spijsvertering, voeding
Werbung
If the brain were so simple we could understand it, we would be so simple we couldn’t - Lyall Watson Bart van der Meer WM/SM theorie les 11 Met bijzonder veel dank aan Ellen Brink, Rita Dijk 1. Vegetatieve functies zorgen voor het in stand houden van het lichaam / samenstelling milieu interieur 2. Assimilatie / anabolisme is de afbraakstofwisseling 3. Koolhydraten worden in het lichaam opgeslagen als glycogeen 4. Vet dient voornamelijk als bouwstof Bewerkt door Reina Welling 5. Eiwitten worden door het spijsverteringsstelsel afgebroken tot aminozuren Bij hoeveel procent vochtverlies gaat de sportprestatie achteruit? Ong. 1% 6. De calorische waarde van koolhydraten is hoger dan die van vet 7. Vitaminen en mineralen zijn biokatalysatoren Bij hoeveel procent vochtverlies krijg je een dorstsignaal? Ong. 2% Functionele eenheid is het neuron Fysiologie • Zenuwweefsel • Zenuwstelsel Toets 2 (fysiologie, theorie van de praktijkvakken) 1 Dendrieten ontvangen informatie en leiden die tot in het cellichaam stroomgebied van de Po Neurieten / axonen leiden informatie weg uit het cellichaam naar andere neuronen of naar een effector: spier, klier, bloedvat (via synapsen). Neuriet is omgeven door een myelineschede (binnenste laag) en een schede van Schwann (buitenste laag) dit zijn gliacellen. Functie myeline ◦ Snellere geleiding (isolatie) ◦ Steun geven / bescherming ◦ Geven witte kleur Het ondersteunen van het hersenweefsel; ze zorgen voor Oligodendrocyten in het centraal zenuwstelsel en Schwanncellen in het perifeer zenuwstelsel maken myeline om de axonen te beschermen en de elektrische geleiding te verbeteren Het opruimen van afval na neuronale verwonding of celdood Tijdens de ontwikkeling van de hersenen wijzen sommige gliacellen de weg aan migrerende zenuwcellen en geven aan in welke richting de axonen moeten groeien Bepaalde gliacellen helpen de bloed-hersenbarrière in stand te houden Wat is dus de verhouding zenuwcellen : gliacellen? Brein heeft totaal 1.000.000.000.000 (1 biljoen) cellen dus reken maar na.. stevigheid en behoud van structuur. Gliacellen voorzien de zenuwcellen van voedingsstoffen. 2 Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de dendrieten Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten A. Zenuwstelsel B. Hormoonstelsel Met beide systemen worden signalen overgebracht Snel (direct) Kortdurige invloed Elektrische impulsen Via neuronen (“wired”) Langzaam (indirect) Langdurige invloed Chemische boodschap Via bloed (“wireless”) Dendrieten ontvangen informatie en leiden die tot in het cellichaam stroomgebied van de Po Neurieten / axonen leiden informatie weg uit het cellichaam naar andere neuronen of naar een effector: spier, klier, bloedvat (via synapsen). Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de dendrieten Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten 3 Prezi-presentatie Backup: http://prezi.com/4spd6b_b9cpq/hetvegetatieve-en-animale-zenuwstelsel/ Welk soort zenuwstelsel heeft de meeste invloed op skeletspieren? A. Animale zenuwstelsel B. Vegetatieve zenuwstelsel C. Symphatische systeem D. Parasymphatische systeem De buitenkant van de hersenen noemen we de hersenschors en is grijs van kleur = plaats waar de cellichamen zich bevinden www.menselijk-lichaam.com Door de balk lopen associatievezels – verbindingsvezels De binnenkant van de hersenen noemen we hersenmerg, die wit van kleur is omdat zich hier de door myeline omgeven neurieten bevinden Balk = corpus callosum Een Een Een Een voorhoofdskwab /frontale kwab achterhoofdskwab / occipitale kwab wandbeenkwab / pariëtale kwab slaapkwab / temporale kwab 4 Voor elke functie bestaat er in de hersenschors een bepaald oppervlak (=projectiegebied) Zo bestaat er ook voor ieder zintuig een eigen schorsgebied (spraakcentrum, gehoorcentrum, gezichtscentrum) Het gevoelscentrum is de somatosensorische cortex en ontvangt alle sensorische informatie van receptoren (o.a. pijn, temp., tast en houding) Het bewegingscentrum is de motorische cortex. Vanuit hier worden via piramidebanen signalen naar alle skeletspieren gestuurd. Projectiegebieden komen dubbel voor in elke hemisfeer hetzelfde projectiegebied met uitzondering van het spraakcentrum In de motorische hersenschors van de grote hersenen komen o.a. grote piramidevormige cellen voor. De zeer lange neurieten van deze cellen verenigen zich tot de piramidebanen. In het onderste deel van de hersenstam – het verlengde merg – vindt er een kruising plaats van de linker en rechter piramidebaan. De hoofdfunctie van het hersenvocht is schokdemping en bescherming van hersenen en ruggenmerg. Een nevenfunctie is transport van voedingstoffen en afvoer van afvalstoffen. Cerebrospinaal vocht bevindt zich tussen het zachte en het spinnewebvlies in en tevens in de hersenkamers (ruimten die in de hersenen zijn uitgespaard en via buisjes met elkaar in verbinding staan). Harde hersenvlies / dura mater Spinnewebvlies / arachnoidea Zachte hersenvlies / Pia mater Hersenvocht Opslaan van informatie, verwerken van informatie (spraak, stemming, temperatuur, pijn, zicht) en doen plaatsvinden van de bewustwordingsprocessen Zetel van verstand, gevoel en bewustzijn Dit deel van de hersenen onderscheidt ons van minder geëvolutioneerde dieren! 5 Ook hier vele windingen en groeven in de hemisferen. Eveneens een schorsgedeelte aan de buitenkant en een merggedeelte aan de binnenkant. Coördineren van bewegingen en het bewaren van het evenwicht. Het zorgt ervoor dat verschillende waarnemingen en bewegingen goed gecombineerd kunnen worden. Tevens worden door de kleine hersenen het aanspannen en ontspannen van de spieren geregeld (spiertonus). Spierfunctie blijft behouden, maar bewegingen zijn ongenuanceerd, een waggelende, onzekere gang. Er is geen samenwerking tussen de spieren, geen coördinatie. De verbindingen tussen de hersenen en het ruggenmerg verlopen via de hersenstam (soort geleidingsorgaan/doorgeefluik) Voornamelijk in de brug en het verlengde merg komen kernen (groepen cellichamen) voor….ook wel de VITALE CENTRA genoemd die belangrijk zijn voor vele vegetatieve functies (ademhaling, temperatuurregulering, slik- en braakcentrum, hoesten, hartregulatie, bloedvatverwijding en vernauwing. De hersenstam is het oudste deel van de hersenen en is samengesteld uit: • Middenhersenen (mesencephalon) met de hypothalamus Hier wordt de werking van de endocriene klieren geregeld. Het is tevens een regelcentra voor vegetatieve functies zoals o.a. de waterhuishouding en de koolhydraatstofwisseling. • De pons of brug van Varol =het iets naar voren uitstekende deel, heeft verbinding met het cerebellum • Het verlengde merg (medulla oblongata) = het onderste deel van de hersenstam die aansluit op het ruggenmerg is als een voortzetting van het ruggenmerg te beschouwen. Regelt ademhaling, spijsvertering, hartslag, slikken, hoesten. Hier is de piramidekruising! Net als de hersenen omgeven door liquor en de drie vliezen. Ligt in het wervelkanaal vanaf de schedelbasis tot aan de tweede lendenwervel 6 Verwerken van reflexen m.b.v. schakelneuronen Geleiden van prikkels van zintuigen naar de hersenen Geleiden van prikkels van de hersenen naar spieren, klieren, bloedvaten Bevat centra + geleidingsbanen van het vegetatieve zenuwstelsel Een reflex is een reactie op een prikkel, voordat of zonder dat deze prikkel / reactie bewust wordt (= dus onwillekeurig). Functie = bescherming • bijv. terugtrekken van de hand van een hete kachel • cornea reflex = pupilreflex ter bescherming van het oog 7 Reflexboog Reflexboog Monosynaptisch/directe reflex Monosynaptisch/directe reflex Multisynaptisch/indirecte reflex Multisynaptisch/indirecte reflex Spiereigen reflex • receptor (huid) > sensibele zenuwbaan > ruggenmerg (achterhoorn – schakelneuron – voorhoorn)> motorische zenuwbaan > effector (spier, klier, bloedvat) • reflex loopt over hetzelfde ruggenmergsegment • Er zijn 2 neuronen bij betrokken • reflex loopt over hoger of lager gelegen ruggenmerg segment • meer dan twee betrokken neuronen • Contractie van een spier, die optreedt als gevolg van passieve rekking van diezelfde spier. • Treedt op wanneer uitwendige krachten op het lichaam inwerken, die de balans dreigen te verstoren. • Gericht op het constant houden van de spierlengte om de houding van het lichaam te handhaven. • Hiervoor liggen er in de spier rekgevoelige orgaantjes> de spierspoeltjes • Bijv. de voetzoolproprioceptie bij het staan • • • • Wordt gevormd door 12 paar hersenzenuwen (motorisch, sensibel, gemengd) behalve de 10e hersenzenuw = nervus vagus of zwervende zenuw. n. vagus is de enige zeer lange zenuw die buiten het hoofd is gelegen en behoort tot het vegetatieve parasympatische zenuwstelsel • receptor (huid) > sensibele zenuwbaan > ruggenmerg (achterhoorn – schakelneuron – voorhoorn)> motorische zenuwbaan > effector (spier, klier, bloedvat) • reflex loopt over hetzelfde ruggenmergsegment • Er zijn 2 neuronen bij betrokken (snelle respons) • reflex loopt over hoger of lager gelegen ruggenmerg segment • meer dan twee betrokken neuronen (tragere respons) De handeling moet eerst worden aangeleerd voordat de reflexwerking optreedt Bijv. aanleren van techniek in de sport Gewoontehandelingen verlopen via het extrapyramidale systeem Dit systeem ondersteunt onwillekeurig alle willekeurige bewegingen uitgevoerd door het pyramidale systeem (ook via het ruggenmerg) Het beïnvloed de spiertonus, de houding van de gewrichten en de automatische handelingen (coördinatie) Gebundelde uitlopers van een neuron Sensibele dendrieten Motorische neurieten/axonen Gemengde ruggenmergzenuwen --------- 31 paar ruggenmergzenuwen (gemengde zenuwen) Paardenstaart zenuwwortels die uit het onderste deel van het ruggenmerg ontspringen 8 Sympatisch deel: - zijhoorns van het ruggenmerg - grensstrengen aan weerszijden van de wervelkolom (witte stof) 10e hersenzenuw / nervus vagus / zwervende zenuw / nervus parasympaticus Werkt activerend op de spijsvertering Remmend op o.a. de hartslag, de ademhaling Parasympatisch deel: - verlengde merg (hersenstam) - lumbale gedeelte van het ruggenmerg = 10e hersenzenuw (nervus vagus) Sympatisch zenuwstelsel = activerend op de functies van het lichaam, behalve op de spijsvertering = daar remmend actie in je lijf, rust in de spijsvertering = assimilatie (Fight and Flight) Bouw en functie van de hersenen: http://home.kabelfoon.nl/~ovb/bouw/bouw. htm Parasympatisch zenuwstelsel = remmend op de functies van het lichaam behalve op de spijsvertering = daar activerend rust in je lijf, actie in de spijsvertering = dissimilatie (Rest and Digest) Zijn er misschien vragen? 9
