. C 48.
Rituale
Pergament und Papier, 135 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 14 x 10,2 cm
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger: 15. u. 16. Jh.
- fol. 1r-3r Ritus professionis, von einer Hand des 16. Jh.s eingetragen; fol. 6r37v Rituale; fol. 37v-91r Johannes von Groningen: Notizen und Exzerpte zu
Studienzwecken (Autograph); fol. 92r-131r diverse Ergänzungen zum Rituale,
z.T. in deutscher Sprache, von verschiedenen Händen des 17. Jh.s nachgetragen; fol. 131v-135v leer B(e)n(e)dictio devota qua(m) edidit b(e)n(e)dictus p(a)pa...-...et de(us) pacis erit vobiscu(m)
Sign.: Ms. C 49.
Liber ordinarius
Pergament, einige Bll. Papier, 75 Bll. (+ 1 vorgeh. Papierbl.), 24 x 18 cm
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger (?): 12. Jh.
- Das Original der Handschrift war offenbar bereits im 18. Jh. nicht mehr vollständig erhalten. Fehlende Textpassagen sind in dieser Zeit auf Papierbll. (fol.
1, 47-57) ergänzt und mit der Handschrift des 12. Jh.s zusammengebunden
worden. Auch verblaßte Passagen sind von einer Hand des 18. Jh.s teilweise
nachgezogen worden. Auf fol. 75v befinden sich einige nekrologische
Eintragungen. Incipiu(n)t Ecclesiastica officia de Adventu d(omi)ni...-...frideric(us) nudipes Richard(us) [i.f.
unleserlich]
Sign.: Ms. C 50.
Sammelhandschrift
Pergament, 112 Bll., 20,5 x 12,5 cm
Gerresheim, Kanonissenstift St. Hippolyt: 13. u. 15. Jh.
- fol. 1rv Orationes; fol. 2r-75r Liber ordinarius des Gerresheimer Damenstiftes
St. Hippolytus, 15. Jh., aus zwei Teilen bestehend: der erste Teil (fol. 2r-45r)
enthält Consuetudines der Erzdiözese Köln und der zweite Teil (fol. 55r-75r)
spezifische Consuetudines des Gerresheimer Damenstiftes St. Hippolytus
(darunter: De modo thurificandi, Sententia arbitralis inter abbatissam et
canonicos Gerrisheimenses, De anno gratiae canonicorum Gerrisheimensium,
Ordo ad levandum crucem in nocte paschae secundum ordinem ecclesiae
Gerrisheimensis). Fol. 45v-54v Henricus de Bitterfeld: De horis canonicis; fol.
75v-111v Rhetorica ecclesiastica, von einer Hand des 13. Jh.s kopiert; fol. 111v
Oratio Ad quamcu(m)q(ue) eccl(es)iam te transtule(r)is usui ecclesie...-...(et) karitas semp(er) in nobis
maneat.
Vorbesitzer: Johannes Knippinck (1445-1490) aus Gerresheim (Stifter).
Textausgabe: fol. 14rv und 16v-18r in: W. Lippardt: Lateinische Osterfeiern und Osterspiele. Bd.
2. Berlin/New York 1976, S. 269-272; fol. 73rv in: Bd. 3, S. 931f.
Sign.: Ms. C 54.
Evangelistar
Pergament, 137 Bll. (+ 1 vorgeh. Papierbl.), 24 x 17 cm
Rote, braune, blaue und braun-rote Zierinitialen.
12. Jh.
- fol. 1r-3v Sakramentarfragment (14. Jh.); fol. 3v Urkundenfragment (14. Jh.);
fol. 4r Invocatio Beatae Mariae Virginis; fol. 4v-136v Evangelistar; fol. 137rv
liturgisches Fragment Pieq(ue) exaudibilis d(eu)s clementia(m) tuam...-...n(ost)ra vita p(er)he(n)nis amen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 55.
Lectionarium
Pergament, 226 Bll., 36 x 24,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r, 110r Schmuckinitialen mit Fleuronnée-Motiv und vergoldetem Buchstabenkörper.
15. Jh.
Dominica prima Adve(n)tus d(omi)ni ad missa(m) lectio ep(isto)le b[eati] Pauli...-...Si(mi)le e(st)
Reg(num) ce[lorum] dece(m) v(irginibus) XVII
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 56.
Pontificale
Pergament, 148 Bll., 30,2 x 20 cm
Zahlreiche rot-grüne Zierinitialen.
13. Jh.
[D](omi)ne d(eu)s pater om(nipoten)s statuor...-...item cum hac oratione Domine deus.
Fol. 147r Ordo primum lapidem ponendi von einer Hand des 14. Jh. nachgetragen.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 57.
Pontificale
Pergament, 163 Bll., 28 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 2r Miniaturinitiale (Darstellung eines Bischofs), Spiegelverzierung mit
ebenso schwungvollen wie farbenfrohen vegetabilen Motiven; zahlreiche
Schmuckinitialen mit kräftigem Farbauftrag; rot-violette Zierinitialen mit filigranem Ornament.
14./15. Jh.
Pontificalis ordinis liber i(n)cipit...-...[et] spiritus s(an)c(t)i. Amen. Ambulate in pace:
Einige Ergänzungen von einer Hand des 16. Jh.s.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 58.
Psalterium Romanum
Pergament, 195 Bll., 24 x 16,5 cm
Fol. 7v ganzseitige gerahmte Miniatur (Mariae Verkündigung); fol. 8v Initialseite "B[eatus vir...]"; zahlreiche großformatige Schmuckinitialen mit vergoldetem Buchstabenkörper und mit vegetabilen und zoomorphen Motiven auf
blaßgrünem Grund.
Raum Aachen-Lüttich-Ahrweiler: Ende 12. Jh. u. 15. Jh.
- fol. 1v-151v Psalterium Romanum; fol. 152r-195v Hymnarium, Cantica,
Lectiones variae, von einer Hand des 15. Jh.s ergänzt K[a]l[endae] Iani p(ri)ma dies et septima fine timetur...-...et luce(m) nob(is) concede
p(er)petuam P[salmus] ad laudes
Vorbesitzer: Marienthal, Augustiner-Chorfrauenstift (?); Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 59.
Breviarium
Pergament, 264 Bll., 20,5 x 13 cm
12. Jh.
famosissima rutilabat quanto a populoso...-...sed virtutum op(era) negliguntur [i.f. unleserlich]
Sign.: Ms. C 60.
Breviarium
Pergament, 533 Bll., 15,5 x 11 cm, zweispaltig
Zahlreiche Schmuckseiten mit Miniaturinitiale und Spiegelverzierung aus gezackten Blattranken, Drolerien und weiteren vegetabilen und zoomorphen Motiven, Verwendung von Blattgold; darüber hinaus rote und blaue Zierinitialen
mit filigranem Ornament.
Köln: 14. Jh.
- fol. 509v-533v sind von einer Hand des 15. Jh.s ergänzt worden. D(omi)nicis noctib(us) Invitat(orium) Adoremus d(omi)n(u)m...-...cui(us) filius su(m)pta carne
p(ro) nobis in ede b(ea)te
Sign.: Ms. C 61.
Breviarium
Pergament, 443 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 14,7 x 10,5 cm, zweispaltig
Rote und blaue Zierinitialen mit filigranem Ornament.
Niederrhein: 14. Jh.
K[a]l[endae] Circumcisio d(omi)ni...-...in celis qui pro Christo
Sign.: Ms. C 62.
Breviarium
Pergament, 535 Bll., 14,2 x 10 cm
Fol. 10r, 80r Prunkseiten mit farbenprächtiger Schmuckinitiale und Spiegelverzierung mit vegetabilen Motiven und reicher Verwendung von Blattgold. Zwischen fol. 10r und fol. 80r zahlreiche weitere farbenfrohe und z.T. vergoldete
Schmuckinitialen mit Rankenausläufern; ab fol. 81r rote und blaue Zierinitialen
mit filigranem Ornament.
Niederrhein: 15. Jh.
K[a]l[endae] Ianuarius h(abe)t dies XXXI luna XXX...-...Ew(angeliu)m et coll(ecta) ut s(umm)a
in die
Verschiedene Hände.
Sign.: Ms. C 63.
Breviarium
Pergament, 213 Bll., 16,5 x 12,5 cm
Fol. 12v ganzseitige Miniatur (Mariae Verkündigung) mit reicher Verwendung
von Blattgold, Rahmen aus ineinander verflochtenen Blattranken und Schriftbändern; fol. 13r mehrzeilige Schmuckinitiale mit dichtem vegetabilem
Ornament auf vergoldetem Grund, Spiegelverzierung aus floralen Motiven und
filigranem Ornament; weitere farbenprächtige Miniatur- bzw. Schmuckinitialen
auf fol. 41v, 135v, 139r, 150v, 155v, 206r; darüber hinaus zahlreiche
Zierinitialen.
Altenberg, Cistercienserabtei: 15. Jh.
Tabula de minucione. Aureus...-...In laud(es) an(tiphona). Venie(n)te sponso
Sign.: Ms. C 64.
Breviarium
Pergament, 526 Bll. (+ je 3 vor- bzw. nachgeh. Papierbll.), 18,5 x 13,5 cm,
zweispaltig
Fol. 13r blau-goldene Schmuckinitiale mit vegetabilem Ornament, Spiegelverzierung mit floralen Motiven und filigranem Ornament.
Niederrhein: 15. Jh.
K[a]l[endae] Januari(us) In his v(ersu)s...-...laude(m) semp(er) deo dem(us) p(ro) qui patro
[Text bricht ab]
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. C 65.
Ordo officii ("Ceremoniale")
Pergament, 146 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 21,7 x 15 cm
15. Jh.
B(e)n(e)dictio e(t) charitas e(t) sapi(enti)a e(t) gra(tia)r(um) actio...-...precu(m) nostraru(m)
salutare(m) c(on)sequam(ur) effectu(m); p(er) [Text bricht ab]
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 66.
Breviarium (mndd.)
Papier, 456 Bll. (+ 1 vorgeh. Pergamentbl.), 14,3 x 10,5 cm
15. Jh.
K[a]l[endae] Die harde maent hesst XXXI daghe...-...die wecken die iß doit Amen
Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. C 71 (Nr. 722) und
Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms C 66 gehören vermutlich
zusammen.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. C 67.
Gebet- und Stundenbuch
Pergament, 171 Bll., 10,5 x 6,5 cm
Fol. 86v Miniaturinitiale (Andachtsbild) mit vergoldetem Buchstabenkörper. Es
handelt sich hierbei um einen nachträglich eingeklebten Ausschnitt eines
kolorierten Holzschnitts.
15. Jh.
- Besonders erwähnenswert ist aus dem Inhalt der Handschrift: fol. 16r-52v
Henricus Suso translat. Guilelmo Jordaens: Centum meditationes. Cu(m) mane surgis vel quoq(ue) pergere velis die...-...P(er) eu(n)de(m) christu(m) d(omi)n(u)m
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Textausgabe: fol. 16r-17r in: J. Deschamps: De middelnederlandse vertalingen en bewerkingen
van de Hundert Betrachtungen und Begehrungen van Henricus Suso. In: Ons geestelijk erf 63
(1989), S. 309-369, hier S. 350.
Sign.: Ms. C 68.
Liber precum
Pergament, 102 Bll., 10,5 x 7,5 cm
Einige Schmuckinitialen.
15. Jh.
K[a]l[endae] Ianuari(us) h(abet) XXXI....-...katholica postulat Per Ihesu(m) christum
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent; Alexander Schaeven aus Erkelenz (19. Jh.).
Sign.: Ms. C 69.
Liber precum
Papier, 167 Bll. (+ 3 vorgeh. Bll.), 14,3 x 10,5 cm
16. Jh.
Incipit moniale seu devotionale devotissimu(m)...-...Laus Deo Cu(n)ctipote(n)ti.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Jesuitenkolleg (?).
Sign.: Ms. C 70.
Breviarium
Pergament, 483 Bll., 14,2 x 10 cm
Fol. 1r verblaßte Schmuckinitialen mit ursprünglich vergoldetem Buchstabenkörper und Spiegelrahmung; zahlreiche rot-(blaß)blaue Zierinitialen mit filigranen Rankenausläufern.
15. Jh.
Salu(tati)o in adventu do(min)i ad ve(spera)s...-...co(n)sona atq(ue) ori ac d(omi)n(u)m lau[dare]
Sign.: Ms. C 71.
Lectionarium officii (mndd.)
Papier, 555 Bll. (+ 1 nachgeh. Pergamentbl.), 14,5 x 10 cm
Fol. 1r Zierinitiale.
15. Jh.
In der Advent ons here(n)...-...Dith dyalogo b(eati) gregori pawes I
Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. C 66 (Nr. 717) und
Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. C 71 gehören vermutlich
zusammen.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. C 72.
Breviarium
Pergament, 302 Bll., 10,5 x 7 cm
Blau-rote Zierinitialen mit filigranem Ornament.
15. Jh.
VIII Nativitas d(omi)ni n(ost)ri ih(es)u ch(rist)i...-...piscatis me [et] a g(e)n(er)ac(i)o(n)ibus
Sign.: Ms. C 73.
Liber precum (lat. u. mndd.)
Pergament, 239 Bll., 11,3 x 7,4 cm
15. Jh.
[G]audeam(us) o(mn)es i(n) d(omi)no die(m) festu(m) celeb(ra)ntes...-...Ora pro me q(uia) es
pastor o(m)ni[um]
Verschiedene Hände.
Sign.: Ms. C 74.
Psalterium
Pergament, 244 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 14,2 x 10 cm
Blau-rot-grüne Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven.
15. Jh.
Beatus vir qui n(on) abiit in consilio impior(um)...-...p(er) christum d(omi)num n(ost)r(u)m Amen
Vorbesitzer: Heisterbach, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 75.
Stundenbuch (mndl.)
Pergament, 178 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 11 x 7,5 cm
Fol. 7r verblaßte Schmuckinitiale, Spiegelverzierung mit floralen Motiven;
weitere Schmuckinitialen auf fol. 61r, 85v, 156r.
15. Jh.
K[a]l[endae] Hardemaent jaersdach...-...Alle gelorige sielen moeten ruesten yn vrede Amen
Sign.: Ms. C 76.
Psalterium cum ordinario officii
Pergament, 294 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.), 8 x 5,5 cm
Fol. 23v Initialseite "B[eatus vir]"; fol. 191r blau-rote Schmuckinitiale mit
üppigem filigranem Ornament.
15. Jh.
K[a]l[endae] Januari(us) h(abe)t dies XXXI...-...[et] patris celestis amenitate p(er)ducamur
Verschiedene Hände.
Fol. 293r-294v Zusätze aus dem 18. und 19. Jh.
Sign.: Ms. C 77.
Stundenbuch
Pergament, 150 Bll., 10,7 x 7,5 cm
Blau-goldene Schmuckinitialen mit violettem filigranem Ornament und Rankenausläufern.
15. Jh.
Si [i]ste me(n)te corp(or)e; si libet orare discere...-...or(ati)o p(raemi)ssa n(on) audi(ri)
Fol. 1r, 148v-150v Besitzvermerk, nekrologische Eintragungen und einige
Fürbitten aus dem 16. Jh.
Vorbesitzer: Go(e)swinus de Leiden (+1502); Albertus Stephanus de Leiden
(+1533).
Sign.: Ms. C 80.
Liber precum
Papier, 204 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 14 x 9,5 cm
15. Jh.
Oratio bona de s(an)c(t)a cruce q(ui) potest dici i(n) die s(an)c(t)o parasceves...-...dignat(us)
ha(n)c vilissiar(um) pati doloris
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 81.
Psalterium
Pergament, 141 Bll., 18,5 x 12,5 cm
Fol. 29r, 41v, 46r, 46v, 94r rosa-smaragdfarbene Schmuckinitialen mit vergoldetem Buchstabenkörper.
12. Jh.
visibili apparitione dicatur sepe adesse in afflictione...-...et [in]firmitatibus et angu[stiis] meis
[Text bricht ab]
Vereinzelt Nachträge einer Hand des 15. Jh.s.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. C 82.
Missale
Pergament, 43 Bll. (+ 3 vor- u. 2 nachgeh. Bll.), 21 x 14 cm
Fol. 12 Miniaturinitiale mit Kanonbild; darüber hinaus einige mehrfarbige
Schmuckinitialen.
15. Jh.
Lavabu(n)t in eo sac(er)dotes manus...-...Et sit sac(er)dos c(ir)cumdatus sac(ra) stola
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 84.
Rituale (Auszug)
Pergament, 60 Bll., 20 x 15 cm
15. Jh.
- Der Auszug umfaßt den Exorzismus, die Krankensalbung und das Totenoffizium. Exi sathanas. da honore(m) deo vivo et vero....-...Requiescat i(n) pace Ame(n). P(ate)r n(oste)r.
finis.
Sign.: Ms. C 85.
Sammelhandschrift
Pergament, 109 Bll., 33,7 x 23 cm, zweispaltig
Fol. 1r rot-blaue Zierinitiale.
15. Jh.
- fol. 1r-66v Passionale, mit zahlreichen Sterbedaten und Memorien Altenberger Äbte des 16. und 17. Jh.s versehen; fol. 67r-107v Benedictus Casinensis:
Regula (am Anfang unvollständig); fol. 107v-109r Ordo visitationis Rome almachii martiris qui iube(n)te urbis...-...sigillum suu(m) appon(i)t
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 86.
Liber ordinarius
Pergament, 54 Bll. (+ 2 vorgeh. Papierbll.), 12,5 x 9 cm
Ende 15. Jh.
- fol. 1r-53v Liber ordinarius S. Petri Vallis; fol. 54rv Magister Jacobus de
Nucia: Qualiter tempore interdicti generalis agatur circa infirmos. Die Handschrift ist mit einer Papierhandschrift aus dem Jahre 1628 zusammengebunden.
Incipit ordinari(us) ordinis Cist(erciensis) De divinis officiis...-...baptizat(us) fuisti et unitate fide
Vorbesitzer: Heisterbach, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 88.
Liber ordinarius Ordinis Cisterciensis
Pergament, 46 Bll. (+ 3 vor- u. 2 nachgeh. Papierbll.), 14,3 x 11 cm
14./15. Jh.
- Das erste Blatt fehlt, da es beim Zusammenbinden der Handschrift offenbar
herausgeschnitten wurde. Der Rest des Blattes dient als Falz. mag(is) gaudea(n)t Domus aut(em)...-...ab alijs firmit(er) obs(er)vari. Explic(it).
Sign.: Ms. C 89.
Liber precum (lat. u. mndl.)
Papier, 212 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 14,5 x 10,5 cm
Fol. 5r rote Zierinitiale mit filigranen Rankenausläufern.
16. und 17. Jh.
Hier begint die werdighe passie en(de) lijden ons liefs heeren...-...der y(n)ghelen in eeweghe
blyschap Ame(n)
Verschiedene Hände.
Sign.: Ms. C 91.
(Pseudo-)Alcuinus:
Liber de divinis officiis
Pergament, 82 Bll., 22 x 16,5 cm
Fol. 3r (4r) braune Schmuckinitiale mit Flechtbandornament und vegetabilen
Motiven.
St. Gallen, Benediktinerabtei (?): Anfang 11. Jh.
- fol. 1r Besitzvermerk; fol. 1v-2r Sequenz "De Sancto Michaele" (Analecta
hymnica 53, 190); fol. 2v Mathildis Sueva: Epistola ad Misegonem II Poloniae
regem; fol. 3 [alt] mit einem Dedikationsbild, das Ph. A. Dethier, a.a.O., noch
ausführlich beschrieben hatte, fehlt; fol. 3r(4r)-82r(83r) (Pseudo-)Alcuinus:
Liber de divinis officiis (gekürzt und in von PL 101, 1173-1286 abweichender
Kapitelfolge) -
Alleluia Ad celebres rex celice laudes cuncta...-...non solum differentur habitu verum etiam
tonsura. Explicit. Explicit.
Vorbesitzer: Neuzelle (Brandenburg), Cistercienserabtei; Berlin, Kathedrale St.
Hedwig; Georg Anton Brinkmann, Weihbischof in Münster (+1856).
Textausgabe: fol. 2v in: Ph.A. Dethier: Epistola Inedita Mathildis Suevae ad Misegonem Poloniae regem. Berolini 1842, S. 4f.; B. Kürbis: Die Epistola Mathildis Suevae an Miezko II. in neuer Sicht. Ein Forschungsbericht. In: FMSt 23 (1989), S. 318-343, hier S. 337f.
Sign.: Ms. C 93.
Sammelhandschrift
Papier, 220 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 21,5 x 14,5 cm, fol. 1-80 zweispaltig
Einige Zierinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1463
- fol. Ir Inhaltsübersicht; fol. Iv leer; fol. 1r-24v (Pseudo-)Birgitta de Suecia:
Passio Jesu Christi (mndd.) <Die passie ons liefs heeren die hij selver gheopenbaert heeft der heiligher vrouwen sinte birgitta>; fol. 25r-80r Bonaventura:
Soliloquium (mndd.) <Van den vier oefenighen>; fol. 80rv Spiegel des
sondaers (Auszug); fol. 81r-82v leer; fol. 83r-138r Die glose op Pater noster
(Angaben über parallele Textüberlieferungen dieser mndd. Pater-nosterAuslegung in K. Ruh: a.a.O.); fol. 138v Nota de silentio (vgl.: Abtei Ottobeuren: Ms.O. 54, fol. 105v); fol. 139r-155v Sermo super Sir 2,1 (mndd.) ("Fili
accedens... Dese woerde beschryft ihesus Syrachs soen in ecclesiastico..."); fol.
155v-162v Henricus Suso: Sermo "Lectulus noster floridus" (mndd.); fol. 163r164r zwei mndd. Fragmente über die Tugend der Armut; fol. 164v leer; fol.
165r-174v Epistelen van den geestelijken lude (zwei kurze Traktate über den
geistlichen Stand); fol. 175r-176v Conradus Claraevallensis <Eberbachensis>:
Exordium magnum Cisterciense (mndd., Auszug) <Exempelen van den
broederen in Sunte Bernards orden>; fol. 177r-187v Sermonen van den vtersten
des mynschen; fol. 188r-219r Bruder Hans: Marienlieder; fol. 219v-220r leer;
fol. 220v Weinrechnungen Hier begint die passie die onse lieve h(eer)e selve apenbaerden...-...ons nyt mu(e)cte(n)
schame(n) Heer got Amen Amen Amen
Schreiber: Arnoldus de Vorschelen; weitere Hände.
Textausgabe: fol. 177r-187v in: M. Dusch: Drei Sermones van den vtersten des mynschen. In:
Niederdeutsches Wort 10 (1970), S. 25-43, hier S. 33-42.
Sign.: Ms. C 94.
Sammelhandschrift
Papier, einige Bll. Pergament, 401 Bll., 29,2 x 20 cm, zweispaltig
Fol. 7r blau-rote Schmuckinitiale auf vergoldetem Grund; fol. 10r, 315r Miniaturinitialen, die Maiestas Domini bzw. die heilige Birgitta von Schweden
darstellend; darüber hinaus einige blau-rot-grüne Zierinitialen.
Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent: 1467
- fol. 1r Besitz- und Titelvermerk; fol. 1v-3v leer; fol. 4r-313v Birgitta de
Suecia: Revelationes (lib. I-VII) cum prologo Matthiae de Lincopia; fol. 314rv
leer; fol. 315r-324r Alphonsus Giennensis: Epistola solitarii ad reges (am
Schluß unvollständig); fol. 324v-361v Birgitta de Suecia: Revelationes (lib.
VIII) <Liber caelestis imperatoris ad reges>; fol. 361v-375v Dies.: Sermo
angelicus de excellentia Virginis Mariae; fol. 375v-380v (Pseudo-)Birgitta de
Suecia: Orationes; fol. 381r-401r Register Incipiunt capitula primi libri revelacionu(m) dei...-...Et sic e(st) finis hui(us) op(er)is
r(e)velacionu(m) b(ea)te brigitte deo gracias.
Drei Hände.
Vorbesitzer: Johannes Amelonck (Stifter).
Sign.: Ms. C 95.
Sammelhandschrift
Papier, 73 Bll., 27,5 x 20 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r-25v Matthias Pillart: Speculum elevationis et exaltationis Ordinis Cisterciensis; fol. 26r-31v Propositiones principales cum praeambulis de reformatione Ordinis Cisterciensis ("Usurpationes et abusus dominorum abbatum
cistercii contra communem ordinis statum libertates et iura..."); fol. 32r-33r
Compilatio nominum virum illustrium Ordinis Cisterciensis ("Hoc inferius
inscribuntur aliqui de sanctis memoria dignis qui in sacratissimo ordine cisterciensis vitam duxerunt..."). Als Quelle wird in der Handschrift Vincentius
Bellovacensis: Speculum historiale genannt. Fol. 33v leer; fol. 34r-51r Liber
reddituum et proventuum Ordinis Cisterciensis ("Primo super receptam ordinariam villae et civitatis Trecensis..."); fol. 51v leer; fol. 52r-73r Collectio
cartularum Grandissilvae monasterii Ordinis Cisterciensis Incipit libellus qui dicitur speculu(m) elevationis...-...Egidius predictus ita est
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 96.
Sammelhandschrift
Papier, 116 Bll., 20,3 x 13,5 cm
15. Jh.
- fol. 1r-24r Frater Marcus: Visio Tnugdali (mndd.); fol. 25r-85r Henricus
Suso(?)/ Elsbeth Stagel: Vita Henrici Susonis (mndd.) (am Schluß unvollständig); fol. 86r-99r Marquardus de Lindavia: In Hiob (mndd.); fol. 99v-107v
Feigenbaumpredigt eines anonymen Straßburger Augustinereremiten
(mystischer Sermo vom Feigenbaum, Zumkeller 860); fol. 107v-109v Ascetica
varia (mndd.); fol. 110r-116r Vita Gertrudis Nivialensis (mndd.) In godes name(n) Ame(n). It spricht her david in de(n) [p]salme(n)...-...by dem almechtigem gode
Amen
Sign.: Ms. C 97.
Hugo de S. Victore:
De institutione novitiorum
Papier, 50 Bll., 14,5 x 10,5 cm
15. Jh.
- fol. 1rv leer; fol. 2r-43v Hugo de S. Victore: De institutione novitiorum; fol.
44r-47v Dogma salubre vivendi (Bloomfield-Guyot 2323); fol. 48r-50v leer.
Die Handschrift ist mit drei Kölner Drucken des 16. Jh.s zusammengebunden. Liber m(agist)ri hugonis de s(an)cto victore de i(n)stitutione monachorum...-...Paru(m) distat a
porto. In co(n)suetudinibus
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 99.
Benedictionale cum sacramentario
Pergament, 34 Bll., 25,8 x 18,5 cm
16. Jh.
Benedictiones quaeda(m) in S(ancto) Ordine n(ost)ro Cister(ciensis)...-...Exulte(nt) iusti in
co(n)sp(ectu) dei
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. C 100.
Libellus antiquarum definitionum Ordinis Cisterciensis
(Auszug)
Pergament, 8 Bll., 24,3 x 18,5 cm, zweispaltig
14./15. Jh.
- Der Auszug umfaßt dist. 10, cap. 5 - dist. 14, cap. 12. [...]sis fac(er)e om(n)ino. recipiant(ur) in domib(us)...-...deputato i(n)obedie(n)s fu(er)it i(n)
ca[Text bricht ab]
Sign.: Ms. C 101.
Psalterium cum ordinario officii
Pergament, 50 Bll., 25 x 17,5 cm
Gerahmte rot-blaue Zierinitialen mit vegetabilen Motiven.
14./15. Jh.
Auribus percipite qui habitatis orbem...-...nostra crimina donando [i.f. unleserlich]
Sign.: Ms. C 102.
Psalterium
Pergament, 122 Bll., 20,3 x 13,5 cm
Zierinitialen mit vergoldetem Buchstabenkörper und filigranem Ornament.
14./15. Jh.
q(uonia)m vult eum. Q(uonia)m tu es qui extrahisti me de ventre spes mea...-...S(an)c(t)e
Gere[on].
Sign.: Ms. C 103.
Sammelhandschrift
Papier, 99 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 21 x 14,5 cm
Rot-blaue Zierinitialen.
15. Jh.
- fol. 1r-46v Regula Sancti Basilii; fol. 46v-68v (Pseudo-)Hieronymus: Regula
monacharum, ad Eustochium sacram Deo virginem; fol. 69r-91r Benedictus
Casinensis: Regula; fol. 91v leer; fol. 92r-95v Aurelius Augustinus Hipponensis: Regula recepta; fol. 95v-98r Regula bullata Fratrum Minorum; fol. 98r99r Franciscus Assisiensis: Testamentum Incipit p(ro)log(us) in regula(m) b(ea)ti Basilii E(pisco)pi...-...et fons ista(m) s(an)c(t)issima(m)
benedictione(m) Amen.
Vorbesitzer: Coesfeld, Augustiner-Chorherrenstift.
Sign.: Ms. C 104.
Liber memorialis des Benediktinerinnenklosters LiebfrauenÜberwasser
Pergament, 31 Bll., 30 x 22 cm
15. bis 18. Jh.
- Das dem Liber memorialis des Münsteraner Benediktinerinnenklosters Liebfrauen-Überwasser zugrundeliegende Kalendar stammt aus dem 15. Jh., während die Memorial- und Nekrologvermerke im 16., 17. und 18. Jh. nachgetragen
wurden. K[a]l[endae] Januarii Circu(m)cisio d(omi)ni...-...Silvestri p(a)pe
Vorbesitzer: Münster, Benediktinerinnenkloster Liebfrauen zu Überwasser.
Sign.: Ms. C 105 an: Bibl.Th.I.A.91 (Ink.).
Hagiographische Sammelhandschrift
Papier, 86 Bll., 27,5 x 19,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r rot-blaue Zierinitiale; weitere rote Zierinitialen.
15. Jh.
- fol. 1r-17v Hincmarus Remensis: Vita Remigii (cap. 1-29); fol. 17v-20r
Gregorius Turonensis: Vita Nicetii Trevirensis; fol. 20v-22r Alcuinus: Vita
Vedasti Atrebatensis; fol. 22r-26v (Pseudo-)Baudemundus Elnonensis: Vita
Amandi Traiectensis; fol. 26v-31r Passio Quintini Viromandensis (BHL 7008);
fol. 31rv Inventio Quintini Viromandensis (BHL 7002); fol. 32r-34v Passio
Caesarii et Iuliani (BHL 1511); fol. 34v-41r Passio Eustachii (BHL 2760); fol.
41r-55r Jonas Aurelianensis: Vita Hucberti Leodiensis; fol. 55r-63v Alcuinus:
Vita Willibrordi Traiectensis; fol. 63v-68r Porphyrius: Passio Claudii,
Nicostratii, Symphoriani, Castorii et Simplicii; fol. 68r-71r Passio Theodori
(BHL 8077); fol. 71r-74r Passio Mennae Aegyptii (BHL 5921); fol. 74r-77v
Walahfrid Strabo/Gozbertus: Vita Otmarii Sangallensis; fol. 77v-79v Passio
Longini (BHL 4965); fol. 80r-85r Passio Caeciliae (BHL 1465) (am Schluß
unvollständig). Die Handschrift ist mit zwei Drucken des 16. Jh.s zusammengebunden. Incipit P(ro)logus i(n) vita(m) sancti Remigii remor(um) Episcopi...-...secu(m) esse p(rae)cipit
quoadusq(ue)
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. C 107 an: M.Th.u.Sch. 312 (Ink.).
Hymnus Sanctae Barbarae
Papier, 4 Bll., 20,7 x 14,3 cm
16. Jh.
- Der aus 29 Strophen bestehende und in sapphischem Versmaß angelegte
Hymnus ist mit zahlreichen Interlinearglossen des Schreibers versehen. Die
Handschrift ist an die Inkunabeln GW 214, Hain 13708 und drei Drucke des 16.
Jh.s angebunden. [V]irgo declaro generosa patri...-...cingulum petebant Ense decani TELOS
Schreiber: Theodericus Duysseldorp.
Vorbesitzer: Theodericus Duysseldorp.
Sign.: Ms. C 108.
Sammelhandschrift
Papier, 18 Bll., 19,7 x 13,5 cm
15. Jh.
- fol. 1rv leer; fol. 2r-11r Passio Caeciliae (BHL 1495); fol. 11r-12r Exzerpte
verschiedener Texte zum Martyrium der heiligen Caecilia, u.a. aus Vincentius
Bellovacensis: Speculum historiale; fol. 12r-15v Vincentius Ferrerius: Sermo in
die festivitatis sanctae Caeciliae; fol. 16r-18v leer Incipit passio s(an)c(t)ae Ceciliae v(ir)ginis ac martiris gloriosae...-...Ideo ei(us) exe(m)plo
co(n)tinuate in bona vita. Explicit Sermo
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kapuzinerkonvent.
Sign.: Ms. C 120.
Legendarium (mndd.)
Papier, 240 Bll., 40 x 28,5 cm, zweispaltig
1459
Hie beginet die furrede van dise(m) buche....-...den mynchen die van guden wille(n) synt. Deo
gracias
Sign.: Ms. D 1.
Liturgische Sammelhandschrift
Pergament, 250 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28 x 20 cm
Fol. 40v, 41r, 52v und 67r braune Zierinitialen mit Flechtbandornament und
zoomorphen Motiven (insularer Einfluß).
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger (?): um 870
- fol. 1r-7v Votivmessen, von einer Hand des 10. Jh.s nachgetragen; fol. 8r leer;
fol. 8v-11r Nomina vivorum et defunctorum ecclesiae SS. Cosmae et Damiani
Assindensis, in Form eines Diptychons; fol. 11r-12v verschiedene Benediktionsformeln; fol. 13rv Praefationes; fol. 14r-214v Sacramentarium
Hadrianum mit Versatzstücken aus dem Sacramentarium Gelasianum und dem
sog. fränkischen Supplement, das in der Forschung Alkuin bzw. Benedikt von
Aniane zugeschrieben wird. Darüber hinaus befinden sich in dem Hauptteil der
Handschrift zahlreiche Nachträge von späteren Händen, und zwar in Form von:
a) verstreuten Namenseintragungen auf fol. 166v, 167v, 169r, 170r, 191v und
237r; b) einem Ordo librorum catholicorum qui in ecclesia romana ponuntur (=
Leseordnung über die Verteilung der Schriftlesung und der Texte der
Kirchenväter auf das Kirchenjahr) auf fol. 39v-40r; c) Auszügen aus einer
Bußordnung "De infantibus oppressis" auf fol. 48v und der sog. Editio Bonifatii
auf fol. 64r-66r; d) neumierten Texten auf fol. 1r, 19v, 52v, 53v, 54r, 82v, 83r,
126v-127r, 130v-131r, 133r, 179rv, 186r, 200r; e) Graduale-Texten als
Marginaleintragungen auf fol. 1r, 26v, 40r, 51v-55r, 55v-84r, 126v-140v. Fol.
215rv Pater noster graecum mit lateinischer Interlinearübersetzung; fol. 215v
Pater noster hebraicum in lateinischer Transkription und nebenstehender
lateinischer Übersetzung; fol. 217r-222r Kalendarium mit nekrologischen
Eintragungen; fol. 223r-224v Beda Venerabilis: De temporum ratione (cap. 19)
nebst komputistischen Tabellen; fol. 224v-236v Sanctorale; fol. 237r
Federproben Missa sacerdotis D(eu)s quilic(et)...-...in s(an)c(t)or(um) tuoru(m) gaudeamus consortio
Drei Hände.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Textausgabe: fol. 8v-11r in: W. Harleß: Die ältesten Nekrologien und Namensverzeichnisse des
Stiftes Essen. In: AGN 6 (1867/68), S. 63-84, hier S. 69-76; V. Huth: Die Düsseldorfer Sakramentarhandschrift D 1 als Memorialzeugnis. In: FMSt 20 (1986), S. 214-298, hier S. 243-274; J.
Prinz: Der karolingische Kalender der Handschrift Ambrosiana M 12 sup. 8. In: Festschrift für H.
Heimpel. Bd. 3. Göttingen 1972, S. 290-327, hier S. 315-317; fol. 14r-214v in: J. Deshusses: Le
Sacramentaire grégorien. Ses principales formes d'après les plus anciens manuscrits. Bd. 1.
Fribourg 1971; fol. 64r-66r in: A.J. Binterim: Appendix zu Carlo Blasco. Dissertatio in quo
ostenditur diaconis numquam fuisse permissum ... Moguntiae 1822, S. 151-153; fol. 215rv in:
Ders.: Epistula catholica secunda. Moguntiae 1824, S. 118-120; fol. 217r-222r in: H. Dausend:
Das älteste Sakramentar der Münsterkirche zu Essen, literarhistorisch untersucht. Missionskolleg
St. Ludwig 1920, S. 64-72; F. Jostes: Altsächsische Kalender aus Werden und Hildesheim. In:
BGSW 4 (1895), S. 139-152, hier S. 141-152
Sign.: Ms. D 2.
Liturgische Sammelhandschrift
Pergament, 237 Bll., 27,3 x 20 cm
Fol. 26v Miniatur, die Päpste Gelasius und Gregorius darstellend; fol. 27v
Schmuckinitiale und Kreuzigungsdarstellung. Die Miniaturen sind im Stil der
ottonischen Malerschule ausgeführt.
Nordwestdeutschland: Anfang 10. Jh.
- fol. 1r-11r Sanctorale; fol. 11v-17r Kalendarium mit einigen nekrologischen
Eintragungen; fol. 17v-18v Computus; fol. 18v Oratio "Suscipe domine animam
famuli tui"; fol. 19r Skizze mit 6 leeren Kreisen; fol. 19v-26r Ordo missae und
einige Votivmessen; fol. 26v-197v Sacramentarium Hadrianum; fol. 198r-201v
Missae variae; 202r-203r Orationes ad Gallum, ad Martyres Cosmam et
Damianum; fol. 203rv Missa graeca; fol. 204r-205v Votivmessen; fol. 205v206r Auszug aus dem Poenitentiale Romanum; fol. 206r-207r Formula
confessionis saxonica; fol. 207r-208v Editio sancti Bonifatii; fol. 205r-216v
Missae variae; fol. 216v-220v Officium defunctorum; fol. 220v-226v
Benediktionsformeln; fol. 226v-234r Missae variae De s(an)c(t)o Bonifatio. D(eu)s qui multitudine(m) populoru(m)...-...et cunctis adversitatibus liberari p(er) d(omi)n(u)m.
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Textausgabe: fol. 11v-17r in: W. Harleß: Die ältesten Nekrologien und Neumenverzeichnisse des
Stiftes Essen. In: AGN 6 (1867/68), S. 63-84, hier: S. 77-79; fol. 203rv in: I. Opelt: Die Essener
"Missa graeca" der liturgischen Handschrift Düsseldorf D 2. In: JöB 23 (1974), S. 77-88; fol.
206r-207r in: A.J. Binterim: Appendix zu Carlo Blasco. Dissertatio in quo ostenditur diaconis
numquam fuisse permissum ... Moguntiae 1822, S. 156-158; W. Braune: Althochdeutsches
Lesebuch. 7. Aufl. Halle 1911, S. 166f.; G. Ers: Althochdeutsche Handschriften. München 1949,
S. 40f.; J.H. Gallée: Altsächsische Sprachdenkmäler. Leiden 1894, S. 124-126; M. Heyne:
Kleinere altniederdeutsche Denkmäler. Paderborn 1867, S. 83f.; H.Th. Hoederath: Die
Reichsabtei Essen. Quellen zur Geschichte eines Frauenstifts im Mittelalter. Essen 1929, S. 5-7;
F. Jostes: Saxonica. Die altsächsischen Denkmäler in Essener Handschriften. In: ZDA 40 (1896),
S. 32ff., hier: S. 148; Th.J. Lacomblet: Sprachdenkmäler. In: AGN 1 (1831), S. 1-9, hier: S. 4-9;
Denkmäler deutscher Poesie und Prosa. Hrsg. von K. Müllenhoff und W. Scherer. Berlin 1864, S.
182f.; fol. 207r-208r in: J.H. Gallée: a.a.O., S. 123f.
Sign.: Ms. D 3.
Missale
Pergament, 308 Bll., 32,5 x 26 cm,
Fol. 17v Zierinitiale und Dedikationsbild, einen Mönch darstellend, der den auf
fol. 18r gezeichneten Patronen der Essener Münsterkirche, Cosmas und
Damian, eine Handschrift übergibt; fol. 19v einfarbige Zierinitiale mit Flechtbandornament; fol. 20v Kreuzigungsdarstellung, mit der Feder ausgeführt.
Köln (?): 1. Hälfte 10. Jh.
- Es handelt sich um eine Frühform des Missale, was vor allem daran zu erkennen ist, daß sich das - teilweise mit Neumen versehene - Graduale auf den
Blatträndern befindet und nicht in den fortlaufenden Text integriert ist. K[a]l[en]d[ae] Febr(uarii) Brigide virginis...-...om(ne)s fines t(er)rae salutare d(e)i [i.f. unleserlich]
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Textausgabe: fol. 1r-3v in: W. Harleß: Die ältesten Nekrologien und Namensverzeichnisse des
Stiftes Essen. In: AGN 6 (1867/68), S. 63-84, hier S. 80-84.
Sign.: Ms. D 4.
Missale (pars hiemalis)
Pergament, 256 Bll., 28,5 x 21 cm
Fol. 8r zwei mit der Feder ausgeführte Miniaturen, Christus Pantocrator sowie
eine Kreuzigung mit Ecclesia und Synagoge darstellend; fol. 11v Zierinitiale.
Köln (?): 12. Jh.
- fol. 256r Bona altaris sancti Johannis ecclesiae SS. Cosmae et Damiani Assindensis K[a]l[en]dae Ianuari(us) hab(et) dies XXXI. luna XXX...-...p(er) d(omi)n(u)m n(ost)r(u)m
Jh(esu)m Christ(u)m filiu(m) tuu(m)
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. D 5.
Missale
Pergament, 128 Bll., 30 x 21,5 cm
Zahlreiche Schmuck- und Zierinitialen, aufwendige Spiegelverzierungen mit
vegetabilen Motiven. Besonders hervorzuheben sind: fol. 1r Miniaturinitiale,
einen Cistercienserabt, vermutlich Bernhard von Clairveaux, darstellend, sowie
ein den gesamten Blattspiegel ausfüllendes Rankenornament; fol. 74r T(eigitur)-Initiale und Spiegelrahmung mit Fleuronnée-Ornament.
15. Jh.
- Das Missale enthält die Missae abbatiales des Cistercienserordens im Mittelalter: fol. 1r-4v In vigilia nativitatis domini et in ipso die nativitatis; fol. 4v-6v
Epiphaniae; fol. 6v-16r In die palmarum; fol. 16r-34r In feriis secunda, tertia,
quarta; fol. 34r-36v In cena domini; fol. 36v-48r In feria sexta parasceves; fol.
48r-55v Sancta vigilia paschae; fol. 56r-73v Graduale; fol. 74r-84v Canon; fol.
84v-86r In die paschae; fol 86r-87v In ascensione domini; fol. 87v-94r In vigilia
penthecostes et in ipso die; fol. 94r-95v In dominica trinitatis; fol 96r-97v In die
sacramenti; fol. 97v-99v In purificatione sanctae Mariae; fol. 99v-100v In natali
sancti Benedicti abbatis; fol. 100v-102v In Annunciatione sanctae Mariae; fol
102v-104v In nativitate sancti Johannis Baptistae; fol. 104v-106r In die
beatissimorum apostolorum Petri et Pauli; fol. 106r-108r In visitatione sanctae
Mariae; fol. 108r-111r In assumptione sanctae Mariae; fol. 111r-112v In natali
sancti Bernardi; fol. 112v-114v In nativitate sanctae Mariae; fol. 115r-116v In
die omnium sanctorum; fol. 117 fehlt heute in der Handschrift; fol. 118rv In
conceptione sanctae Mariae; fol. 119r-125v Pro defunctis; fol. 125v-126r
"Abbas celebrat missam his diebus in conventu solemniter" (= Notiz, die
wichtigsten cisterciensischen Missae abbatiales betreffend) In vigilia natalis domini Ad missa(m) Introitus...-...expeditos: Per eundem
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. D 6.
Graduale ("Kamper Graduale")
Pergament, 186 Bll., 33 x 23 cm
Mehrfarbige gerahmte Zierinitialen mit Bandgeflecht sowie zoomorphen und
vegetabilen Motiven.
Niederrhein: Anfang 13. Jh.
Ad te levavi anima(m) meam...-...in redemptionem salutis nostrae
Vorbesitzer: Kamp, Cistercienserabtei St. Marien.
Sign.: Ms. D 7.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, einige Bll. Papier, 267 Bll., 40,5 x 29,5 cm
Zahlreiche Miniatur- und Ornamentinitialen mit Verwendung von Blattgold.
Westfalen: Anfang 14. Jh.
- Die Papierteile der Handschrift gehen auf im 18. und 19. Jahrhundert erfolgte
Ergänzungs- und Restaurationsmaßnahmen zurück. Sic mediatur et sic finitur...-...nos iunge sanctor(um)
Vgl. den in Düsseldorf Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. D 9 (Nr. 761)
vorhandenen Sommerteil des zweibändigen Antiphonars aus dem Soester
Dominikanerinnenkloster Paradies.
Vorbesitzer: Soest (Westfalen), Dominikanerinnenkonvent Paradies.
Sign.: Ms. D 8.
Lectionarium officii et Responsoriale
Pergament, 73 Bll., 27 x 19,5 cm
Zahlreiche Schmuckinitialen; vgl. vor allem fol. 10v und fol. 45v.
13. Jh.
Alleluia. Panis vine ihesu bone nos tui communione...-...generare reginam caelorum et hominum
Sign.: Ms. D 9.
Antiphonarium officii (pars aestivalis)
Pergament, einige Bll. Papier, 300 Bll., 41,5 x 30 cm
Zahlreiche Ornament- und Miniaturinitialen mit Verwendung von Blattgold.
Westfalen: Anfang 14. Jh.
- Die Papierteile der Handschrift gehen auf im 18. und 19. Jh. erfolgte
Ergänzungs- und Restaurationsmaßnahmen zurück. Omnis cantus ecc(lesi)astic(us)...-...d(omi)ne exaudi nos pe[Text bricht ab]
Die Offizien der Katharina von Siena und Johannes' des Täufers wurden von
einer Hand des 15. Jh.s nachgetragen.
Vgl. den in Düsseldorf Universitäts- und Landesbibliothek: Ms. D 7 (Nr. 759)
vorhandenen Winterteil eines zweiteiligen Antiphonars aus dem Soester
Dominikanerinnenkonvent Paradies.
Vorbesitzer: Soest (Westfalen), Dominikanerinnenkonvent Paradies.
Sign.: Ms. D 10a.
Graduale (pars hiemalis)
Pergament, einige Bll. Papier, 216 Bll., 38 x 28 cm
Reich ausgeschmückte Miniaturinitialen auf fol. 2v, 92v, 116r, 135r, 158v,
160v und 164r.
Rhein-Maas-Gebiet: 15. Jh.
Gloria patri et filio et spiritui sancto...-...ima signat vivuos
Sign.: Ms. D 10b.
Stundenbuch
Pergament, 134 Bll., (+ 2 vorgeh. Bll.), 18,5 x 13,5 cm
Flämische Miniaturen. Hervorzuheben sind die besonders reich ausgestatteten
Miniatur- und Ornamentseiten auf fol. IIv, 6r, 10v, 16r, 45v, 58v und 75v.
Niederlande: um 1510
- fol. 57v-58r, 60v-61r, 90r-98r, 102r-105v, 111v, 123r paraliturgische Texte in
frz. Sprache Gaude pia magdalena. spes salutis vitis vera...-...de sentina superum in patria. Amen.
Vorbesitzer: Antoinette Françoise de Alvarado Gräfin von Reuschenberg.
Sign.: Ms. D 11.
Graduale
Pergament, 346 Bll., 44 x 31 cm
Schmuckinitialen mit Verwendung von Blattgold.
Westfalen: 14. Jh.
Tollite hostias et introite in atria...-...p(er) o(mn)ia saecula saeculor(um). Amen
Vorbesitzer: Soest (Westfalen), Dominikanerinnenkonvent Paradies.
Sign.: Ms. D 12.
Graduale
Pergament, 326 Bll., 52 x 38 cm
Reicher Initialschmuck: filigranes Ornament, zahlreiche Miniaturen, Verwendung von Blattgold.
Soest, Dominikanerinnenkonvent Paradies: 15. Jh.
Haec est dies quam fecit dominus...-...et hijs (com)munis tibi laus et gloria. amen
Schreiber: Elisabeth Rathus.
Sign.: Ms. D 13.
Antiphonarium officii
Pergament, 226 Bll., 51 x 35,5 cm
Zahlreiche blau-rot-grüne Zierinitialen mit Fleuronnée-Motiv; fol. 1r, 30v, 194r
mehrfarbige Miniaturinitialen mit Verwendung von Blattgold.
Ende 15./Anfang 16. Jh.
Ecce nome(n) d(omi)ni qui venit de longinquo...-...in te domine speravi non confundar in aeternum
Sign.: Ms. D 14.
Antiphonarium officii
Pergament, 216 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 50,5 x 35,5 cm
Schmuckinitialen mit Verwendung von Blattgold.
Ende 15. Jh.
Ecce nome(n) domini venit de lo(n)ginquo...-...lo(n)gitudine(m) dieru(m) in saeculum saeculi
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 15.
Psalterium cum ordinario officii
Pergament, 201 Bll., 52,5 x 38 cm
Einige Fleuronnée-Initialen.
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger: 1480
Beatus vir qui non abiit in consilio impioru(m)...-...confessor dei qui unicu(m)
Schreiber: Fredericus Hugenpoet.
Sign.: Ms. D 16.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, 212 Bll., 50 x 35,5 cm
Fol. 1r, 169r farbenprächtige Fleuronnée-Initialen; fol. 112r Miniaturinitiale.
Ende 15. Jh.
Ecce nome(n) domini venit de lo(n)ginquo...-...de oct(avis) agit(ur) n(on) i(n) d(omi)nica
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 17.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, 202 Bll., 52 x 36 cm
Zahlreiche Schmuckinitialen.
Niederrhein: Anfang 16. Jh.
Ecce nome(n) domini venit de lo(n)ginquo...-...Aeterna fac cum sa(n)ctis tuis
Zwischen die Bll. 95 und 96 sind nachträglich 4 Papierbll. geheftet worden, auf
denen sich Ergänzungen zum Antiphonar befinden.
Sign.: Ms. D 18.
Antiphonarium officii (pars aestivalis)
Pergament, 217 Bll., 50 x 37 cm
Mehrfarbige Fleuronnée-Initialen, z.T. mit Verwendung von Blattgold.
Ende 15. Jh.
alleluya alleluya. Deo g(rati)as...-...passus es pro ho(m)i(n)e. cu(m) p(at)re
Sign.: Ms. D 19.
Graduale (pars hiemalis)
Pergament, 151 Bll., 58,5 x 41 cm
Schmuckinitialen; vereinzelt Rankeninitialen und Spiegelverzierungen; Miniaturinitialen auf fol. 1r, 83v, 84r.
Ende 15. Jh.
Ad te levavi anima(m) meam...-...vel cetera alleluia
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. D 20.
Graduale
Pergament, 116 Bll., 49 x 35 cm
Mehrfarbige Initialen.
15. Jh.
Mihi aute(m) nimis honorati sunt...-...Seque(n)tia Ave terno[Text bricht ab]
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 21.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, 217 Bll., 57 x 40 cm
Vereinzelt Schmuck- und Zierinitialen; Miniaturinitiale mit dem heiligen Benedikt auf fol. 168r.
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger: 1486
Plantaverat aute(m) domin(us) deus paradisu(m) voluptatis...-...et in morte non su(n)t separati
Schreiber: Fredericus Hugenpoet.
Sign.: Ms. D 22.
Antiphonarium officii (pars aestivalis)
Pergament, 248 Bll., 49,5 x 35 cm
Einige kleinere Schmuckinitialen mit Verwendung von Blattgold.
15. Jh.
Estote fortes in bello et pugnate cu(m) antiquo serpente...-...prome(t) cantibus [Text bricht ab]
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 23.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, 123 Bll., 57 x 40 cm
Mehrfarbige Schmuckinitialen auf fol. 150r, 199r; kostbare Miniaturinitiale
sowie Spiegelverzierung mit vegetabilen und zoomorphen Motiven auf fol.
110r; weitere Miniaturinitialen auf fol. 139r, 166r, 176r, 187v.
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger: 1487
Plantaverat aute(m) dominus deus...-...virginis salutifero M°CCCC°LXXXVII°
Schreiber: Fredericus Hugenpoet.
Sign.: Ms. D 24.
Antiphonarium officii (pars hiemalis)
Pergament, 241 Bll., 58 x 41 cm
Fol. 1r Miniaturinitiale sowie Spiegelverzierung mit florealem Ornament;
weitere Miniaturinitialen auf fol. 69v, 156r, 166v, 225r; große Schmuckinitialen auf fol. 48v, 104r; weitere kleinere Schmuckinitialen.
15. Jh.
Ecce nome(n) domini venit de longinquo...-...expandit man(us) suas ad deu(m) et dix(it)
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger (?).
Sign.: Ms. D 25.
Nocturnale
Pergament, 219 Bll., 49 x 33,5 cm
Zwei Miniaturinitialen (fol. 102r, 117r); eine Schmuckinitiale auf fol. 195v.
Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger: 1498
[...]nitas d(eu)s n(oste)r...-...ut enarr(ar)et mirabilia tua
Schreiber: Fredericus Hugenpoet.
Sign.: Ms. D 26.
Nocturnale
Pergament, 160 Bll., 51 x 35 cm
Einfache Schmuckinitialen.
Ende 15. Jh.
magnus et filius altissimi vocabitur...-...dominu(m) que(m) lauda(n)t angeli cui che[Text bricht
ab]
Sign.: Ms. D 27.
Graduale
Pergament, 92 Bll., 56,5 x 39 cm
Miniatur- und Fleuronnée-Initialen.
Ende 15. Jh.
Qui me dignatus est ab omni plaga curare...-...qui venit i(n) nomine do[mini]
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. D 28.
Nocturnale
Pergament, 149 Bll., 48 x 34 cm
Miniatur- und Fleuronnée-Initialen.
Ende 15. Jh.
[...]vit igitur dominus...-...Letamini in d(omi)no et exultate
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. D 29.
Antiphonarium officii cum Psalterio
Pergament, 101 Bll., 47,5 x 33 cm
Fol. 29r Miniaturinitiale mit dem hl. Benedikt, Spiegelverzierung mit vegetabilen und zoomorphen Motiven.
Ende 15. Jh.
Qui ve(n)turus est veniet et non tardabit...-...hoc lege(m) dabit delinque(n)tib(us) in via.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. D 30.
Graduale (pars hiemalis)
Pergament, 211 Bll., 49,5 x 34,5 cm
Miniaturinitiale auf fol. 115r; weitere vereinzelte Schmuckinitialen.
15. Jh.
Gloria p(at)ri et filio et spi(ri)tui s(an)c(t)o...-...filiu(m) iudice(m) nostr(um). Allel[ui]a
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 31.
Psalterium cum ordinario officii
Pergament, 165 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 36,5 x 34 cm, zweispaltig
Fol. 1r Schmuckinitiale nebst Spiegelverzierung aus dem 16. Jh.; außerdem
Zierinitialen.
15. Jh.
Beatus vir qui non abiit in consilio i(m)piorum...-...resurrectione(m) vitam aeterna(m) Amen
Fol. 159v-165v verschiedene Ergänzungen zum Ordinariumsteil aus dem 19. Jh.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. D 32.
Graduale (pars hiemalis)
Pergament, 213 Bll., 54 x 37 cm
Einige Miniaturinitialen sowie einige gerahmte Spiegelverzierungen.
Altenberg, Cistercienserabtei: 1. Hälfte 16. Jh.
[no]tas fac mihi et semitas tuas...-...gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in p(at)ria
Sign.: Ms. D 33.
Antiphonarium officii
Pergament, 410 Bll., 55 x 38 cm
Aufwendig gestaltete Fleuronnée-Initialen und Fleuronnée-Spiegelverzierungen; Miniaturinitialen jeweils zu Beginn der Liturgie der Hauptfeste des Kirchenjahres.
Altenberg, Cistercienserabtei: 1544
Custodit dominus o(m)nes diligentes...-...laudem in terra. Gl(ori)a patri
Schreiber: Henricus de Kürten; Johannes de Kempen.
Sign.: Ms. D 34.
Antiphonarium officii
Pergament, 321 Bll., 54 x 37 cm
Fleuronnée-Initialen; Miniaturinitialen; vereinzelt auch gerahmte Spiegelverzierungen mit vegetabilen und zoomorphen Motiven.
Altenberg, Cistercienserabtei: um 1550
Evenite in virtute...-...laureae coronant plurimae. Sublime(n)
Schreiber: Peter Elstorp; Gottfried von Sundorf.
Sign.: Ms. D 35.
Graduale (pars hiemalis)
Pergament, 206 Bll., 56,5 x 39 cm
Miniaturinitialen auf fol. 1v, 17r, 155r, 204v; Fleuronnée-Initialen mit Verwendung von Blattgold.
Altenberg, Cistercienserabtei: 1545
Ad te levavi anima(m) mea(m)...-...charitate vulneratus castitate
Schreiber: Henricus de Kürten; Johannes de Kempen.
Sign.: Ms. D 36.
Antiphonarium officii
Pergament, 393 Bll., 55 x 37,5 cm
Zahlreiche größere und kleinere Fleuronnée-Initialen, zum Teil mit Verwendung von Blattgold; Miniaturinitialen vor allem im Proprium Sanctorum.
Altenberg, Cistercienserabtei: um 1547
Alleluia alleluia alleluia alleluia...-...et in saecula saeculo(rum) amen.
Sign.: Ms. E 1.
Kanonistische Sammelhandschrift
Pergament, 144 Bll., 34,5 x 27,5 cm, zweispaltig
Italien: Ende 9. Jh.
- fol. 1v-2v Cresconius: Praefatio der Concordia canonum (unvollständig); fol.
3rv leer; fol. 4r-143v Collectio canonum Dionysio-Hadriana Incip(it) Praefatio Cresconii Concordia canonu(m) ad Liberinu(m)...-...Fortunatus Suestan(us)
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger; Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. E 2.
Collectio canonum Dionysio-Hadriana
Pergament, 196 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bll.), 30,3 x 21 cm
Fulda (?): um 900
Divina fulgens doctrina sceptra praecellit regni...-...Explicit constituta papae Gregorii sub
anathematae interdictam
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. E 3.
Regino Prumiensis:
De synodalibus causis et disciplinis ecclesiasticis
Pergament, 129 Bll., 30,2 x 23,4 cm, zweispaltig
10. Jh.
- fol. 1v-6v Inhaltsübersicht; fol. 7r-8r Auszüge aus den Appendices zu Regino
Prumiensis: De synodalibus causis et disciplinis ecclesiasticis; fol. 8r-124r
Regino Prumiensis: De synodalibus causis et disciplinis ecclesiasticis; fol.
124r-129v weitere Auszüge aus den genannten Appendices Ex decretis papae Innocentii titulo XX...-...decimas eade(m) ecclesiae conferat. Amen
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. E 4.
Kanonistische Sammelhandschrift
Pergament, 314 Bll., 30,5 x 21 cm, zweispaltig
Ende 13./Anfang 14. Jh.
- fol. 1r-297r Decretales Gregorii IX papae <Liber extra> cum glossa Bernardi
Parmensis de Botone; fol. 297v nachgestelltes Inhaltsverzeichnis; fol. 298r313v Decretalium Innocentii IV papae compilatio cum glossa Bernhardi
Compostellani; fol. 314rv kanonistische Fragmente Gregorius ep(is)c(opus) servus servo(rum) dei...-...q(ua)rta p(ro)ducta
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. E 5.
Goffredus de Trano:
Summa super rubricas decretalium
Pergament, 99 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 15,8 x 12,5 cm
14. Jh.
- Teilweise gekürzte Fassung der Summa super rubricas decretalium. Glosa(rum) div(er)sitas intelligentia(m) text(us) n(on) nu(m)q(uam) obten(e)brat...-...suasit utilitas et i(n)duxit
Zwei Hände.
Sign.: Ms. E 6.
Goffredus de Trano:
Summa super rubricas decretalium
Pergament, 237 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 24 x 16,5 cm, zweispaltig
14. Jh.
Glosa(rum) div(er)sitas intelligentia(m) textus n(on) numq(uam) obtenebrat...-...Explicit summa
mag(ist)ri Gaufridi de trano
Vorbesitzer: Essen, Kanonissenstift.
Sign.: Ms. E 7.
Summa super tertium librum decretalium
Papier, 318 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 31,2 x 21,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r Zierinitiale mit vegetabilen Motiven.
15. Jh.
De p(re)cariis sup(ra) visum e(st) de cont(rac)tibus...-...ineffabilem cleme(n)tiam. Amen
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. E 8a.
Statuten
Pergament, 72 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 32 x 22,5 cm
Düsseldorf oder Köln: Anfang 15. Jh.
- fol. Iv Urkundenabschrift (1400 April 11, eine Pachtfrage des Düsseldorfer
Stiftes St. Marien (und St. Lambertus) betreffend); fol. 1r-66v Statuten der
Kölner Erzbischöfe Konrad von Hochstaden (1238-1261), Engelbert II. (12611274), Siegfried von Westerburg (1275-1297), Wikbold (1297-1304), Heinrich
von Virneburg (1304-1332), Walram von Jülich (1332-1349), Wilhelm von
Gennep (1349-1362) und Friedrich von Saarwerden (1370-1414); fol. 67r-70v
Statuten des Stiftes St. Marien (und St. Lambertus) in Düsseldorf; fol. 71r-72r
Inhaltsverzeichnis I[n] nomine d(omi)ni Amen. Nos Conrad(us) [d]ei gr(ati)a...-...et haec sancta dei ewangelia
Vorbesitzer: Düsseldorf, Stift St. Marien (und St. Lambertus).
Sign.: Ms. E 9a.
Sammelhandschrift
Pergament, 269 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Papierbl.), 33,2 x 21 cm,
zweispaltig
Italien (?): 13. Jh.
- fol. 1r-22r Placentinus: Summa institutionum; fol. 23r-32r Ders.: Summa de
actionum varietate; fol. 33r-165r Ders.: Summa codicis; fol. 165rv Ders.: Exordium summae codicis; fol. 165v-167r Ders.: Summa trium librorum (unvollständig); fol. 167rv Ders.: Summa de restitutionibus; fol. 167v-168r Ders.:
Summula; fol. 168rv Ders.: Distinctio de probationibus; fol. 168v-169v Ders.:
Summula; fol. 169rv Ders.: Summula de verborum obligationibus; fol. 170r269v Guilelmus de Cabriano: Casus codicum Incipi(un)t summae inst(ituti)onu(m) a Place(n)tino (com)positae...-...p(er)so siduo
Vorbesitzer: Düsseldorf, Jesuitenkolleg.
Sign.: Ms. E 9b.
Sammelhandschrift
Pergament, 199 Bll., 20,5 x 15,5 cm, zweispaltig
14. Jh.
- fol. 1r-15r Kapitelverzeichnis der verschiedenen Sammlungen des Corpus
Iuris Civilis; fol. 15r-16v Kapitelverzeichnis zu den 5 Büchern der Decretalium
Gregorii IX papae <Liber extra>; fol. 16v De quattuor sensibus expositionis
sacrae scripturae; fol. 17r-64v Vocabularium Iuris Canonici; fol. 64v-65r
Inhaltsübersicht zu den 4 Büchern der Summa de poenitentia des Raimundus de
Pennaforte; fol. 65v leer; fol. 66r kanonistisches Fragment; fol. 66v-85v
Alcherus Claraevallensis: Liber de spiritu et anima; fol. 86r-87v ein weiteres
kanonistisches Fragment; fol. 88r-199r Hugo Ripelin de Argentina:
Compendium theologicae veritatis; fol. 199r Auszug aus einem Brief des Aurelius Augustinus Hipponensis Incipiunt tituli om(n)i(um) libr(orum) legaliu(m)...-...salub(er)rima pietate credendu(m) est.
Vorbesitzer: Altenberg, Cistercienserabtei.
Sign.: Ms. E 10.
Bernardus Gordianus:
Lilium medicinae
Papier, 241 Bll., 31 x 19,7 cm, ab fol. 73r zweispaltig
1479
- fol. 2r-214v Bernardus Gordianus: Lilium medicinae; fol. 215r-241v
Bernardus Provincialis: Commentarius super tabulas duodecim Magistri
Salerni. Fol. 2r-214r sind 1479 geschrieben worden, während fol. 215r-241v
von einer anderen Hand des 15. Jh.s ausgeführt und vermutlich nachträglich
eingefügt worden sind. Interrogatus a quoda(m) Socrates...-...Explicit com(m)entum cu(m) tabula interserta feliciter.
Zwei Hände.
Sign.: Ms. E 11.
Medizinische Sammelhandschrift
Papier, 261 Bll. (+ 2 vorgeh. Pergamentbll.), 21,8 x 14,5 cm
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 1r-49r De doloribus (Auszug aus einem medizinischen Traktat, Schmerz
und Schmerzbekämpfung betreffend); fol. 49v leer; fol. 50r-68r Flos medicinae
metrica; fol. 68v-81v Liber de simplicibus medicinis; fol. 82r De iudicio
sanguinis (in Versform); fol. 82v leer; fol. 83r-87v Thaddaeus Florentinus: De
herbis; fol. 87v-89v Liber de pulsis; fol. 90r-106r Tractatus de crisibus; fol.
106rv De pestilentia (Textsammlung); fol. 107r-108v De modo cognoscendi
aegritudinem; fol. 108v-109v Regimen principuum Aristotelis; fol. 110v-121r
diverse pharmazeutisch-therapeutische Hinweise; fol. 121v-129r De pestilentia
(Textsammlung, in deren Rahmen mehrfach auf Johannes de Tornamira:
Praeservatio et cura apostematon antrosonum pestilentialium verwiesen wird);
fol. 129v leer; 130r-141r Kompilation diagnostischer und therapeutischer
Hinweise; fol. 141v leer; fol. 142r-172r Gerardus de Cremona: Tractatus de
modo medendi; fol. 172v-184r medizinischer Traktat ("Christi filii Dei
caritas..."); fol. 184r-187r Johannes Parmensis: Tractatus medicus secundum
Johannem Mesue; fol. 187r-188v De herbis; fol. 188v-191r Gerardus de Solo:
Tractatus medicus; fol. 191r-197v verschiedene medizinische Traktate; fol.
197v-202v Vocabularium medicinae (griech.-lat.); fol. 203r-205v De capite;
fol. 206r-225r internistische Traktate; fol. 225v leer; fol. 226r-234v De iudiciis
urinae; fol. 235r-237v verschiedene medizinische Texte; fol. 238r-239v
Magister Gallus: Tractatus de urinis; fol. 240r-245r Diagnostisches und
Therapeutisches aus dem Gebiet der Urologie; fol. 246r-261r Mondino de
Liucci: De anathomia (Auszug); fol. 261v medizinisches Fragment Quonia(m) quidem corp(us) hu(m)anu(m) fragile...-...in q(ui)b(us) [i.f. unleserlich]
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. E 27.
Stadtrecht von Kleve (ndd.)
Papier, 225 Bll. (+ je 2 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbll.), 20,5 x 14 cm
Niederrhein: 1487-1500
- fol. 1r-17v leer; fol. 18r-26r Register; fol. 26r-32v leer; fol. 32v-173r
Stadtrecht von Kleve; fol. 173v-215v leer Dye speek up halden off gehenghen...-...sullen off besegellen. Deo gratias.
Fol. 216r-225v Nachträge mit juristischem Inhalt.
Vorbesitzer: Robert van Reydt, Mitglied des städtischen Rates in Kleve (158288).
Sign.: Ms. E 28 an: M.Th.u.Sch. 177 (Ink.).
Martinus Polonus <Oppaviensis>:
Margarita decreti
Papier, fol. 71 Pergament, 79 Bll., 31,5 x 22 cm, zweispaltig
15. Jh.
- fol. 1r Modus allegrandi in decretalibus (kanonistisches Fragment); fol. 1r-76v
Martinus Polonus <Oppaviensis>: Margarita decreti; fol. 77r-78r De officio
archipresbyteri (Nota); fol. 78v-79v De decreto Gratiani (Fragment). Die
Handschrift ist mit der Inkunabel GW 3326 zusammengebunden. Ius canonu(m) i(n) q(uattu)or libris p(ri)ncipalib(us) est nob(is) traditu(m)...-...et c(on)venies
seq(uen)tia.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. F 1.
Aurelius Prudentius Clemens:
Carmina
Pergament, 70 Bll., 32 x 24 cm, zweispaltig
Ende 10. Jh.
- fol. 1rv Federproben; fol. 2rv Praefatio; fol. 2v-11v Cathemerinon; fol. 11v20v Apotheosis; fol. 20v-29r Amartigenia; fol. 29r-36v Psychomachia; fol. 36v52r Contra orationem Symmachi; fol. 52v-58v Peristephanon I-XIII. Die
gesamte Handschrift ist mit zahlreichen Interlinearglossen versehen, von denen
ein erheblicher Teil in ahd. bzw. altsächs. Sprache abgefaßt ist. [unleserlich, dann] per quinquennia iam decem...-...die(m) lege(m)q(ue) obeundi
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger; Essen, Kanonissenstift.
Textausgabe: CCSL 126. Aurelii Prudentii Clementis Carmina; Edition der althochdeutschen
bzw. altsächsischen Glossen in: R. Jahn: Die ältesten Sprach- und Literaturdenkmäler aus Werden
und Essen. In: BGSE 60 (1940), S. 9-142, hier S. 73f.; E. Steinmeyer: Glossen zu Prudentius. In:
ZDA 15 (1872), S. 517-532; E. Steinmeyer u. E. Sievers: Die althochdeutschen Glossen. Bd. 2.
Berlin 1882, S. 575-590; Th. Stührenberg: Die althochdeutschen Prudentiusglossen der
Handschrift Düsseldorf F 1. Bonn 1974 (= Rheinisches Archiv 91), S. 40-73; E. Wadstein:
Kleinere altsächsische Sprachdenkmäler. Norden/Leipzig 1899 (= Niederdeutsche Denkmäler 6),
S. 89-104.
Sign.: Ms. F 2.
Boethius, Anicius Manlius Severinus:
De consolatione philosophiae
Papier, 142 Bll., 28,6 x 21,5 cm
Vereinzelte tiefrote Zierinitialen.
Niederrhein: 1417
- Anicius Manlius Severinus Boethius: De consolatione philosophiae libri I-V,
cap. 2,6. Die fehlenden Seiten sind später herausgerissen worden. Die Handschrift ist mit Interlinear- und Marginalglossen versehen. Terra libror(um) p(er) eor(um) ordine(m) posita...-...sic sacro calamo sc(ri)ptor sulca(n)te libellos
Schreiber: Henricus de Tulpeto.
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. F 3.
Commentarius in Boethii de consolatione philosophiae libros V
Papier, 86 Bll., 29,2 x 20,2 cm, zweispaltig
2. Hälfte 15. Jh.
Prologus Sicut dicit ph(ilosoph)us tertio...-...malum v(erbu)m q(ua)m ad fugam
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. F 4.
Petrus Lombardus:
Sententiarum libri IV
Papier, 261 Bll., 29,3 x 21,5 cm, zweispaltig
Jeweils zu Beginn der einzelnen Bücher dreifarbige Schmuckinitialen.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1471
Incipit prologus in libros sententiarum cupientes aliquid de penuria...-...p(er) media ad pedes
usq(ue) Via duce p(er)venit.
Schreiber: Arnold Erley von Blankenstein.
Sign.: Ms. F 5.
Robertus Holcot:
Opera selecta
Papier, 330 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 27,5 x 20,5 cm,
zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1512
- fol. 1r-2v theologisches Fragment; fol. 3rv leer; fol. 4r-194v Robertus Holcot:
Super libros sententiarum quaestiones; fol. 194r-202v Ders.: Quaedam
conferentiae; fol. 203r-239v Ders.: De imputabilitate peccati; fol. 239v-325r
Ders.: Determinationes; fol. 325v-330r leer; fol. 330v Urkundenabschrift, von
einer Hand des 16. Jh.s nachgetragen iubet deus t(er)ra(m) eam cui hoc ipse...-...et varias enarrationes naturae. Amen
Schreiber: Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. F 6.
Sammelhandschrift
Papier, 270 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 29 x 21 cm,
zweispaltig
Ende 15./Anfang 16. Jh.
- fol. 2r-28r Petrus de Alliaco: De quattuor gradibus scalae spiritualis; fol. 28r120r Johannes Versorius: Quaedam quaestiones philosophiae et theologiae; fol.
120rv Übersicht über die Werke Platons; fol. 121r-139v Gerardus de Monte:
Concordantiae dictorum Alberti Magni et Thomae de Aquino; fol. 140rv Aulus
Persius Flaccus: Satyra I, mit Scholien von Johannes Murmellius Ruremundensis versehen; fol. 141r-186v Aegidius Romanus: Tractatus de universalium entitate, eingebettet in einen Kommentar des Gerardus de Monte. Der
Aegidius-Text ist in der Handschrift deutlich markiert. Fol. 186v-197r Auszüge
aus verschiedenen theologischen Werken des Johannes Versorius; fol. 197r230r Auszüge aus verschiedenen Studien des Lambertus de Monte zur
Aristoteles-Rezeption bei Thomas de Aquino; fol. 231r-233r Inhaltsverzeichnisse zu den Johannes Versorius- und den Lambertus de MonteExzerpten; fol. 233v-234r zwei theologische Fragmente; fol. 234r-240r
Georgius Trapezuntius: Rhetoricae (Auszug); fol. 240v-244r Anicius Manlius
Severinus Boethius: De divisione (Auszug); fol. 244r-249v Johannes
Murmellius Ruremundensis: Isagoge (Auszug), mit zahlreichen arbores porphyrianae; fol. 249v-270r Auszug aus einer medizinischen Abhandlung des
Johannes de Ketham -
Incipit tr(ac)tat(us) co(m)pilat(us) a rev(er)endissimo d(omi)no d(omi)no Petro de Ayliaco...-...ut
spe(cie)s uni(us) rei recepta a duob(us)
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. F 7.
Johannes de Assindia (?):
Dictionarium latinum
Papier, 297 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 29 x 20,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r, 250r, 289r blau-rot-grüne Schmuckinitialen.
Niederrhein: 15. Jh.
Aaa domine nescio loqui quia puer ego sum...-...Zinzio. tis. e(st) merulor(um)
Vorbesitzer: Marienfrede, Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. F 8.
Glossar (lat.-ndd./ndd.-lat.)
Papier, einige Bll. Pergament, 139 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 29,2 x 20,5 cm,
zweispaltig
15. Jh.
- fol. 1r-112v lat.-ndd. Glossar, dessen Anfang fehlt; fol. 113r-139v ndd.-lat.
Glossar. Angebunden sind die Inkunabeln Hain-Copinger 11467 und GW V Sp.
573. fu(eru)nt p(at)ris luctus et amar(i)tudo...-...Et sic est finis de quo sit gl(ori)a t(ri)nis
Vier Hände.
Vorbesitzer: Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent.
Textausgabe: fol. 1r-112v auszugsweise in: E.N. Liljebäck: Aus einem lateinisch-niederdeutschen
Vokabular. Beitrag zur mittelniederdeutschen Wortkunde. Lund 1931, S. 11-55.
Sign.: Ms. F 9.
Glossar (lat.-ndd.)
Papier, 226 Bll. (+ 2 vor- u. 1 nachgeh. Pergamentbl.), 21,6 x 14 cm, zweispaltig
Ende 15. Jh.
A. Prior est omnibus litteris...-...Tutus a um
Vorbesitzer: Beyenburg (Steinhaus), Kreuzbrüderkonvent St. Maria Magdalena.
Sign.: Ms. F 10.
Humanistische Sammelhandschrift
Papier, 439 Bll., 28,8 x 20,7 cm, zweispaltig
1. Hälfte 16. Jh.
- fol. 1r-3r Plato translat. Marsilio Ficino: Ion; fol. 3r-5v Ders.: Sophistes; fol.
6r-82r Franciscus Philelphus: Orationes und Epistolae (Es handelt sich dabei
um verschiedene Laudationes, die Francesco Philelfo Mitgliedern italienischer
Herrscher- und Patrizierfamilien, darunter den Sforza, Este und Archimboldi,
zu unterschiedlichen Anlässen widmete); fol. 82r-87v Marcus Tullius Cicero:
Cato maior de senectute (Auszug aus GW 6986); fol. 87v-88r Jacobus Canter
Frisius: Prologus zu (Pseudo-)Plato: Axiochus (in Form eines Briefes an
Johannes Pincus, Köln); fol. 88r-91v (Pseudo-)Plato translat. Rodulpho
Agricola: Axiochus (vermutlich Abschrift aus HC 4766); fol. 91r Publius
Vergilius Maro: Georgica (Auszug); fol. 91v-94r (Pseudo-)Plato translat.
Marsilio Ficino: Axiochus (in der Rezeption durch Xenokrates); fol. 94v-96r
Inhaltsverzeichnis; fol. 96v-105r Kompilation von Exzerpten und Hinweisen,
die sich auf Sokrates, Aristoteles und vor allem Plato in der Übersetzung des
Marsilius Ficinus beziehen; fol. 105v-110r Plato translat. Marsilio Ficino:
Euthyphron; fol. 110r-133r Ders.: Timaios; fol. 133r-154r Marsilius Ficinus:
Compendium in Timaeum; fol. 154rv Iustinus Marcus Iunianus : De priscorum
proprietate verborum (Auszug); fol. 155r-181r Plato translat. Marsilio Ficino:
Phaidon; fol. 181v-182r Hinweise auf die Platorezeption bei Aurelius Augustinus Hipponensis; fol. 182v-183r Marsilius Ficinus(?): Compendium in
Phaedronem (Auszug); fol. 183r-204r Kompilation von Exzerpten aus verschiedenen Werken des Plato bzw. den einführenden Argumenta des Marsilius
Ficinus (u.a. zu Kriton, Politeia, Nomoi. Dem Schreiber haben dabei offenbar
die Editionen Hieronymus Froben, Basel 1532 und Jodocus Badius Ascensius,
Paris 1522 vorgelegen.); fol. 204v-424v Marsilius Ficinus: Theologia platonica
de immortalitate animorum (Abschrift aus HC 13063); fol. 425r-439v Exzerpt
aus Marsilius Ficinus: Argumenta zu (Pseudo-)Plato: Alkibiades I und II,
Menexenos, Hippias sowie Plato: Parmenides und Politeia -
Arg(umentum) Mars(ilii) in Ione(m)...-...Quid pulch(rum) et turpe bonu(m)q(ue) et malu(m)
Verschiedene Hände.
Vorbesitzer: Werden a. d. Ruhr, Benediktinerabtei St. Ludger.
Sign.: Ms. F 13.
Mathematisch-astrologische Sammelhandschrift
Papier, Bl. 25 Pergament, 190 Bll., 20,5 x 14,3 cm
Fol. 31v und fol. 51v ganzseitige Miniaturen; darüber hinaus zahlreiche geometrische und astrologische Diagramme und Schaubilder.
um 1520
- Die Handschrift ist mit Teilen von Inkunabeln und Postinkunabeln zusammengebunden. Die im folgenden angegebene Foliierung bezieht sich auf den
Gesamtumfang des Buches von 305 Bll. Fol. 1r-6v verschiedene Definitionen
von mathematischen Axiomen und Operationen in 21 Kapiteln; fol. 7r-10v In
geometricas dimensiones dispositio; fol. 21r Euklidfragment; fol. 22r-24r Descriptio Rithimachiae; fol. 25r Thiemo Bambergensis: Tabula Rithimachiae.
Das Zahlenkampfspiel besteht aus einem Pergamentbl., das 13,5 x 20,5 cm mißt
und auf der Rückseite leer ist; fol. 26v-27v Liber de elementis geometriae; fol.
48r-59v In praxim geometriae tractatus secundus; fol. 60r-61v leer; fol. 62r-63r
Hermannus Augiensis <Contractus>: De utilitatibus astrolabii (lib. II); fol. 63v78r Silvester II papa: De geometria (cap. XVI-XXXVIII); fol. 79r-81v leer; fol.
84r-85v handschriftliche Ergänzungen zu Johannes de Sacro Bosco: Opusculum
sphericum, einer der in die vorliegende Handschrift eingebundenen Inkunabeln
und Postinkunabeln; fol. 120r-121v Traktat über die Ellipse; fol. 122r-125r
Traktat über den Mondzyklus; fol. 126r-127v leer; fol. 200r-205v Computistica;
fol. 206r-207v leer; fol. 208r-209v Fragment über das Astrolabium; fol. 210r223r Canones zur Zeitbestimmung mit Hilfe eines Astrolabs; fol. 224r-230v De
zodiaco; fol. 231r-236v De stellis; fol. 237r-243r Hermannus Augiensis
<Contractus>: De mensura astrolabii; fol. 243v Ders.: De utilitatibus astrolabii
(lib. I, cap. 12); fol. 244r-263r verschiedene komputistische Fragmente und
Canones; fol. 263v-264r leer; fol. 264r Zirkelübung; fol. 265r-272v Horologia;
fol. 274r-305v Kompilation von komputistischen Exzerpten (u.a. Hermannus
Augiensis <Contractus>, Silvester II papa) Arithmeticae definitio. inve(n)tore divisione. Caput primum...-...per [i.f. unleserlich, dann] infra
Textausgabe: fol. 25r in: A. Borst: Das mittelalterliche Zahlenkampfspiel. Heidelberg 1986 (=
Supplemente zu den Sitzungsberichten der Heidelberger Akademie der Wissenschaften 5), S.
403f.
Sign.: Ms. F 14.
Sammelhandschrift
Papier, 287 Bll. (+ 1 vorgeh. Bl.), 28,8 x 20,5 cm, zweispaltig
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1506
- fol. 1r-254r Geert van der Schueren: Teutonista (Abschrift von Hain-Copinger
14513. Ein 1477 entstandenes und aus dem Kreuzbrüderkonvent Marienfrede
stammendes Exemplar dieser Inkunabel, das sich unter der Signatur Ling. 246
(Ink.) in der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf befindet, diente
dem Kopisten Henricus de Werdenborch vermutlich als Vorlage); fol. 255r284v Hugo de S. Victore(?): Expositio in regulam beati Augustini; fol. 285rv
De origine Carthusiensium (Auszug) Incipit voc(a)bulari(us) d(i)c(tu)s Teutonista...-...Annis a(u)t(em) qui(n)deci(m) cistercie(n)si
h(ic) ordo p(rae)cessit
Schreiber: Arnoldus de Colonia; Henricus de Werdenborch.
Sign.: Ms. F 55.
Erbauungsbuch (dt.)
Papier, 227 Bll. (+ 2 vorgeh. Bl.), 26 x 18,5 cm, ab fol. 165r zweispaltig
(ausgenommen fol. 178rv)
Zahlreiche lavierte Federzeichnungen.
Rheinfranken: 15. Jh.
- fol. Irv leer; fol. IIr Besitzvermerk; fol. IIv leer; fol. 1r-27v Albertanus
Brixiensis: Werkauszug; fol. 28r-30r Mönch von Salzburg: Weihnachtslied; fol.
30v-36v Dekalog in Reimversen; fol. 37rv leer; fol. 38r-39v Reimgedicht über
die 7 Sakramente (unvollständig); fol. 39v-43r Reimgedicht über die Werke der
Barmherzigkeit; fol. 43v-46r Passio Christi; fol. 46v-49v Apokalypse in
Versform; fol. 49v-51v Reimgedicht über die 5 Wundmale Christi; fol. 51v-52v
Jamers clage; fol. 53r-64v Weltlohn; fol. 64v-68r Teufelsbeichte; fol. 68v-75r
Wie ein iglich mensch in gotliher liebe sterben soll; fol. 75r-79v Hie lere din
leben nach gottes willen; fol. 79v-80r Wie got dem propheten kuntete; fol. 80r83v Reimgedicht, die Übergabe der zehn Gebote an das Volk Israel
beschreibend; fol. 83v-85r Reimgedicht zur Dreifaltigkeit; fol. 85r-116r diverse
Anleitung zur Gewissenserforschung, Buß- und Frömmigkeitsübungen in
gereimten Versen; fol. 116r-118v ein weiteres Reimgedicht zur Dreifaltigkeit;
fol. 119r-133v Gebetscurriculum; fol. 133v-136r Der Waldbruder; fol. 136v153r verschiedene Texte in Versform über ein Leben nach Gottes Willen; fol.
153v-155v Wo fur man die psalme lesen sal; fol. 156r-158r Johannes der
Weise: Wol müsse mir gelingen; fol. 158r-159v und 178rv Englischer Gruß
(dt.); fol. 160r-164v Was da sy ein christen leben; fol. 165r-177v und fol. 179r224v Sermones zu den sonntäglichen Perikopen vom 1. Advent bis zum 17.
Sonntag nach Trinitatis; fol. 225r-227v leer Davon got in dem Ewangelio...-...die in der hellen sint du forchtest
Vorbesitzer: August Eugen Fürst von Salm-Reifferscheidt-Dyck.
Textausgabe: fol. 51v-64v in: Weltlohn, Teufelsbeichte, Waldbruder. Hrsg. von A. Closs. Heidelberg 1934 (= Germanische Bibliothek. 2. Abteilung 37), S. 64-91; fol. 64v-78r in: ebd., S. 97106; fol. 133v-136r in: ebd., S. 114-119.
Sign.: Ms. G 1.
Flavius Josephus translat. Rufino Tyrannio <Aquileiensi>:
Opera selecta
Papier, 291 Bll., 39 x 27,5 cm, zweispaltig
Fol. 1r blau-rot-grüne Zierinitiale mit vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: 1506
- fol. 1r-195v Flavius Josephus translat. Rufino Tyrannio <Aquileiensi>:
Antiquitates Iudaicae. Vor allen Büchern des Werks befinden sich Kapitelverzeichnisse. Fol. 196r-274r Ders.: Bellum Iudaicum; fol. 274r-287r Ders.: Contra
Apionem; fol. 287r-291v Passio Sanctorum Maccabaeorum. Es handelt sich
dabei um die freie Wiedergabe eines Teils des apokryphen Liber Macchabaeorum IV. Isti libri su(n)t ex graeco i(n) latinu(m) traductae...-...Q(uo)d de mirabilib(us) Machabaeoru(m)
de sacris br(eviatur)is co(m)peri co(n)scripta supposui. Amen.
Schreiber: Henricus de Werdenborch und eine weitere Hand.
Sign.: Ms. G 2.
Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus:
Historia ecclesiastica tripartita
Papier, 181 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Bl.), 29 x 21 cm, zweispaltig
Mehrfarbige Schmuckinitialen mit vegetabilen Motiven.
Düsseldorf, Kreuzbrüderkonvent: Ende 15./Anfang 16. Jh.
Utiliter nimis in capite libri praefatio ponitur...-...tota ecc(lesi)astica hystoria t(ri)p(ar)tita
Schreiber: Georg van Ypern.
Sign.: Ms. G 3.
Sammelhandschrift
Pergament, 105 Bll., 20 x 13,5 cm, zweispaltig
15. Jh.
- fol. 1r-18r Auszug aus Vincentius Bellovacensis: Speculum historiale (erster
Teil); fol. 18r-21r Auszug aus Eusebius Caesariensis translat. Rufino Tyrannio
<Aquileiensi>: Historia ecclesiastica; fol. 21r-27v Auszug aus Flavius Magnus
Aurelius Cassiodorus: Historia ecclesiastica tripartita; fol. 27v-30r Auszug aus
den Vitae patrum; fol. 30r-39v Auszug aus Gregorius I papa: Dialogorum libri
IV; fol. 40r-50v Auszüge aus diversen Briefen des Hieronymus; fol. 50v-53v
Auszug aus Ders.: Adversus Iovinianum libri duo; fol. 53v-55r Vitae
Sanctorum in fragmentarischer Form; fol. 55r-56v Auszug aus Aurelius
Augustinus Hipponensis: Confessiones; fol. 56v-63v Auszug aus Ders.:
Enarrationes in psalmos; fol. 63v-64r Vita Johannis Damasceni (Fragment); fol.
64r-68v Auszug aus Ambrosius Mediolanensis: Hexaemeron; fol. 68v-69v
Auszug aus Ders.: Expositio Evangelii secundum Lucam; fol. 69v-92r Auszug
aus Vincentius Bellovacensis: Speculum historiale (Fortsetzung von fol. 1r18r); fol. 92r-100r verschiedene theologische Fragmente; fol. 100r-105v
Chronik eines anonymen Verfassers Ab adam usq(ue) a[d] diluviu(m)...-...et cetera. Explicit iste liber.
Zwei Hände; fol. 72v Schreiberwechsel.
Sign.: Ms. G 5.
Hagiographische Sammelhandschrift
Pergament, 115 Bll., 21,8 x 14,5 cm
Fol. 9r schwarz-rote Zierinitiale; fol. 10r Miniaturinitiale mit dem Kölner
Erzbischof Anno II(?); fol. 18v Schmuckinitiale.
Siegburg (?): 12. Jh.
- fol. 1r-8v Anno-Officium, mit Neumen versehen; fol. 9r-17v Libellus de translatione Annonis archiepiscopi; fol. 18r-19v leer. Diese Seiten sind - die
Schmuckinitiale auf fol. 18v ausgenommen - im nachhinein durch Rasur unkenntlich gemacht worden. Fol. 19r-114r Miraculorum Annonis libri IV [zunächst unleserlich, dann] nobili sede urbis agripine...-...fallere inconveniens duxim(us).
Textausgabe: fol. 1r-8v in: P. Mittler: Zwei Handschriften mit dem Offizium zu Ehren des heiligen Erzbischofs Anno von Köln. In: Siegburger Studien 1. Siegburg 1966, S. 61-104, hier S.
88-96; fol. 9r-17v in: Libellus de translatione S. Annonis. Hrsg. von M. Mittler. Siegburg 1966 (=
Siegburger Studien 3); B. Simson: Zur Translatio S. Annonis. In: FDG 20 (1880), S. 600-604;
fol. 19r-114r in: H.R. Fehlmann: Das Mirakelbuch Anno II. Erzbischof von Köln (ca. 1010-1075)
als Quelle heilkundlicher Kasuistik. Phil. Diss. Marburg 1968, S. 102-297.
Sign.: Ms. G 12.
Sammelhandschrift
Papier, 136 Bll., 29,2 x 21 cm
Fol. 54r rote Zierinitiale.
1. Hälfte 15. Jh.
- fol. 1r-51v Johannes de Montevilla: Itinerarium ab Anglia ad Hierosolymitam;
fol. 52r-53v leer; fol. 54r-136r Jacobus de Theramo: Litigatio Christi cum
Belial <Consolatio peccatorum> Incipit [itine]rarius mag(ist)ri Joh(ann)is de Mandelvelti ad [terras] Iherosolimitanas...-...et
(con)versus consolatus es me ad vitam p(er)henne(m). Amen. Amen.
Zwei Hände.
Vorbesitzer: Johannes Knippinck aus Gerresheim (1445-1490); Düsseldorf,
Kreuzbrüderkonvent.
Sign.: Ms. G 13.
Frühhumanistische Sammelhandschrift
Papier, 95 Bll. (+ 5 vor- u. 4 nachgeh. Bll.), 31 x 28 cm
Von den zahlreichen kartographischen Skizzen, astronomischen Diagrammen
und komputistischen Tafeln seien besonders hervorgehoben: fol. 54r mit einer
ganzseitigen Stadtansicht von Konstantinopel; fol. 68r mit Illustrationen und
Diagrammen zum ptolemäischen Weltbild und fol. 79r "Figura rotonda" mit
den Tierkreiszeichen.
Italien: Mitte 15. Jh.
- fol. 1r-19r Johannes de Gmunden: Opera astronomica; fol. 19v-27v leer; fol.
28r-58r Cristoforo Buondelmondi: Liber insularum Archipelagi mit kartographischen Skizzen; fol. 58v-67r Historia Archipelagi; fol. 68r-72r Claudius
Ptolemaeus: Cosmographia (Auszug); fol. 73rv leer; fol. 74r-75r Tabula ascendentium civitatum; fol. 75v Epitaph auf Francesco Sforza I.; fol. 76r-85v
Computistica, überwiegend in italienischer Sprache; fol. 86r-94v Cristoforo
Buondelmondi: Descriptio insulae Cretae Si vis scire Aureu(m) numeru(m)...-...XX me(n)sis Septembris in vigilia
Sign.: Ms. G 31.
Astrologisch-komputistische Sammelhandschrift
Papier, 53 Bll., 19 x 14 cm
Niederrhein: um 1500
- fol. 2r-8r Traktat über die 12 Tierkreiszeichen in ndd. Sprache; fol. 8r-28r
Traktat über die 7 Planeten in ndd. Sprache; fol. 28v-29v De motu signorum
zodiaci; fol. 29v-31r Tabula latitudinum regionum et civitatum (Liste damals
bekannter Länder und Städte, den "Breitengraden" von Norden nach Süden
folgend); fol. 31r-34v medizinisch-astrologisches Fragment in lateinischer
Sprache; fol. 34v-36r lateinische Traktate über den Sternenhimmel; fol. 36r-37v
medizinisch-astrologisches Fragment in lateinischer Sprache; fol. 37v-46v
verschiedene komputistische Tractatus, Exempla und Canones, deren Beobachtungsgrundlage Sonnenstand und Sternenhimmel sind; fol. 46v-53r Adam de
Kerpen: Tabulae computisticae (Zusammenstellung komputistischer Tabellen
in Anlehnung an vergleichbare Modelle des Magisters Johannes de Königsberg.
Annus currens: 1494) Der wyder hait aen dem my(n)che(n)...-...ascendentis p(er) idem almutem acq(ui)sitio.
Zwei Hände.
Sign.: Ms. N 1.
Ordo in dominica palmarum
Papier, 114 Bll., 13,5 x 10 cm
Wesel, Kartause (?): um 1520
- fol. 1r-2v leer; fol. 3rv In adoratione sancte crucis; fol. 14, fol. 29v-30v leer;
fol. 31r-58v Druck des 16. Jh.s (1520); fol. 59r, 89v leer; fol. 90r-111r Druck
des 16. Jh.s (1520); fol. 111r-114v leer In adoracio(n)e s(anc)te crucis...-...monumentu(m) posueru(n)t Ihesum
825
Sign.: Ms. N 2.
Liber precum (mndd.)
Pergament, 107 Bll. (+ 2 vor- u. 1 nachgeh. Papierbl.), 10,7 x 8,8 cm
Einige Schmuckinitialen.
1446
- fol. 1r-9v Kalendarium; fol. 10r komputistisches Schaubild; fol. 12rv, 36v,
76v leer K[a]L[endae] Januarius heeft XXXI daghen...-...sonder eynde. Amen
Zwei Hände.
Sign.: Ms. N 3.
Liber precum (mndd.)
Papier, fol. I, 1, 10, II Pergament, 200 Bll. (+ je 1 vor- bzw. nachgeh. Pergamentbl.), 14,5 x 10,8 cm
Fol. 1r blau-rote Schmuckinitiale mit Rankenwerk; zahlreiche einfache
Schmuckinitialen.
15. Jh.
- Auf der Innenseite des vorderen Deckels Besitzvermerk: "Ex libro O. H." Beatus vir q(ui) no(n) abiit. Dat wij andachtich sijn...-...een god ewelic sonder eynde. Amen
Vorbesitzer: Helena Paefraedt (suster).
Herunterladen