educatieve brochure voor informationsbroschüre für patienten
Werbung
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde Die belgischen Gesundheitsbehörden haben für die voorwaarden Markteinführung des ® verbonden aanXeomeen het in de handel brengen van het geneesmiddel Xeomeen®. Het Arzneimittels Bedingungen auferlegt. Dieser verpflichtende verplicht voor risicobeperkingininBelgien België, -waarvan informatie deel Plan zurplan Risikoeinschränkung zu demdeze diese Information uitmaakt, is een maatregel genomen om een veilig en doeltreffend gebruik van gehört - ist eine Maßnahme, die ergriffen wurde, um eine sichere Xeomeen® te waarborgen (RMA versie 09/2014). Anwendung von Xeomeen® zu gewährleisten (RMA Version 09/2014). Clostridium Botulinum neurotoxine A (150Einheiten kD), vrij van complexvormende XEOMEEN 50 oderType 100 LD50 Pulver zur Herstellungproteïnen einer Injektionslösung voor oplossing voor injectie Clostridium Botulinum poeder Neurotoxin Typ A (150 kD), frei von Komplexproteinen EDUCATIEVE BROCHURE VOOR INFORMATIONSBROSCHÜRE PATIËNTEN (die worden behandeld met FÜR PATIENTEN Xeomeen) Für Voorwichtige belangrijke Sicherheitsinformation: veiligheidsinformatie: zie siehe Seiten 18 und 19 Lees aandachtig de bijsluiter alvorens het geneesmiddel Xeomeen ® te gebruiken. Lesen Sie die Packungsbeilage sorgfältig durch, bevor Sie das Arzneimittel Xeomeen® anwenden. DCN 0876 BENL JUL14 ZWECK DIESES MATERIALS (RMA, Risikominimierungsaktivitäten): Diese Informationen sind Teil des Risikomanagementplans in Belgien, der dem medizini-schen Fachpersonal und den Patienten Informationsmaterial zur Verfügung stellt. Diese zusätzlichen Aktivitäten zur Risikoeinschränkung bezwecken eine sichere und wirkungsvolle Anwendung von Xeomeen® und müssen die folgenden wichtigen Teile umfassen: Informationsbroschüre für Patienten: Muss u. a. wichtige Auskünfte über die Sicherheitsrisiken durch eine örtliche oder systemische Verteilung von Botulinumtoxin sowie Dysphagie (Schluckstörungen) enthalten, um sicherzustellen, dass alle Patienten darüber informiert sind: - wie die Symptome einer örtlichen oder systemischen Verteilung (*) von Botulinumtoxin Typ A zu erkennen sind - und was zu tun ist, wenn Nebenwirkungen auftreten. - En wat te doen als er bijwerkingen optreden (*) Botulinumtoxin Typ A kann sich an weit von der Injektionsstelle entfernte Stellen verteilen, wo es auch Muskeln (zum Beispiel Schluck-, Atemmuskulatur…) erschlaffen lassen kann (Muskelrelaxation). Diese Informationsbroschüre für Patienten muss dem Patienten rechtzeitig und daher weit genug im Voraus vom Arzt ausgehändigt werden, um dem Patienten die Möglichkeit zu bieten, es vor Behandlungsbeginn zu lesen. Sie oder Ihre Familie müssen sofort medizinische Hilfe aufsuchen bei: -A TEM-, SCHLUCK- ODER SPRECHBESCHWERDEN, durch Schwellungen von Gesicht, Lippen, Mund oder Rachen - Schwellung von Händen, Füßen oder Fußgelenken - lokalen allergischen Reaktionen, wie Schwellung, Rötung, Juckreiz oder Hautausschlag Inhalt Inhoud Inleiding Einleitung Inleiding Seite Bladzijde 14 Was sindblefarospasme, Blepharospasmus, Torticollis spasmodicus und Spastik? 25 Wat zijn torticollis spasmodica en spasticiteit? ® ® ® ® Belangrijk: Welkom debehandeling Xeomeen “Educatieve de Was kann eine Behandlung mit Xeomeen für Sie tun?Xeomeen bevat voor u doen? 8 Wat bij kan met Xeomeen 10 brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine ® ® Wie Xeomeen verabreicht? toegediend? 14 Hoe wird wordt Xeomeen 16 type A, vrij van complexvormende ® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt ® eiwitten. Er ®zijn andere geneesmiddelen geschieht einer Behandlung mit Xeomeen ? ? 16 Wat gebeurt er nach na behandeling met Xeomeen 18 voorWas het ontspannen van overactieve die Botulinum neurotoxine type A spieren. Het wordt voorgeschreven door Sonstige Informationen Overige informatie 18 op een 20 bevatten, maar deze worden artsen ter behandeling van dystonie andere wijze bereid en gedoseerd dan Packungsbeilage: Information für den Patient/Anwender Bijsluiter: Informatie voorspasmodica) de patiënt/gebruiker 20 22 (blefarospasme en torticollis ® Xeomeen . en van spasticiteit van de bovenste ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is spanning of samentrekking van de uitsluitend van toepassing op ® spieren met zich meebrengen. behandeling met Xeomeen . Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 3 1 Wat zijn blefarospasme, torticollis spasmodica en spasticiteit? Einleitung Inleiding ® Xeomeen wordt gebruikt® voor de Op de komende bladzijden vindt u ® ® Willkommen beiXeomeen der Xeomeen Wichtig: Xeomeen® enthält den Belangrijk: Welkom bij de “Educatieve deWirkstoff meerXeomeen uitleg over bevat deze aandoeningen. behandeling van drie specifieke “Informationsbroschüre für Patienten”. Botulinum Neurotoxin Typ A, frei von brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine spierstoornissen – twee soorten dystonie: Komplexproteinen. Es gibt andere type A, vrij van complexvormende ®® Xeomeen is een geneesmiddel Xeomeen ist ein Arzneimittel, dasgebruikt zur Arzneimittel, die Botulinum Neurotoxin ! blefarospasme (ooglidspasmen) eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen voor het ontspannen van overactieve Entspannung von hyperaktiven Muskeln Typ A enthalten, jedoch werden diese auf die Botulinum neurotoxine type A ! torticollis spasmodica (draaihals) spieren. Het wird. wordtEs voorgeschreven angewendet wird von Ärztendoor andere Weise zubereitet und dosiert als bevatten, maar deze worden op een verschrieben zur Behandlung von Xeomeen®. artsen ter van dystonie en behandeling andere wijze bereid en gedoseerd dan Dystonie (Blepharospasmus Torticollis (blefarospasme en torticollis und spasmodica) ® Xeomeen . ! spasticiteit van de bovenste spasmodicus) und Spastik der oberen Die Informationen in dieser Broschüre en van spasticiteit van de bovenste ledematen na een beroerte, dit wil Gliedmaßen Erkrankungen, viel beziehen sich ausschließlich auf isdie ledematen – –aandoeningen diedie te zu veel De informatie in deze brochure zeggen in armen en van handen. Spannung oder Zusammenziehungen Behandlung mit toepassing Xeomeen®.op spanning of samentrekking de der uitsluitend van ® Muskeln mit sich spieren met zich bringen. meebrengen. behandeling met Xeomeen . Deze brochure u helpen meer te Diese Broschürezal wird Ihnen dabei begrijpen van deze aandoeningen en hoe helfen, mehr ® von diesen Erkrankungen Xeomeen verlichting kan bieden. De ® zu begreifen und wie Xeomeen ® behandeling met kann. Xeomeen wordt stap Linderung bieten Die Behandlung voor stap beschreven, en de voordelen ® mit Xeomeen wird schrittweise en veiligheidsaspecten van de beschrieben, und die Vorteile und die behandeling worden volledig uiteengezet. Sicherheitsaspekte der Behandlung werden vollständig dargelegt. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® Es empfohlen, diese Broschüre metwird Xeomeen te kunnen raadplegen. aufzubewahren, um diese während derdan Heeft u nog vragen of zorgen? Neem ® Behandlung mit uw Xeomeen contact op met arts voorkonsultieren advies. zu können. Haben Sie noch Fragen oder Sorgen? Nehmen Sie dann Kontakt mit Ihrem Arzt zur Beratung auf. 4 2 1 Was sindblefarospasme, Blepharospasmus, Wat zijn Torticollis spasmodicusenund torticollis spasmodica Spastik? spasticiteit? Inleiding ® ® Xeomeen zur Behandlung von drei AufOp dendenächsten Seiten findenvindt Sie mehr Xeomeen wird wordt gebruikt voor de komende bladzijden u ® ® spezifischen Muskelstörungen – zwei Erklärungen über diese Erkrankungen. Belangrijk: Welkom bij de Xeomeen “Educatieve de meerXeomeen uitleg over bevat deze aandoeningen. behandeling van drie specifieke Arten von Dystonie angewendet: brochure voor patiënten". spierstoornissen – twee soorten dystonie:werkzame stof Botulinum neurotoxine type A, vrij van complexvormende ® (Lidkrampf) Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt ! Blepharospasmus blefarospasme (ooglidspasmen) eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen voor het ontspannen van overactieve spasmodicus(draaihals) (Schiefhals) die Botulinum neurotoxine type A ! Torticollis torticollis spasmodica spieren. Het wordt voorgeschreven door bevatten, maar deze worden op een artsen ter en behandeling van dystonie und andere wijze bereid en gedoseerd dan (blefarospasme en torticollis spasmodica) ® Xeomeen . ! spasticiteit van de bovenste en van spasticiteit de bovenste Spastik der van oberen Gliedmaßen nach ledematen na een beroerte, ditinwil einem Schlaganfall, das ArmenDe informatie in deze brochure is ledematen – aandoeningen die heißt te veel zeggen in armen en van handen. und spanning ofHänden. samentrekking de uitsluitend van toepassing op spieren met zich meebrengen. ® behandeling met Xeomeen . Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 5 1 2 Wat zijn blefarospasme, Blepharospasmus Blefarospasme torticollis spasmodica en Hoewird wordt diagnose Wie diedeDiagnose blefarospasme gesteld? von Blepharospasmus spasticiteit? Blefarospasme of ooglidspasmen is de Blepharospasmus oder Lidkrampf ist die gestellt? Wat is Was istblefarospasme? Blepharospasmus? medische benaming voor een abnormale Meestal wordt een diagnose van medizinische Bezeichnung für eine abnorsamentrekking/contractie van de spieren blefarospasme gesteld door een male Zusammenziehung/Kontraktion der Meistens wird die Diagnose von ® rondXeomeen het oog, waardoor het ooglid vaak neuroloog diebladzijden de aandoening wordt gebruikt voor de Op of deoogarts komende vindt u Muskeln um das Auge, wodurch sich das Blepharospasmus durch einen sluit behandeling of gesloten blijft. observeert de patiënt vervolgens meerenuitleg over deze aandoeningen. van drieoder specifieke Augenlid häufig schließt geschlossen Neurologen oder Augenarzt gestellt, vragen stelt over zijn/haar symptomen. spierstoornissen – twee soorten dystonie:der bleibt. Blefarospasme komt vaak voor aan beide die Erkrankung beobachtet und Het is belangrijk dat de arts ogen, kan aan het ene oog erger demnach dem Patienten Fragen über ! maar blefarospasme (ooglidspasmen) blefarospasme onderscheidt van andere Blepharospasmus tritt häufig an beiden zijn dan aan het andere. Het kan ook seine/ihre Symptome stellt. Es ist wichtig, aandoeningen met vergelijkbare ! torticollis spasmodica (draaihals) Augen auf, kann jedoch an einem Auge worden verergerd door tocht, weinig licht, dass der Arzt Blepharospasmus von symptomen. schlimmer sein als beim anderen. Er kann lichtflitsen, anderen Erkrankungen mit vergleichbaren en lezen, stress en lichamelijke auch durch Feuchtigkeit, wenig Licht, activiteit. Geestelijke en lichamelijke Symptomen unterscheidet. Lichtblitze, Lesen, Stress körperliche ! spasticiteit van deund bovenste ontspanning dragen daarentegen bij aan Aktivität verschlimmert werden. Geistige ledematen een beroerte, dit wil het verlichten van na symptomen. und körperliche Entspannung tragen dagezeggen in armen en handen. gen zu einer Linderung der Symptome bei. Welke invloed heeft blefarospasme ophat het dagelijkse Welcher Einfluss leven? Blepharospasmus auf das alltäglicheis Leben? Blefarospasme een onaangename aandoening die een grote impact kan Blepharospasmus ist eine leven. unangenehme hebben op het dagelijkse Het kan Erkrankung, die einen großen Impakt auf bijvoorbeeld problemen veroorzaken bij das alltägliche Leben haben kann. Es lezen, autorijden, televisiekijken of kann zum Beispiel Probleme beim Lesen, andere activiteiten thuis of op het werk. Autofahren, Fernsehen oder anderen In de ernstigste gevallen van Aktivitäten zu Hause oder bei der Arbeit blefarospasme is het gezichtsvermogen haben. In den schwersten Fällen von bijna geheel verstoord. Blepharospasmus ist das Sehvermögen nahezu völlig gestört. helpt mensen met Effectieve behandeling blefarospasme sommige van deze Eine wirksame Behandlung hilft Mendagelijkse problemen te overkomen. schen mit Blepharospasmus einige dieser täglichen Probleme zu überwinden. Blefarospasme is een Blepharospasmus istvorm eine van Formdystonie von Dystonie Dystonie spierwerking met beweging als tot gevolg Dystonie= =verstoorde gestörte Muskelwirkung mitte zuveel viel en undongecontroleerde unkontrollierter Bewegung Folge 6 2 3 Torticollis Torticollis spasmodicus spasmodica Was ist torticollis spasmodicus? Wat is torticollis spasmodica? Welchen Einfluss hat Torticollis Welke invloed heeft torticollis spasmodicus auf das tägliche spasmodica op het dagelijkse Leben? leven? Torticollis spasmodicus oder Schiefhals Torticollis spasmodica of draaihals is een ist eine Muskelerkrankung, die eine spieraandoening die een vreemde abnormale Haltung von Kopf und Nacken Torticollis spasmodicus ist für viele Menhouding van hoofd en nek veroorzaakt. Torticollis spasmodica is voor veel hervorruft. Es wird durch hyperaktive schen die Ursache von großem Kummer. Het wordt veroorzaakt door overactieve mensen de oorzaak van groot verdriet. Nackenmuskeln hervorgerufen. Mit der abnormalen ® ® Haltung des Kopfnekspieren. Belangrijk: Xeomeen houding Welkom bij de Xeomeen “Educatieve bevat devan het hoofd Met de abnormale es sind tägliche Aktivitäten wie Essen, brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine zijn dagelijkse bezigheden als eten, Meistens derhoofd Kopf permanent permanent naar zu einer Meestal isisthet een Laufen, Lesen oder Arbeiten eine enorme type A, vrij van complexvormende lopen, lezen of werken een enorme Schulter gedreht. In anderen Fällen kann ® schouder toe geneesmiddel gedraaid. In andere Aufgabe oder sogar unmöglich. Xeomeen is een gebruikt eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen opgave of zelfs onmogelijk. der Kopf auf einer Seite schräg stehen, kan het van hoofd schuin staan naar voorgevallen het ontspannen overactieve neurotoxine type A mit Gesicht geneigt der Brust, Spastischer Torticollis ishat ebenfalls einen eendem kant,wordt met het gezichtzuomlaag naar dedie Botulinum spieren. Het voorgeschreven door Spastische torticollis ook van invloed bevatten, maar deze worden op een über nach hinten oder auch wiederholt bewegt Einfluss auf die Art, wie Menschen borst, achterover of ook herhaaldelijk artsen ter behandeling van dystonie op de manier waarop mensen over wijze bereid en –gedoseerd werden –(tremor) je nach –den betroffe- andere sich selbst denken sie könnendan sich worden (Tremor) bewogen afhankelijk (blefarospasme en torticollis spasmodica) zichzelf ® denken – ze kunnen zich Xeomeen . nen Muskeln. zum Beispiel unglücklich fühlen, wieover sie vanspasticiteit de betrokken en van van spieren. de bovenste bijvoorbeeld ongemakkelijk voelen aussehen oder ein niedriges Selbstbild ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is zelfbeeld hoe ze eruit zien of een laag entwickeln. Darum muss Torticollis spanning of samentrekking van de uitsluitend van toepassing opbeibij ontwikkelen. Daarom moet torticollis ® spasmodicus eine medizinische Behandspieren met zich meebrengen. behandeling met zo Xeomeen . spasmodica snel mogelijk medische lung neben einer geeigneten emotionalen behandeling worden overwogen, naast Deze brochure zal u helpen meer te und sozialen Unterstützung so schnell wie passende emotionele en sociale steun. begrijpen van deze aandoeningen en hoe möglich in Erwägung gezogen werden. ® Xeomeen verlichting kan bieden. De Hoe wordt de diagnose torticollis ® Wie wird die Diagnose behandeling met Xeomeen wordt stap spasmodica gesteld? Torticollis voor stap beschreven, en de voordelen spasmodicus gestellt? Zoals gezegd komt torticollis spasmodica en veiligheidsaspecten van de Wie tritt Torticollis spasmodicus voorgesagt, in verschillende vormen, afhankelijkin behandeling worden volledig uiteengezet. verschiedenen Formen auf, jezijn. nach van welke spieren betrokken Omden deze Het wordt aanbevolen deze brochure te betroffenen Um diese ErkranaandoeningMuskeln. te diagnosticeren voert een bewaren om deze tijdens de behandeling kung zu diagnostizieren, führt ein Facharzt specialist (meestal een neuroloog) een ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. (meistens ein lichamelijk Neurologe)onderzoek eine detaillierte gedetailleerd uit, en Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan körperliche Untersuchung durch und beobserveert deze de patronen in de contact op met uw arts voor advies. obachtet die Schemata bewegingen rondom de der nek.Bewegungen In sommige rund um den In einigen Fällen ist gevallen is hetNacken. noodzakelijk om een es erforderlich,opname eine elektronische elektronische te maken vanAufde nahme der Muskelaktivität durchzuführen spieractiviteit – gekend als elektromyografie –(EMG) bekannt alsde Elektromyographie (EMG) –, – om diagnose te kunnen stellen. um die Diagnose stellen zu können. Inleiding Torticollis spasmodica is een vorm van cervicale dystonie Cervicale = verstoorde met als gevolg een abnormale houding van Torticollisdystonie spasmodicus ist einespierwerking Form von zervikaler Dystonie het hoofd enDystonie het gebied van de Muskelwirkung schouder/nek mit als Folge eine abnormale Haltung des Kopfes Zervikale = gestörte und des Bereiches Schulter/Nacken 4 7 1 Wat zijn blefarospasme, torticollis spasmodica en Spastik nach Spasticiteit naeinem een spasticiteit? beroerte Schlaganfall ® WasXeomeen istspasticiteit Spastik nach einem Wat is na een beroerte? wordt gebruikt voor de Schlaganfall? behandeling van drie specifieke Welke invloed heeft spasticiteit na een beroerte op het dagelijkse Welchen hatbladzijden Spastik vindt nachu Op Einfluss de komende leven? einem Schlaganfall auf das tägliche meer uitleg over deze aandoeningen. Spasticiteit treedt op als een deel van het Leben? spierstoornissen – twee soorten dystonie: Spasticiteit kan afmattend en pijnlijk zijn. zenuwstelsel datwenn spieractiviteit aanstuurt, Spastik tritt auf, ein Teil des In het dagelijkse leven bemoeilijkt beschadigd raakt. Deze beschadiging ! blefarospasme Nervensystems, der die(ooglidspasmen) Muskelaktivität Spastik kann ermüdend und schmerzspasticiteit van de bovenste ledematen kan voortkomen uit wird. letselDieser of eenSchaden medisch steuert, beschädigt haft sein. Im täglichen Leben erschwert (armen of handen) taken als schrijven, ! torticollis spasmodica (draaihals) voorval, beroerte. kann auszoals einereen Verletzung oder einem Spastik der oberen Gliedmaßen (Arme wassen, eten en aankleden, en het in medizinischen Vorfall ein endie lijden oder Hände) Tätigkeiten wie Schreiben, Mensen aanresultieren, spasticiteit wie hebben stand houden van de coördinatie en Schlaganfall. Waschen, Essen und Ankleiden sowie een oncontroleerbare (tonus) in houding. Spasticiteit kan ook problemen ! spasticiteit van spanning de bovenste das Aufrechterhalten von Koordination een of meer spieren ledemaat. veroorzaken met hygiëne, als de ledematen navan eeneen beroerte, dit wil Menschen, die an Spastik leiden, haben und Haltung. Spastik kann auch Probleme De blijven strak en verbogen ledemaat een deel van het zeggenspieren in armen en handen. einebetrokken unkontrollierbare Spannung (Tonus) mit Hygiene hervorrufen, wenn die gebosamengetrokken, ook in Muskeln rust, en dit kan lichaam afdekt. Bij spasticiteit na een in einem oder mehreren einer gene Gliedmaße einen Teil des Körpers pijn, stijfheidDie en betroffenen weerstand tegen beroerte kan dit nog gecompliceerder zijn Gliedmaße. Muskeln bleibedeckt. Bei Spastik nach einem Schlagbeweging tot gevolg hebben. door andere gevolgen van de beroerte, ben starr und zusammengezogen, auch in anfall kann dies durch andere Folgen zoals verlamming. Ruhe, und dies kann Schmerzen, Steifheit Bij lichte gevallen kan spasticiteit des Schlaganfalls, wie Lähmung, noch und Widerstand gegen Bewegung zur Bij gepaard gaan met enige spierstijfheid. komplizierter Als onderdeelsein. van het revalidatieproces Folge haben. ernstiger gevallen kan de voortdurende na een beroerte worden fysiotherapie, Als Teil des Reha-Prozesses nach einem samentrekking van spieren echter ook ergotherapie, logopedie, Bei leichten Fällen kann Spastik mit Schlaganfall werden Physiotherapie, leiden tot aanzienlijke pijn, en gewrichten geneesmiddelen, psychologische steun einiger Muskelsteifheit verbunden sein. Ergotherapie, Logopädie, Arzneimitin abnormale posities trekken. Na verloop en deskundigen in gemeenschapsteams Bei schweren Fällen kann die anhaltende tel, psychologische Unterstützung und van tijd kan een spastische spierauch aangeraden, om mensen te helpen Zusammenziehung der Muskeln Sachverständige in Gemeinschaftsteams permanent korter worden. omgaan met de symptomen van zu erheblichen Schmerzen führen, und angeraten, spasticiteit.den Menschen dahingehend Gelenke in abnormale Positionen ziehen. zu helfen, sodass sie mit den Symptomen Mit der Zeit kann ein spastischer Muskel von Spastik umgehen können. dauerhaft kürzer werden. Een is een waarbij bloedvat inimdeHirn hersenen wordt of Einberoerte Schlaganfall istherseninfarct, ein Hirninfarkt, wobei een ein Blutgefäß blockiert wirdgeblokkeerd oder reißt und knapt en daardoor schadeim aanricht in het omliggende gevolgen ervan dadurch einen Schaden umliegenden Hirngewebehersenweefsel. hervorruft. Die De Folgen hiervon sind verlopen uiteen,jeafhankelijk van welkHirnareal deel vanbeschädigt de hersenen schieden, nachdem welches ist.beschadigd is 8 2 5 Wie diedeDiagnose Hoe wird wordt diagnoseSpastik nach einem na Schlaganfall spasticiteit een beroerte gestellt? gesteld? Inleiding ® Welkom bij de Xeomeen “Educatieve brochure voor patiënten". ® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt voor het ontspannen van overactieve spieren. Het wordt voorgeschreven door artsen ter behandeling van dystonie (blefarospasme en torticollis spasmodica) en van spasticiteit van de bovenste ledematen – aandoeningen die te veel spanning of samentrekking van de spieren met zich meebrengen. Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. De diagnose na einem een Die Diagnose spasticiteit Spastik nach beroerte wordt gesteld tijdens het Schlaganfall wird während der Untersu® Belangrijk: Xeomeen bevat onderzoek dat die plaatsvindt na een chung gestellt, nachde einem Schlagwerkzame stof Botulinum neurotoxine beroerte. De Der arts Arzt observeert de die anfall erfolgt. beobachtet type A,Symptome vrij van complexvormende symptomen en untersucht onderzoektdie de Position positie und eiwitten. zijnBewegung andere und die derledemaat Gliedmaße enErbeweging vangeneesmiddelen het vandes de die Botulinum Patienten. patiënt.neurotoxine type A bevatten, maar deze worden op een Het gemak waarmee dagelijkse Leichtigkeit, der die täglichen andereDie wijze bereid en mit gedoseerd dan activiteiten als aankleden en ® Xeomeen . Aktivitäten wie Ankleiden und persönpersoonlijke hygiëne worden gedaan, liche Hygiene durchgeführt werden, De informatie in deze brochure is weegtauch ook mee in de beoordeling van spielt eine Rolle bei der Beurteiuitsluitend van toepassing op de mate van lichamelijke beperking en lung der Messung der ® körperlichen Einbehandeling met Xeomeen . het vaststellen van risico's (bijv. op schränkung und dem Feststellen von infectie).(z.Daarnaast wordt patiënten Risiken B. auf Infektion). Daneben gevraagd naar de pijn ervaren. werden Patienten nachdie denzijSchmerzen, die Sie erfahren, befragt. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 9 1 6 Wat zijn blefarospasme, Wie kann Ihnen die Behandlung torticollis spasmodica en ® mit Xeomeen helfen? spasticiteit? ® ® Xeomeen erwachsenen Patienten Die Wirksamkeit und gute VerträglichDe werkzaamheid endie goede Xeomeen wird wordt voorgeschreven aan ® ® der Symptomen von ® zur Behandlung keit vonOp Xeomeen wurden in verschiedeXeomeen wordtter gebruikt voor devan de komende bladzijden vindt u verdraagbaarheid van Xeomeen volwassen patiënten behandeling zijn 1–6 Blepharospasmus, Torticollis spasmodinen klinischen Studien aufgezeigt. meer in uitleg over dezeklinische aandoeningen. behandeling van drie specifieke de symptomen van blefarospasme, aangetoond verschillende cusn oderspasmodica Spastik der–of oberen Gliedmaßen spierstoornissen twee soorten dystonie:onderzoeken.1–6 torticollis spasticiteit van nach einem Schlaganfall verschrieben. Xeomeen® ist die erste Behandlung mit de bovenste ledematen na een beroerte. ® ! blefarospasme (ooglidspasmen) is Präparat de eersteaus behandeling Xeomeen In diesem Teil der Broschüre wird dargeeinem reinen Botulinum met In dit gedeelte van de brochure ® een zuiver Typ preparaat van Botulinum legt, welche Behandlungsart Xeomeen Neurotoxin A, das frei von anderen ! uiteengezet torticollis spasmodica (draaihals) wordt wat voor soort neurotoxineProteinen type A, dat is van andere ist, wie es wirkt und die®Vorteile, die es mit bakteriellen ist,vrij sog. Komplexbehandeling Xeomeen is, hoe het werkt en kann. bacteriële Diese proteïnen, zgn.ist wichtig, da sich bringen proteinen. Reinheit en de voordelen dat het kan 7 complexvormende proteïnen. Deze diese das Risiko verkleinert, dass der meebrengen. ! spasticiteit van de bovenste ® zuiverheid is belangrijk omdat deze de Körper neutralisierende Antikörper gegen Was ledematen ist Xeomeen ? na een beroerte, dit wil ® ® Xeomeen produziert, mit als Folge, dass kans verkleint dat het lichaam Wat zeggen is Xeomeen ? in armen en handen. 7,8 Xeomeen® ist ein Präparat des Proteins die Behandlung scheitert. neutraliserende antistoffen gaat ® ® (Eiweiß) Botulinum Neurotoxin Typ A, produceren tegen Xeomeen , met als Xeomeen is een preparaat van het 7,8 abstammend aus der Bakterie Clostridium Das Fehlen von Komplexproteinen in gevolg dat de behandeling mislukt. proteïne (eiwit) Botulinum neurotoxine ® botulinum. Sehr kleine Mengen dieses Xeomeen ist einzigartig und unterscheitype A, afkomstig van de bacterie Het ontbreken van complexvormende Eiweißes werden normalerweise für die det sich von anderen Arzneimitteln mit ® Clostridium botulinum. Zeer kleine proteïnen in XeomeenTyp isA. uniek en 7 Behandlung von hyperaktiven Muskeln Botulinum Neurotoxin hoeveelheden van dit eiwit worden onderscheidend ten opzichte van andere angewendet, indem voor es in de den(die) betrofgewoonlijk gebruikt behandeling geneesmiddelen met Botulinum fenen Muskel(n) injiziert wird. 7 van overactieve spieren, door de neurotoxine type A. betreffende spier(en) te injecteren. 10 2 7 complexvormende Inleiding ® Welkom bij de Xeomeen “Educatieve brochure voor patiënten". ® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt voor het ontspannen van overactieve spieren. Het wordt voorgeschreven door artsen ter behandeling van dystonie (blefarospasme en torticollis spasmodica) en van spasticiteit van de bovenste ledematen – aandoeningen die te veel spanning of samentrekking van de spieren met zich meebrengen. ® Belangrijk: Xeomeen bevat de werkzame stof Botulinum neurotoxine type A, vrij van complexvormende eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen die Botulinum neurotoxine type A bevatten, maar deze worden op een andere wijze bereid en gedoseerd dan ® Xeomeen . De informatie in deze brochure is uitsluitend van toepassing op ® behandeling met Xeomeen . Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 11 1 8 ®® Wat zijn blefarospasme, Wie Hoe wirkt werktXeomeen Xeomeen? ? torticollis spasmodica en spasticiteit? Xeomeen®® hilft beim Entspannen der Xeomeen helpt bij het ontspannen van abnormalen Muskelspannung durch den abnormale spierspanning, via de Wirkstoff Botulinum Neurotoxin Typ A. werkzame stof Botulinum neurotoxine type A. Wie in der Abbildung gezeigt, blockiert Botulinum Neurotoxin Typ die Sig® Zoals weergegeven de A afbeelding Xeomeen wordtingebruikt voor de nale zwischen Nerv und Muskel. Dies blokkeert Botulinum neurotoxine type A behandeling van drie specifieke geschieht durch die zenuw Vorbeugung der Dit de signalen tussen en spier. spierstoornissen – twee soorten dystonie: Freisetzung chemischendat Stoffen gebeurt doorvon te voorkomen de zenuw ! blefarospasme (ooglidspasmen) (Neurotransmitter) den Nerv, die chemische stoffen durch (neurotransmitters) normalerweise dafür sorgen, dass sich afgeeft, die er normaal voor zorgen datder ! torticollis spasmodica (draaihals) Muskel zusammenzieht. Ohne Signal des de spier samentrekt. Zonder signaal van Nervs entspannt sichdeder Muskel, was een bei en ontspant de zenuw spier, hetgeen Erkrankungen Dystonie und voordeel is bij wie aandoeningen alsSpastik dystonie ! spasticiteit van de bovenste ein Vorteil ist. en spasticiteit. ledematen na een beroerte, dit wil ® zeggen en betroffenen handen. ® in armen Omdat Xeomeen rechtstreeks in de Da Xeomeen direkt in den betreffende spier geïnjecteerd wordt, is Muskel injiziert wird, ist die Wirkung de werking heelDie specifiek. Dekann werking sehr spezifisch. Wirkung dem kan worden aangepast aan de werden, individuellen Bedarf angepasst individuele behoefte om specifieke um spezifische hyperaktive Muskeln zu overactieve spieren te verslappen. erschlaffen. Ongeveer 3-4 maanden na de injectie Ungefähr Monate nach der Injektion worden er3-4 weer neurotransmitters werden wieder Neurotransmitter freigeafgegeven. Hierdoor keert de onvrijwillige setzt. Hierdurch kehrt die unfreiwillige samentrekking van de spier terug en Zusammenziehung des Muskels ® zurück moet de injectie met Xeomeen worden und die Injektion von Xeomeen® muss herhaald om het effect van de wiederholt werden, um die Wirkung der behandeling op peil te houden. Behandlung aufrechtzuerhalten. 12 2 9 Op de komende bladzijden vindt u meer uitleg over deze aandoeningen. I. S ignale des Nervs zum Muskel führen zur Zusammenziehung I. des Signalen van de zenuw naar de spier doen de spier samentrekken Muskels 1. Neurotransmitter 1. Der De neurotransmitter Acetylcholin zurnaar acetylcholinewird wordt Nervenzellmembran de zenuwcelmembraan gebracht gebracht. Inleiding 2. wird 2. Acetylcholin Acetylcholine wordt in dem Raum zwischen afgegeven aan de ruimte Nerv und tussen deMuskel zenuw freien de spier. gesetzt. ® Welkom bij de Xeomeen “Educatieve brochure voor patiënten". Acetylcholin bindet 3. Acetylcholine bindt sich zich an die aufde aan deRezeptoren receptoren op der Muskelspierzelle, spiercel, waardoor de spier samentrekt wodurch sich der Muskel zusammenzieht. ® Belangrijk: Xeomeen bevat de werkzame stof Botulinum neurotoxine 3. complexvormende type A, vrij van eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen die Botulinum neurotoxine type A Spiercel Muskelzelle bevatten, maar deze worden op een andere wijze bereid en gedoseerd dan ® Xeomeen . Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt2 voor het ontspannen van overactieve NervenZenuw 1 spieren. Het wordt voorgeschreven door cel zelle artsen ter behandeling van dystonie (blefarospasme en torticollis spasmodica) en van spasticiteit van de bovenste ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is spanning of samentrekking van de uitsluitend van toepassing op ® zieht Der Muskel spieren met zich meebrengen. behandeling met Xeomeen SIGNAAL SIGNAL Spier trekt .samen ® sich zusammen Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe II. B ®otulinum Neurotoxin Xeomeen verlichting kan bieden. De Typ A verhindert die ® II. Muskelzusammenziehung Botulinum neurotoxine behandeling met Xeomeen wordt stap type A verhindert spiersamentrekking voor stap beschreven, en de voordelen 1. 2. Diespiercel Muskelzelle 1. Botulinum Botulinum 2. BTA BTAverhindert verhindertdie de 3. De ontvangt en veiligheidsaspecten van de Neurotoxine Freisetzung von Acetylempfängt keindus (BTA) neurotoxine type AA afgifte van acetylcholine geen signaal, geen behandeling worden kommt in diedevolledig uiteengezet. cholin bei der Nerven Signal, somit gibt es keine (BTA) komt bij de zenuwcelmembraan spiersamentrekking Nervenzelle. zellmembran Zusammenziehung. zenuwcel binnen Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan 3 1 advies. BTA contact op met uw arts voor NervenZenuw cel zelle BT A 2 Spiercel Muskelzelle GEEN KEINSIGNAAL SIGNAL 13 10 1 Der Muskel zieht sich Spier trekt niet samen nicht zusammen. Wat Was kannikzijn ich vonblefarospasme, der Wat kan verwachten torticollis spasmodica en Behandlung mit Xeomeen van de behandeling met ® ® Xeomeen ? erwarten? spasticiteit? ® Xeomeen® sorgt zorgtnicht niet voor blijvende Xeomeen für eine dauerhafte genezing van overactieveMuskeln, spieren, aber maar Heilung von hyperaktiven ® wordt gebruikt voor de der elke Xeomeen injectie geeft meerdere jede Injektion verschafft eine maanden Linderung behandeling van drie specifieke verlichting vanund belemmerende en Symptopijnlijke behindernden schmerzhaften spierstoornissen – voor twee soorten dystonie: symptomen (zie kader enkele me über mehrere Monate (siehe Kästchen voorbeelden). für einige Beispiele). ! blefarospasme (ooglidspasmen) ® De exacte respons op Xeomeen ® torticollis spasmodica (draaihals) Das ! genaue Ansprechen auf Xeomeen ist verschilt van persoon tot persoon, en von Person zu Person unterschiedlich und daaromen stelt een arts een individueel darum stellt der Arzt einen individuellen behandelplan op, gericht op de Behandlungsplan sich nach dem ! spasticiteitauf, vander de bovenste specifieke behoeften en respons van elke spezifischen Bedarfnaund Ansprechen des ledematen een beroerte, dit wil patiënt. Typisch wordt de start van het einzelnen Patienten richtet. zeggen in armen en Typischerweise handen. ® effect van Xeomeen waargenomen wird der Beginn der Wirkung von binnen 4 ®dagen na de injectie. Xeomeen innerhalb 4 Tage nach (bij patiënten met torticollis der Injektion wahrgenommen 7 spasmodica binnen 7 dagen). (bei Patienten mit Torticollis spasmodicus innerhalb 7 Tage).7 14 11 2 Op de komende bladzijden vindt u meer uitleg over deze aandoeningen. ® Symptoombehandeling met Xeomeen Symptombehandlung mit Xeomeen ® Blefarospasme Blepharospasmus Inleiding kan de en frequentie van ooglidspasmen verlichten en de eruit ! XXeomeen eomeen kann dieernst Schwere und die Häufigkeit von Augenlidspasmen lindern ®® 3,6 voortkomende functiebeperking verminderen. und die daraus resultierende Funktionseinschränkung vermindern.3,6 ! Het effect van elke duurt (ongeveer) 3–4 maanden. Dit kan kann echterauch ook D ie Wirkung von jeder Injektion dauert (ungefähr) 3–4 Monate. ® injectie ® Dies Belangrijk: Xeomeen bevat de Welkom bij de Xeomeen “Educatieve 77 aanzienlijk langer korter sein. zijn. deutlich länger oderofkürzer brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine Torticollis spasmodica (of draaihals) type A, vrij van complexvormende spasmodicus (oder Schiefhals) ® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen ® ® kan de ernst van torticollis spasmodica verminderen, die wordt voor! ontspannen van het XXeomeen eomeen kann dieoveractieve Schwere von Torticollis spasmodicus vermindern, die Botulinum neurotoxine typedie A durch 1,2 gekenmerkt door abnormale spanning in de nekspieren. spieren. Hetabnormale wordt voorgeschreven eine Spannung derdoor Nackenmuskeln gekennzeichnet ist.1,2 bevatten, maar deze worden op een artsen ter behandeling van dystonie andere wijze bereid enmaanden gedoseerd danDit ! Het effect van elke injectie duurt gewoonlijk (ongeveer) 3–4 D ie Wirkungen von jeder Injektion dauert normalerweise (ungefähr) 3–4 aan. Monate (blefarospasme en torticollis spasmodica) ® Xeomeen . Zwischen kanDies echter ookauch aanzienlijk korter zijn.sein. Tussen twee behandsessies an. kann deutlichlanger längerofoder kürzer zwei Behanden van spasticiteit van de bovenste 7 moet minimaal muss een persiode van 10 eine weken zitten.von 10 Wochen geben.7 lungssitzungen es mindestens Periode ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is spanning of samentrekking van de ledematen uitsluitend van toepassing op Spasticiteit de bovenste na een beroerte Spastik der van oberen Gliedmaßen nach einem Schlaganfall ® spieren met zich®®meebrengen. behandeling met Xeomeen . kan de in bovenste ledematen verbeteren en de eruit ! XXeomeen eomeen kann denspiertonus Muskeltonus in den oberen Gliedmaßen verbessern und Deze brochure zalresultierende u helpen meer te voortkomende functiebeperking verminderen bij patiënten met mit spasticiteit na die daraus Funktionseinschränkung bei Patienten Spastik nach 4,5 4,5 begrijpen deze aandoeningen en hoe eenvan beroerte. einem Schlaganfall vermindern. ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® Injektion ! Het effect van elke injectie duurt (ongeveer) 12 weken (± 3 maanden), en de D ie Wirkung von jeder und behandeling met Xeomeen wordt stapdauert (ungefähr) 12 Wochen (± 3 Monate) 7 periode tussen twee behandelsessies moet minimaal12 weken zijn. die Periode zwischen zwei Behandlungssitzungen muss es mindestens voor stap beschreven, en de7 voordelen 12 Wochen betragen. en veiligheidsaspecten van de ® ® behandeling Xeomeenworden wordtvolledig gebruiktuiteengezet. bij volwassen patiënten. Het gebruik van Xeomeen bij ® Xeomeenen wird bei erwachsenen Patienten angewendet. Von der Anwendung von nog kinderen jongeren wordt niet aanbevolen, aangezien de werking in deze groep Het wordt aanbevolen dezeund brochure te ® Xeomeen bei Kindern Jugendlichen wird abgeraten, da die Wirkung in dieser niet is onderzocht. bewaren omnoch dezenicht tijdens de behandeling Gruppe untersucht wurde. ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 15 12 1 ® Wat zijnXeomeen blefarospasme, ® Wie wird Hoe Xeomeen wordt torticollis spasmodica en verabreicht? toegediend? spasticiteit? VorXeomeen der Behandlung Voorafgaand aan de ® wordt gebruikt voor de behandeling behandeling drie specifieke Bevor Sie mit der van Behandlung mit Op de komende bladzijden vindt u Vertel het uw arts als Arzt, u: Informieren Sie Ihren Sie: meer uitleg over dezewenn aandoeningen. spierstoornissen – twee soorten dystonie: ® a ndere Arzneimittel anwenden oder Xeomeen beginnen, erklärt Ihr Arzt den ! andere geneesmiddelen gebruikt of Alvorens u start met de behandeling met möglicherweise anwenden werden (dies mogelijk gaat gebruiken (dit geldt ook gesamten Behandlung bis ins ®Prozess der (ooglidspasmen) ! blefarospasme Xeomeen legt uw arts het gehele proces gilt auch für Arzneimittel, die nicht vervoor geneesmiddelen die zonder Detail. Alle möglichen Vorteile und Risiken van de behandeling tot in detail uit. Alle schreibungspflichtig sind). ! torticollis spasmodica (draaihals) voorschrift verkrijgbaar zijn) werden eingehend besprochen und Sie mogelijke voordelen en risico's worden aaan n einer ! eenBlutgerinnungsstörung bloedingsstoornis lijdt leiden. haben die Gelegenheit, eventuelle Sorgen en besproken en u krijgt de uitgebreid ! krijgtdie diedie voorkomen Ageneesmiddelen rzneimittel erhalten, Blutgerinzur Sprache zu bringen. gelegenheid om eventuele zorgen ter ! spasticiteit van de bovenste nung hemmen (Antigerinnungstherapie). dat het bloed stolt sprake ledematen te brengen.na een beroerte, dit wil Während dieser Konsultation wird Ihnen a(antistollingstherapie) n Muskelschwäche oder an Gewebs! schwund spierzwakte een verminderd zeggen in armenum en handen. des of Muskels leiden, in den Sie Ihr Arzt Fragen stellen, bestimmen, Tijdens deze consultatie zalzu uw arts spiervolume ervaart in de spier waarin die Injektion erhalten sollten. ob Sie für die Behandlung geeignet vragen stellen om te bepalen of u sind injectie zultlateraler krijgen Sklerose oder (siehe Kästchen). aunde amyotropher geschikt bent voor de behandeling (zie ! an lijdteiner aan anderen amyotrofische laterale Erkrankung leiden, die kader). sclerose, of een andere stoornisund die das Zusammenspiel von Nerven de interactie tussen Skelettmuskeln stört. zenuwen en verstoort Sskeletspieren chluckprobleme haben. ! als u slikproblemen hebt ® Xeomeen ® darf nicht zur Behandlung s chwanger sind oder schwanger ! zwanger bent of wilt worden, of werden Xeomeen kanangewendet niet wordenwerden, gebruiktdie von Personen möchten oder wenn Sie stillen. borstvoeding geeft om mensen te behandelen die gegen die Bestandteile allergisch sind seen ich einer Augenoperation unterzogen ! oogoperatie heeft ondergaan, of allergisch zijn voor de bestanddelen (Botulinum Neurotoxin Typ A, humanes haben, oder ein om Risiko auf die Entwickhet risico loopt (Botulinum neurotoxine type A, Albumin, Sucrose), mit allgemeinen lung eines Winkelglaukoms aufweisen kamerhoekglaucoom te ontwikkelen humaan sucrose), met mit (d. h. weitalbumine, verbreiteten) Problemen [dies ist nur wichtig, wenn Sie [dit is alleen van belang als u wegen wordt algemene (d.w.z.wijdverbreide) Blepharospasmus behandelt werden]. Muskelaktivität oder einer Infektion an behandeld voor blefarospasme]. problemen met spieractiviteit, of met der Injektionsstelle. Unter diesen Umständen kannkan Ihr Arzt Onder deze omstandigheden uw arts een infectie op de injectieplaats. besondere Vorsichtsmaßnahmen in Erwäextra voorzorgsmaatregelen overwegen, gung ziehen, eine ergänzende Meinung aanvullend advies geven of het abgeben oder den Behandlungsplan behandelplan aanpassen. anpassen. NICHT anwenden während der Schwangerschaft, NIET NIET gebruiken gebruiken tijdens tijdens zwangerschap zwangerschap sofern dies nicht eindeutig erforderlich ist. tenzij absoluut tenzij absoluut noodzakelijk noodzakelijk NIET aanbevolen tijdens borstvoeding NIET aanbevolen tijdens NICHT empfohlen während derborstvoeding Stillzeit. DOEL DOEL VAN VAN DIT MATERIAAL DIT MATERIAAL (RMA(RMA of Risk of Risk Minimisation Minimisation Activities): Activities): Deze informatie Deze informatie maakt deel maakt uitdeel van uit hetvan Belgische het Belgische risicobeheerplan, risicobeheerplan, dat informatiemateriaal dat informatiemateriaal beschikbaar beschikbaar stelt aan stelt gezondheidszorgbeoefenaars aan gezondheidszorgbeoefenaars en patiënten. Deze bijkomende Deze bijkomende 16 13 2 en patiënten. risicobeperkende risicobeperkende activiteiten activiteiten hebbenhebben als doelals een doel veilig eenenveilig doeltreffend en doeltreffend gebruikgebruik van van Verabreichung Behandeling krijgen der Behandlung ® ® Xeomeen wordt gegeven als De behandeling met Xeomeen wordt ® ® Xeomeen wird als intramuskuläre InjekDie Behandlung mit Xeomeen wird imintramusculaire injectie door een arts die altijd afgestemd op de individuele tion durchheeft einen Arzt verabreicht, der mit mer auf den ervaring met het gebruik ervan. behoefte: uwindividuellen arts kiest deBedarf dosis abge®Arzt wählt die Dosis Xeomeen deren Anwendung Erfahrung hat. stimmt: Ihr Xeomeen en de injectieplaatsen die Voorafgaand aan de injectie lost de arts und Injektionsstellen, die für Na Sie am ® voordie u het meest geschikt zijn. het Xeomeen -poeder op tot een Vor der Injektion löst der Arzt das Xeogeeignetesten sind. Im Laufe der Zeit verloop van tijd kunnen deze worden ® ® ® heldere, oplossing. Deze wordt Belangrijk: meen -Pulver auf, bis die Lösung klar können diese angepasst je nach Xeomeen Welkom bij dekleurloze Xeomeen “Educatieve bevatwerden, de aangepast, afhankelijk van de verkregen dan farblos met dunne, naald und ist. Diese steriele wird dann mit einer werkzame dem erreichten Ansprechen. Nehmen Sie brochure vooreen patiënten". stof Botulinum neurotoxine respons. Neem contact op met uw arts geïnjecteerd op een of meer plaatsen in dünnen mit complexvormende Ihrem Arzt auf, wenn Sie den-® A, vrij van ® sterilen Nadel an einer oder meh-typeKontakt als u denkt dat uw respons op Xeomeen® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt de spieren rond het oog (bij reren Stellen in den Muskel um das Auge eiwitten. ken, dass das Ansprechen auf Xeomeen Er zijn andere geneesmiddelen te zwak of te sterk is. voor(bei het Blepharospasmus), ontspannen van overactieve blefarospasme), de nek (bij torticollis den Nacken (bei die Botulinum zu schwach oder zu stark ist.A neurotoxine type spieren. Het wordt voorgeschreven door spasmodica), of de arm/hand (bij Torticollis spasmodicus) oder den Arm/diebevatten, Zo nodig, deworden behandeling met maarkan deze op een ® artsen ter behandeling van dystonie spasticiteit van de bovenste ledematen Hand (bei Spastik der oberen Gliedmaßenandere Falls erforderlich, die Behandlung Xeomeen herhaald worden elke wijze bereid enkann gedoseerd dan3 of (blefarospasme torticollis spasmodica) ® ® na beroerte). nach einem en Schlaganfall) injiziert. mit Xeomeen alle Monate oder mehr meer maanden om3het therapeutisch Xeomeen . en van spasticiteit van de bovenste wiederholt um die therapeutische effect voortwerden, te zetten. ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is Wirkung fortzusetzen. spanning of samentrekking van de uitsluitend van toepassing op ® spieren met zich meebrengen. behandeling met Xeomeen . Inleiding Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen van deze aandoeningen en hoe ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 17 14 1 Wat zijn blefarospasme, Was geschieht nach einer torticollis spasmodica en ® Behandlung mit Xeomeen ? spasticiteit? Wie bei Arzneimittel können Zoals bijjedem elk geneesmiddel kunnen auch ook Welche Nebenwirkungen Welke bijwerkingen ® ® Menschen, Xeomeen behandelt Xeomeen wordt gebruikt voor de Op de komende bladzijden vindt u mensen diedie zijnmit behandeld met ® können auftreten? kunnen voorkomen? werden, Nebenwirkungen haben, die aber meer uitleg over deze aandoeningen. behandeling van driehebben, specifieke Xeomeen bijwerkingen al krijgt nicht bei jedem auftreten Ihr dystonie: spierstoornissen – twee soorten niet iedereen daarmee temüssen. maken. Uw arts ® ® Bijwerkingen vanvon Xeomeen zijn Nebenwirkungen Xeomeen sind Arzt Sie über Risiken zal uwird vertellen watdie de möglichen mogelijke risico's ! blefarospasme (ooglidspasmen) doorgaans tijdelijk van aard en doen zich meistens von vorübergehender Art und informieren. zijn. voor in de eerste week na de injectie. treten in der ersten Woche nach der ! torticollis spasmodica (draaihals) Injektion Bepaaldeauf. bijwerkingen kunnen verband en Bestimmte Nebenwirkungen mit houden met de verspreiding können van Botuline der Ausbreitung vondeBotulin Neurotoxin neurotoxine vanaf injectieplaats, ! spasticiteit van de bovenste ab der Injektionsstelle verbunden sein, waardoor het tijdelijk de omliggende ledematen na een beroerte, dit wil wodurch es vorübergehend die umliegenspieren beïnvloedt (zie kader). Ook kan zeggen in armen en handen. den (siehepijn Kästchen). zichMuskeln rondom beeinflusst de injectieplaats en Schmerzen und Empfindlichkeit können gevoeligheid voordoen. auch um die Injektionsstelle auftreten. 7 Bij patiënten blefarospasme zijn de die meest voorkomende* bijwerkingen: Bei Patienten met mit Blepharospasmus sind am meisten auftretenden* Nebenwirkungen:7 ! Hhangend ooglid, ogen.trockene Augen. erabhängen desdroge Augenlids, 7 Bij patiënten zijn de die meest bijwerkingen: Bei Patientenmet mit torticollis Torticollisspasmodica spasmodicus sind am voorkomende* meisten auftretenden* Neben7 wirkungen: ! slikproblemen (dysfagie), spierzwakte, rugpijn. chluckbeschwerden (Dysphagie), Rückenschmerzen. BijSpatiënten met spasticiteit na een Muskelschwäche, beroerte zijn de meest voorkomende* 7 bijwerkingen: Bei Patienten mit Spastik nach einem Schlaganfall sind die am meisten auftretenden* 7 ! spierzwakte, reacties op de plaats van de injectie waaronder bloeduitstorting en Nebenwirkungen: pijn. Muskelschwäche, Reaktionen an der Injektionsstelle, darunter Bluterguss und Schmerzen. Er zijn meldingen na het in de handel brengen over griepachtige verschijnselen en Nach Markteinführung wurde überzwelling, grippeähnliche Symptome Überempfindlichovergevoeligheidsreacties, zoals zwelling van wekeund delen (oedeem), keitsreaktionen, wie Schwellung, Schwellung der Weichteile (Ödem), Rötung, Juckreiz, roodheid, jeuk, uitslag (plaatselijk en over een groot gebied) en ademnood. Ausschlag (lokal oder über ein großes Gebiet) und Atemnot. *Vaak = komt voor bij tot 1 op 10 patiënten. De minder vaak voorkomende *Häufig = tritt (gemeld bei bis zubij1 tot von1 10 auf. Die weniger häufig auftretenden Nebenbijwerkingen op Patienten de 100 patiënten) worden opgesomd in de bijsluiter: wirkungen bei bis zu 1 von 100 werden in derisPackungsbeilage: informatie(gemeldet voor de patiënt/gebruiker diePatienten) achter deze brochure opgenomen. Information für den Patienten/Anwender aufgelistet, die Sie am Ende dieser Broschüre finden. 18 15 2 Was ist bei einem Notfall zu tun? Wenn bei Ihnen Probleme mit dem Schlucken, Sprechen oder Atmen auftreten, rufen Siein sofort den mediziniHoe te handelen een noodgeval? schen Notdienst an oder bitten Sie Ihre Als u problemen Familie, dies zu krijgt tun. met slikken, praten of ademhalen, roep dan direct Bei einer kleinen Anzahl Personen hat medische noodhulp in, of vraag uw sich eine Reaktion oder eine familie omschwere dit te doen. allergische Reaktion auf Botulinum Neuro® Een klein mensen ontwikkelt een Belangrijk: Xeomeen® bevat de Welkom bij de aantal Xeomeen “Educatieve toxin entwickelt. ernstige reactie of een allergische reactie brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine Diese Nebenwirkungen treten zwar selten op Botulinum neurotoxine. ® auf, aber es geneesmiddel ist wichtig, dassgebruikt Sie wissen,type A, vrij van complexvormende Xeomeen is een Deze bijwerkingen komentun slechts zeldeneiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen was Sie in einem Notfall müssen. voorvoor, het ontspannen overactieve maar het isvan belangrijk dat u weet die Botulinum neurotoxine type A spieren. wordt voorgeschreven door Wenn bei Ihnen Nesselsucht (ein dicker,bevatten, maar deze worden op een wat uHet moet doen in een noodgeval. artsenroter ter behandeling van dystonie Ausschlag; Urtikaria), eine Schwel-andere wijze bereid en gedoseerd dan Als u last krijgt van netelroos (een (blefarospasme en torticollis spasmodica) lung (von Händen, Füßen, Fußgelenken,Xeomeen®. verdikte, rode van uitslag;urticaria), zwelling en van spasticiteit de bovenste Gesicht, Lippen, Mund oder Rachen), (van voeten, enkels, ledematen – aandoeningen die te gezicht, veel De informatie in deze brochure is einehanden, pfeifende Atmung, Kurzatmigkeit lippen, keel), spanning ofmond samentrekking van de auftritt, wennofSie sichpiepende benommen fühlen,uitsluitend van toepassing op ademhaling, kortademigheid, of zich lichtbehandeling met Xeomeen®. spieren metdies zichauf meebrengen. kann eine schwere allergische inReaktion het hoofdhinweisen. voelt, danRufen kan ditSie wijzen opden Dezeeen brochure zalallergische u helpen meer te sofort ernstige reactie. Roep medizinischen Notdienst an oder begeben begrijpen van deze aandoeningen en hoe direct medische noodhulp in of ga naar ® Sie sich in die Notaufnahme des nächstXeomeen verlichting kan De de Spoedafdeling van bieden. het dichtstbijzijnde ® gelegenen Krankenhauses. behandeling met Xeomeen wordt stap ziekenhuis. voor stap beschreven, en de voordelen Wenn eine Nebenwirkung schwerwiegend Als een bijwerking ernstig of u en veiligheidsaspecten van de wordt,bemerken, wird oder Sie Nebenwirkungen krijgt lastworden van eenvolledig bijwerking die niet in behandeling uiteengezet. die nicht in der Packungsbeilage von de bijsluiter® van Xeomeen staat vermeld, Xeomeen angegeben sind, nehmen Sie Het wordt brochure neem aanbevolen dan contact deze op met uw arts.te Kontakt mit Ihrem Arzt auf. bewaren om deze tijdens de behandeling Inleiding ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan Sie Ihre Familie sofort medizinische U ofoder uw familie moet müssen onmiddellijk medische hulp contact op met uw arts voor advies. inroepen bij: Hilfe aufsuchen bei: MOEILIJKHEDEN ADEMEN, SLIKKEN OF - A TEM-, SCHLUCK-MET ODER SPRECHBESCHWERDEN, durch Schwellungen von Gesicht, Lippen, Mund oder SPREKEN, door zwellingen van het gezicht, lippen, mond of keel Rachen vanvon handen, voeten of enkels - Zwelling S chwellung Händen, Füßen oder Fußgelenken - Gelokaliseerde lokalen allergischen Reaktionen, wie zoals Schwellung, allergische reacties, zwelling, Rötung, jeuk Juckreiz Hautausschlag roodheid, of oder huiduitslag 19 16 1 Wat zijn blefarospasme, Sonstige Informationen Overige informatie torticollis spasmodica en Wenn Sie Fragen sichmaakt Sorgen Als uspasticiteit? vragen heefthaben of zichoder zorgen über Behandlung machen, over Ihre uw behandeling, neem dannehmen contact Sie Kontakt mit Ihrem Arzt auf. op met uw arts. ® Xeomeen wordt gebruikt voor de behandeling van drie specifieke spierstoornissen – twee soorten dystonie: Patiëntenorganisaties Patientenorganisationen ! blefarospasme (ooglidspasmen) Er Europa zijn in Europa In gibt es verschillende verschiedene Organisa! zur torticollis spasmodica (draaihals) organisaties opgericht voor tionen Unterstützung undde Begleitung ondersteuning en begeleiding vanMuskelvon Patienten mit diagnostizierten en patiënten met gediagnosticeerde störungen als Dystonie, oder die an den ! spasticiteit van de bovenste spierstoornissen als dystonie, of die langwierigen Folgen eines Schlaganfalls ledematen na een beroerte, wil lijden aan de langetermijngevolgen van leiden. Auf solchen Webseiten findendit Sie zeggenOp in armen en handen. een beroerte. dergelijke websites Informationen über alle Aspekte dieser vindt u informatie over alle aspecten van Erkrankungen sowie praktische Hilfe in deze aandoeningen enOnline-Foren, praktische hulp in Form von Broschüren, Unterstützungsgruppen telefonische de vorm van brochures,und onlinefora, Hilfsdienste. steungroepen en telefonische hulpdiensten. 20 17 2 Op de komende bladzijden vindt u meer uitleg over deze aandoeningen. Anmerkungen Aantekeningen ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ® ® Belangrijk: Xeomeen bevat de Welkom bij de Xeomeen “Educatieve ___________________________ ___________________________ brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine ___________________________ type ___________________________ A, vrij van complexvormende ® Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen ___________________________ voor___________________________ het ontspannen van overactieve die Botulinum neurotoxine type A spieren. Het wordt voorgeschreven door ___________________________ ___________________________ bevatten, maar deze worden op een artsen ter behandeling van dystonie andere wijze bereid en gedoseerd dan ___________________________ ___________________________ (blefarospasme en torticollis spasmodica) ® Xeomeen . en van spasticiteit van de bovenste ___________________________ ___________________________ ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is ___________________________ ___________________________ spanning of samentrekking van de uitsluitend van toepassing op ® spieren met zich meebrengen. behandeling met Xeomeen . ___________________________ ___________________________ Deze___________________________ brochure zal u helpen meer te ___________________________ begrijpen van deze aandoeningen en hoe ___________________________ ___________________________ ® Xeomeen verlichting kan bieden. De ® ___________________________ ___________________________ behandeling met Xeomeen wordt stap voor stap beschreven, en de voordelen ___________________________ ___________________________ en veiligheidsaspecten van de ___________________________ ___________________________ behandeling worden volledig uiteengezet. ___________________________ ___________________________ Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ___________________________ ___________________________ ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. ___________________________ Heeft___________________________ u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ Inleiding 21 18 1 Wat zijn blefarospasme, Bijsluiter: Gebrauchsinformation: torticollis spasmodica en Informatie voor de Information für patienten/ spasticiteit? anwender patiënt/gebruiker ® Xeomeen wordt gebruikt voor de Op de komende bladzijden vindt u 2. W as sollten Sieuvor derdeze Anwendung von 2. Wanneer mag Xeomeen niet meer uitleg over aandoeningen. behandeling van drie specifieke XEOMEEN 50 und 100 en 100 of moet u er extra voorzichtig XEOMEEN beachten? spierstoornissen – twee soorten dystonie:gebruiken mee zijn? LD50 Einheiten Pulver eenheden poeder 50blefarospasme 3. XEOMEEN anzuwenden? 3. Wie Hoeist gebruikt u dit middel? ! (ooglidspasmen) zur Herstellung einer voor oplossing voor ! torticollis spasmodica (draaihals) Injektionslösung injectie en Botulinum neurotoxine Clostridium Botulinum ! spasticiteit van deneurotoxin bovenste typeAA(150 (150 kD), vrij van Typ kD), frei von ledematen na eenKomplex­ beroerte, dit wil complexvormende eiwitten proteinen zeggen in armen en handen. Lesengoed Sie die Packungsbeilage Lees de gesamte hele bijsluiter voordat u sorgfältig durch, bevor mit der Andit geneesmiddel gaat Sie gebruiken, want wendung dieses Arzneimittels er staat belangrijke informatiebeginnen, in voor denn sie enthält wichtige Informationen. u. H eben Sie die bijsluiter. Packungsbeilage auf. ! Bewaar deze Misschien Vielleicht möchten Sie diese später heeft u hem later weer nodig. nochmals lesen. ! Heeft u nog vragen, raadpleeg uw W enn Sie weitere Fragen haben,dan wenarts,Sie apotheker of verpleegkundige. den sich an Ihren Arzt, Apotheker medizinische Fachpersonal. ! oder Geefdas dit geneesmiddel niet door aan D ieses Arzneimittel Ihnen anderen, want het wurde is alleen aanpersönu lich verschrieben. Geben es nicht an voorgeschreven. Het kanSie schadelijk Dritte weiter. Es kann anderen Men-zij zijn voor anderen, ook al hebben schen schaden, auch dezelfde klachten alswenn u. diese die gleichen Beschwerden haben wie Sie. ! Krijgt u veel last van de bijwerkingen Wenn Sie Nebenwirkungen bemerken, die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een wenden Sie sich an Ihren Arzt, Apothebijwerking die niet in deze bijsluiter ker oder das medizinische Fachpersostaat? Neem dan contact op met uw nal. Dies gilt auch für Nebenwirkungen, arts, apotheker verpleegkundige. die nicht in dieserofPackungsbeilage staan. angegeben sind. Inhoud van deze bijsluiter Was in dieser Packungsbeilage steht: 1. Wat is XEOMEEN en waarvoor wordt 1. as ist XEOMEEN dit W middel gebruikt? und wofür wird es angewendet? 4. Nebenwirkungen 4. Welche Mogelijke bijwerkingen sind möglich? 5. Wie ist XEOMEEN aufzubewahren? 5. Hoe bewaart u dit middel? 6. nhalt der Packung und weitere Infor6. IInhoud van de verpakking en overige mationen informatie 1. WAT IS XEOMEEN EN WAARVOOR WORDT DIT MIDDEL 1. WAS IST XEOMEEN UND WOGEBRUIKT? FÜR WIRD ES ANGEWENDET? XEOMEEN is een geneesmiddel dat XEOMEEN ein Arzneimittel overactieveist spieren ontspant. zur Erschlaffung der Muskulatur. XEOMEEN wordt gebruikt voor de behandelingwird vanangewendet de volgendezur BehandXEOMEEN aandoeningen bij volwassenen: lung der folgenden Erkrankungen bei Erwachsenen: ! Ooglidspasmen (blefarospasme) idkrampf (Blepharospasmus) ! LVerdraaide nek (torticollis Sspasmodica) chiefhals (Torticollis spasmodicus) ! eVerhoogde rhöhte Muskelspannung/unkontrollierspierspanning/oncontroleerbare bare Muskelsteifigkeit in Armen oder spierstijfheid in armen of handen Händen nach Schlaganfall (Spastikna der een beroerte (post-beroertespasmen oberen Extremitäten nach Schlaganfall in bovenste combinatie mit klinischemledematen Bild einer in Handgelenkmet een und klinisch patroonHand) van gebogen beugung gefausteter pols en gebalde vuist). 2. SOLLTEN SIE DER 2. WAS WANNEER MAG U VOR XEOMEEN ANWENDUNG VONOF XEOMEEN NIET GEBRUIKEN MOET U ER BEACHTEN? EXTRA VOORZICHTIG MEE ZIJN? Wanneer mag dit middel niet XEOMEEN darfunicht angewendet gebruiken? werden 22 19 2 Sie allergischvoor gegen nterschiedlichintervallen gewählte Behandlungs! uverschillende tussen de ! wUenn bent allergisch éénBotulinum van de Neurotoxin Typ A oder einen der in Abintervalle behandelingen stoffen in dit geneesmiddel. Deze schnitt genannten sonstigen Bestandstoffen6kunt u vinden in rubriek 6. einen anderen ! Injektionen injecties inineen andere spierMuskel teile dieses Arzneimittels sind g eringfügig schwankende Aktivität des ! U lijdt aan gegeneraliseerde ! inkleine verschillen in werkzaamheid wenn Sie an einer allgemeinen ErkranXEOMEEN enthaltenen Wirkstoffs aandoeningen van spieractiviteit (bijv. van de werkzame stof in XEOMEEN kung der Muskeltätigkeit leiden (z. B. Nicht-Ansprechen / Therapieversagen myasthenia gravis, het syndroom van Myasthenia gravis, Lambert-Eaton-SynVerlauf der Behandlung. in de loop Eaton-Lambert) ! im geen respons/therapiefalen drom) vanSie de für behandeling. ® Wenn einen® längeren Zeitraum nur ! wEr een infectie op“Educatieve de injectieplaats. Welkom bijisde enn beiXeomeen Ihnen eine Infektion an der Belangrijk: Xeomeen bevat de wenig körperlich waren, sollte bent nach brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine Als u gedurendeaktiv lange tijd inactief Injektionsstelle Wanneer moet vorliegt. u extra voorzichtig typeder Injektion von XEOMEEN jegliche körA, vrij vanmoet complexvormende geweest, u activiteit na een injectie ® Xeomeen is een gebruikt perliche Aktivität nur schrittweise wieder zijn met dit geneesmiddel middel? eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen met XEOMEEN geleidelijk opbouwen. voorWarnhinweise het ontspannen van begonnen neurotoxine werden. undoveractieve Vorsichtsmaß- die Botulinum type A Neem contact op met uw arts: spieren. Het wordt voorgeschreven door Neem contactSie opIhren met uw arts ensuchen vraag Verständigen Arzt nahmen bevatten, maar deze worden opund een artsen ter behandeling vanbloedingsstoornis dystonie onmiddellijk om medische hulp alsSie u een ! Als u lijdt aan een Sie sofort ärztliche Hilfe auf, wenn andere wijze bereid en gedoseerd dan Sprechen Sie mit Ihrem Arzt: (blefarospasme en torticollis spasmodica) van de volgende symptomen heeft: ® eines der folgenden Symptome bei sich Xeomeen . ennu Sie anvan einer von Blutgerin! wAls geneesmiddelen krijgt die en van spasticiteit deForm bovenste beobachten: ! moeite met ademhalen, slikken of nungsstörung leiden voorkomen dat het bloed gaat stollen ledematen – aandoeningen die te veel De informatie in deze brochure is Apraten tem-, Schluck- oder Sprechstörungen w(antistollingsmiddelen) enn Sie mit Substanzen, die die Blut- uitsluitend spanning of samentrekking van de van toepassing op ® Schwellung N esselsucht (Urtikaria), gerinnung hemmen (Antikoagulantien), behandeling spieren met zich meebrengen. met Xeomeen . ! netelroos, zwelling (waaronder ! Als u lijdt aan uitgesproken einschließlich Schwellung von Gebehandelt werden zwelling van gezicht of keel), piepend spierzwakte een verminderd Deze brochure zal uofhelpen meer te sicht oder Rachen, Atemgeräusche, wspiervolume enn Sie an einer ausgeprägten ademhalen, licht in het hoofd en ervaart in de spier waarin begrijpen van deze aandoeningen en hoe Ohnmachtsgefühl und Kurzatmigkeit Schwäche oder ankrijgen Gewebsschwund kortademigheid (mogelijke symptomen ® injectie u de zult Xeomeen verlichting kan bieden. De (mögliche Symptome einer schweren des Muskels, in den das Arzneimittel van ernstige allergische reacties). ® behandeling met aan Xeomeen wordt stap allergischen Reaktion) ! injiziert Als u lijdt werdeneen soll,ziekte leidengenaamd voor stap beschreven, en sclerose de voordelen Als u te botulinetoxines krijgt, kanbeWenn Sievaak zu häufig mit Botulinumtoxin laterale (ALS). wamyotrofe enn Sie unter einer Erkrankung mit en veiligheidsaspecten van de uw lichaam antistoffen gaan aanmaken, handelt werden, kann es in Ihrem Körper DezeNamen ziekte veroorzaakt Lateralskleroslijtage van dem behandeling wordenamyotrophe volledig uiteengezet. met als gevolg een verminderde werking zu Antikörperbildung kommen. Dadurch spierweefsel se leiden. Diese Erkrankung führt zum van botulinetoxines. kann die Wirksamkeit von Botulinumtoxin Het wordt deze brochure ! Muskelschwund. Alsaanbevolen u lijdt aan een ziekte die dete herabgesetzt werden. bewaren om deze tijdens de behandeling Ooglidspasmen (blefarospasme) winteractie enn Sie an Erkrankungen leiden, die ® tussen zenuwen en met Xeomeen te kunnen raadplegen. das Zusammenspiel von(perifere Nerven und skeletspieren verstoort Lidkrampf (Blepharospasmus) Neem contact op met uw voordat u dit Heeft uSkelettmuskeln nog vragen of stören zorgen? Neem dan (periphere neuneuromusculaire disfunctie); middel gebruikt: Sie Ihren Arzt vor der Bitte informieren contactromuskuläre op met uw arts voor advies. Fehlfunktionen) Behandlung, wenn: ! Als u moeite heeft met slikken of heeft ! als u een oogoperatie heeft wgehad. enn Sie unter Schluckstörungen lei Sondergaan. ie eine Augenoperation hinter sich Uw arts zal extra den oder gelitten haben. haben. Ihr Arzt wird dannnemen. die entsprevoorzorgsmaatregelen Herhaalde injecties met XEOMEEN chenden Vorsichtsmaßnahmen treffen. ! als u risico loopt een ziekte te Folgeinjektionen mit XEOMEEN Bij herhaalde injecties met XEOMEEN bei Ihnen das Risiko einer Erkrankung ontwikkelen die kamerhoekglaucoom kanFolgeinjektionen de therapeutische variëren. Bei mitwerking XEOMEEN, kann mit dem Namen Engwinkelglaukom heet. Deze ziekte kan ertoe leiden dat Redenen voor een toeof afname in die klinische Wirkung möglicherweise varibesteht. Diese Erkrankung kann zu eide binnendruk van het oog oploopt en werkzaamheid zijn: ieren. Mögliche kunnen Ursachen für eine verstärknem erhöhten Augeninnendruck und in zo de oogzenuw beschadigen. Uw te oder verminderte Wirkung können sein: Folge dessen zu einer Schädigung des ! verschillende technieken voor de arts weet of u dit risico loopt. Sehnervs führen. Ihr Arzt kann Ihnen upreparatie nterschiedliches bei der van hetVorgehen product door uw sagen,de obbehandeling Sie gefährdet sind. zich Tijdens kunnen Herstellung der Injektionslösung durch arts kleine puntbloedingen voordoen in het Ihren Arzt Inleiding 23 20 1 Wat zijn blefarospasme, torticollis spasmodica en spasticiteit? Während der Behandlung können den sollte zusammen diesen XEOMEEN moetmit samen metanderen deze zachte weefsel van het ooglid. Uwinarts weichen punktförmiMethoden angewendet werden. andere methoden worden toegepast. kan dezeAugenlidgeweben beperken door direct lichte druk ge Durch sanfte Es ist unwahrscheinlich, dass die Behanduit Blutungen te oefenenauftreten. op de injectieplaats. Het is onwaarschijnlijk dat ditder Gelenke Druckbehandlung an der Injektionsstelle lung den Bewegungsumfang geneesmiddel hetwenn bewegingsbereik Na de toediening vanInjektion een injectie unmittelbar nach der kannmet Ihr dit verbessern kann, die umgebende vergroot van gewrichten waarvan de middel in vermeiden. de oogspier kan de Arzt dies Muskulatur bereits ihre Dehnungsfähigkeit omliggende spier de rekbaarheid heeft knipperfrequentie lager zijn. Dit kan verloren hat. Wenn eine®verlengde XEOMEEN-Injektion in van verloren. leiden Sie tot een blootstelling Xeomeen wordt gebruikt vooroog de Op de komende bladzijden vindt u Ihren Augenmuskel erhalten haben, kann de transparante voorzijde van het Kinder und Jugendliche Kinderen jongeren totaandoeningen. 18 jaar meeren uitleg over deze behandeling van drie specifieke es zu verringertem kommen. (hoornvlies). Deze Blinzeln blootstelling kan Dies spierstoornissen – twee soorten dystonie:Die Anwendung von XEOMEEN bei kann den Schutz der Hornhaut herabsetleiden tot schade aan het oppervlak en Het gebruik van XEOMEEN bij kinderen Kindern und Jugendlichen wurde nicht zen. Durch den geringeren Schutz der tot een ontsteking (hoorvliesontsteking). en jongeren is nog niet onderzocht en ! blefarospasme (ooglidspasmen) und wird daher nicht empfohlen. Hornhaut kann es zuals oberflächlichen Dit komt vaker voor u lijdt een Schä- geprüft wordt daarom niet aangeraden. ! torticollis (draaihals) den und Hornhautgeschwüren kommen. stoornissen aan spasmodica de gezichtszenuwen. Anwendung vonandere XEOMEEN Gebruikt u nog Dies kann häufiger auftreten, wenn Sie an en (torticollis spasmodica) Draaihals zusammen mit anderen geneesmiddelen? Störungen der Gesichtsnerven leiden. Arzneimitteln ! injectie spasticiteit de bovenste Na de kuntvan u milde tot ernstige Gebruikt u naast dit geneesmiddel nog Schiefhals (Torticollis spasmodicus) ledematen na een beroerte, dit wil moeite met slikken krijgen. Dit kan leiden andere geneesmiddelen, heeft u dat Informieren Sie Ihren Arzt of oder Apotheker, zeggen in armen en en handen. tot ademhalingsproblemen eventueel kort geleden gedaan of bestaat de Nach der Injektion können milde bis wenn Sie andere Arzneimittel einnehmen/ een hoger risico op het inademen vanDies anwenden, mogelijkheid dat u in de nabije toekomst schwere Schluckstörungen auftreten. kürzlich andere Arzneimittel vreemde stoffen of vloeistoffen. Vreemde andere geneesmiddelen gaat gebruiken? kann zu Problemen bei der Atmung führen eingenommen/angewendet haben oder stoffen uw longen kunnen eenRisiko Vertel dat dan andere uw arts Arzneimittel of apotheker. und Sieinkönnten einem höheren beabsichtigen, einzuontsteking of infectie ausgesetzt sein, festeveroorzaken oder flüssige Stoffe nehmen/anzuwenden. Theoretisch gezien kan de (pneumonie).Fremdstoffe, Uw arts zal u een einzuatmen. diezoinnodig Ihre Lunwerkzaamheid van worden Theoretisch kann dieXEOMEEN Wirkung von gen gelangen, können zu einer Lungenspeciale medische behandeling geven verhoogd door: XEOMEEN verstärkt werden durch: entzündung führen. nötig, wird Ihr (bijv. in de vorm vanWenn parenterale Arzt entsprechend medizinisch eingreifen voeding). (z. B. in Form von künstlicher Ernährung). Moeite met slikken kan aanhouden tot tweeSchluckstörungen of drie weken na können een injectie; Die bis zuvan zwei ééndrei patiënt is bekend dat Injektion het tot vijfanbis Wochen nach der maanden duurde. dauern, jedoch ist für einen Patienten ein Andauern bis zu fünf Monaten bekannt. Verhoogde spierspanning/ oncontroleerbare spierstijfheid in Erhöhte Muskelspannung/unkontarmen of handen na een beroerte rollierbare Muskelsteifigkeit in Ar(post-beroertespasmen in bovenste men oder Händen nach Schlaganfall ledematen) (Spastik der oberen Extremitäten nach Schlaganfall) XEOMEEN kan worden gebruikt ter behandelingeignet van verhoogde XEOMEEN sich für die Behandlung spierspanning/oncontroleerbare erhöhter Muskelspannung/unkontrollierbaspierstijfheid in delenvon vanz.deB.bovenste rer Muskel-steifigkeit Ellbogen, ledematen, bijv.Hand elleboog, Unterarm oder (Teile onderarm der oberenof hand. XEOMEEN is werkzaam in Extremitäten). XEOMEEN ist wirksam combinatie metmit de den gebruikelijke in Kombination üblichen Stanstandaardbehandelmethoden.XEOMEEN dard-Behandlungsmethoden. ! Aaminoglycoside antibiotica minoglykosidantibiotika ! Ageneesmiddelen diedie ingrijpen in devom rzneimittel, die auf Reizleitung overdracht van een impuls van een Nerv zum Muskel wirken, z. B. Muskelzenuw naar een spier, bijv. relaxantien des Tubocurarin-Typs, die spierverslappers tubocurarine. die Muskulatur zumals Erschlaffen bringen. Daarom vereist bij gelijktijdig gebruik van Deshalb erfordert die gleichzeitige XEOMEEN met aminoglycosiden of Anwendung von XEOMEEN mit Aminospectinomycine altijd extra glykosidantibiotika oder Spectinomycin zorgvuldigheid. Dit is ook van belang besondere Sorgfalt. Dies gilt ebenfalls für voor spierverslappers. Uw arts kan deIhr Arzneimittel, die die Muskeln lähmen. startdosis van de spierverslapper Arzt kann gegebenenfalls die Anfangsdoverlagen of kiezen voor een werkzame sis des Entspannungsmittels verringern stof met gemiddelde in plaats van oder eineeen mittellang-wirksame Substanz lange werkingsduur. anstelle einer langwirksamen Substanz einsetzen. Theoretisch gezien kan de werkzaamheid van XEOMEEN worden Theoretisch kann die Wirkung von beperkt door: XEOMEEN abgeschwächt werden durch: 24 21 2 handlung mit Botulinumtoxin angewendet ervaring met het toepassen van werden. botulinetoxine. estimmte geneesmiddelen Arzneimittel gegen Malaria ! bbepaalde tegen und Rheuma (4 Aminochinoline). malaria en tegen reuma (4-aminochinolines). Uw optimale arts bepaalt uwund individuele optimale Die Dosis die Anzahl an Injektionsstellen jeweiligen Muskel dosering en het im optimale aantal werden von Ihrem Arzt injectieplaatsen in behandelnden de te behandelen Wenn Sie schwanger sind oder stillen, individuell für Sie festgelegt. Die Ergebnisspier. De resultaten van de eerste Bent wenn u zwanger, denkt u zwanger te zijn, oder Sie vermuten, schwanger zu se der Anfangsbehandlung mitmoeten XEOMEEN behandeling met XEOMEEN wilt uoder zwanger worden of geeft u sein beabsichtigen, schwanger zu sollten ausgewertet werden und gegebeworden beoordeeld en kunnen leiden tot ® ® Xeomeen bevat de Welkom bij de Xeomeen “Educatieve borstvoeding? Neem op met Belangrijk: werden, fragen Sie vordan dercontact Anwendung nenfalls zu einer Dosisanpassung dosisaanpassing om de gewensteführen, brochure voor Botulinum neurotoxine Effekt uw arts of patiënten". apothekerIhren voordat dit Apo- werkzame dieses Arzneimittels Arztuoder bis der stof gewünschte therapeutische therapeutische werking te bereiken. type A, vrij van complexvormende ® geneesmiddel wordt toegediend. theker um Rat.geneesmiddel erreicht wird. Xeomeen is een gebruikt Als uEr dezijn indruk heeft dat het effect van eiwitten. andere geneesmiddelen voorWenn het ontspannen XEOMEEN mag van niet overactieve worden gebruikt alsdie Botulinum Sie schwanger sind, sollte XEOMEEN te sterk of Ihrem te zwak is, wenn neem neurotoxine type AArzt, Bitte sprechen Sie mit spieren. Het wordt voorgeschreven door u zwanger bent, tenzij uw artswerden, van XEOMEEN nicht angewendet danden contact op met uw arts. Als geen bevatten, maar deze worden op een Sie Eindruck haben, dass dieerWirartsen ter dystonie dass oordeel is datIhrhiervoor een es seibehandeling denn, Arztvan entscheidet, duidelijke therapeutische werking kung von bereid XEOMEEN zu stark oder andere wijze en gedoseerd dan zu (blefarospasme en erforderlich torticollis ® onomstotelijke noodzaakspasmodica) bestaat dies zwingend ist und en derhet Xeomeen . ist. schwach Bei Therapieversagen sind optreedt, moeten alternatieve therapieën en van spasticiteit van de bovenste mogelijke voordeel groter is dan het potentielle Nutzen das Risiko rechtfertigt. alternative Behandlungsmethoden in worden overwogen. ledematen De informatie in deze brochure is risico. – aandoeningen die te veel Betracht zu ziehen. Ooglidspasmen (blefarospasme) Es istof nicht bekannt, ob van der Wirkstoff spanning samentrekking de uitsluitend van toepassing op ® Het is onbekend of de werkzame stof van von met XEOMEEN in die Muttermilch spieren zich meebrengen. behandeling met Xeomeen . Lidkrampf (Blepharospasmus) De tijd tot het eerste begin van de XEOMEEN wordt uitgescheiden in de übergeht. Daher wird die Anwendung werking doorgaans minder dan vier Dezemoedermelk. brochure zalDaarom u helpenwordt meer te gebruik Die ersteisWirkung der Injektion stellt sich von XEOMEEN in der Stillzeithet nicht dagen na injectie. Het effect van iedere begrijpen van deze aandoeningen en hoe üblicherweise innerhalb von vier Tagen van XEOMEEN bij vrouwen die empfohlen. ® behandeling duurt overBehandlung het algemeen Xeomeen verlichting kanniet bieden. De ein. Die Wirkung einer hält borstvoeding geven aangeraden. ® ongeveer 3-4 maanden, maar kan behandeling met Xeomeen und wordt stap im Allgemeinen etwa 3 4 Monate an,ook sie Verkehrstüchtigkeit Fähigkeit Rijvaardigheid en hetvoordelen gebruik van veel langer korter zijn. De behandeling voorzum stap beschreven, en de kann jedochof erheblich länger oder kürzer Bedienen von Maschinen machines kan zo nodig herhaald. en veiligheidsaspecten van de andauern. Beiworden Bedarf kann die BehandAufgrund der Art volledig Ihrer kann behandeling lung anschließend wiederholt werden. Vanwegeworden de aard vanErkrankung deuiteengezet. ziekte waarvoor Vaker behandelen dan eens per drie die Fähigkeit zur aktiven Teilnahme am u wordt behandeld,deze kan het vermogen maanden levert doorgaans geen Het wordt aanbevolen tevontot Eine Behandlung häufiger als alle extra drei Straßenverkehr und zumbrochure Bedienen het besturen van voertuigen en bedienen voordeelerbringt op. bewaren om deze tijdens de behandeling Monate normalerweise keinen Maschinen beeinträchtigt sein. Einige der ® van machines wordenraadplegen. beperkt. Bepaalde met Wirkungen Xeomeen te kunnen zusätzlichen therapeutischen Effekt. und/oder Nebenwirkungen Draaihals (torticollis spasmodica) therapeutische en/of bijwerkingen van Heeftvon u nog vragen of zorgen? Neem dan XEOMEEN wie Schwindel, Müdigkeit XEOMEEN alsarts duizeligheid, Schiefhals (Torticollis spasmodicus) contact met uw voor advies. De tijd tot het eerste begin van de oderopSehstörungen können möglichervermoeidheid of problemen met zien, werking is doorgaans minder dan zeven weise ebenfalls die Fähigkeit zur aktiven erste Effekt der Injektion stellt sich kunnen ook van invloed zijn op vermogen Der dagen na injectie. Het effect van iedere Teilnahme am Straßenverkehr und zum üblicherweise innerhalb von sieben Tagen tot het besturen van voertuigen en behandeling duurt overBehandlung het algemeen Bedienen von Maschinen beeinträchtigen. ein. Die Wirkung einer hält bedienen van machines. Daarom mag u ongeveer 3-4 maanden, maar kan Daher dürfen Sie kein Fahrzeug führen im Allgemeinen etwa 3 4 Monate an,ook sie niet autorijden of machines bedienen tot veel langer of korter zijn. De periode und keine Maschinen bedienen, bis Ihre kann jedoch erheblich länger oder kürzer uw vermogens volledig zijn hersteld. tussen behandelsessies moet ten zwei minste Fähigkeiten voll wiederhergestellt sind. andauern. Der Zeitraum zwischen 10 weken duren. Behandlungsintervallen sollte mindestens XEOMEEN 3. WIE HOEIST GEBRUIKT U DIT MIDDEL? 10 Wochen betragen. Schwangerschaft, Stillzeit und ZeuZwangerschap, borstvoeding en gungs-/Gebärfähigkeit vruchtbaarheid Inleiding ANZUWENDEN? XEOMEEN mag alleen worden gebruikt XEOMEEN darfprofessionals nur von Ärzten mit entdoor medische met sprechender Fachkenntnis in der Be- 25 22 1 Wat zijn blefarospasme, Maßnahmen Überdosierung: Maatregelen bei in geval van overdosering: Wenn Sie Symptome einer Überdosietorticollis spasmodica en rung sich feststellen, informieren Als uan last heeft van symptomen vanSie bzw. Ihre Angehörigen einen overdosering, roep danumgehend direct medische spasticiteit? Arzt, Apotheker oder das Antigiftzentrum noodhulp in, of vraag uw familie om dit te Erhöhte Muskelspannung/unkontVerhoogde spierspanning/ rollierbare Muskelsteifigkeit in Aroncontroleerbare spierstijfheid in men oder Händen nach Schlaganfall armen of handen na een beroerte (Spastik der oberen Extremitäten nach (post-beroertespasmen in bovenste Schlaganfall) ledematen) Nach Angaben der Patienten (070/245.245) und lassen Sie sichinins doen om te worden opgenomen het Patiënten meldden het begin setzte van dedie Wirkung 4 dagen Tage BehandlungsKrankenhaus einweisen. Eventuell ist eine ® nach ziekenhuis. Mogelijk is er gedurende werking 4 na de behandeling. Xeomeen gebruikt voor Op de komende bladzijden vindt u beginn ein. Einewordt Verbesserung der de Überwachung über mehrere Tage und verschillende dagen medisch toezicht Binnen 4 weken was sprake van meer uitleg over deze aandoeningen. behandeling van drie specifieke Muskelspannung wurde innerhalb künstliche erforderlich. nodig, alsmedeBeatmung beademing. verbetering van de spiertonus. Devondystonie:eine spierstoornissen – Die tweemaximale soorten 4 Wochen beobachtet. maximale werking als verbetering van de weitere Fragen zur Anwendung Heeft uSie nog andere vragen over het Wirkung hinsichtlich der(ooglidspasmen) Verbesserung der Wenn ! blefarospasme spiertonus trad op binnen 4 weken. Over dieses Arzneimittels haben, fragen Sie gebruik van dit geneesmiddel? Neem Muskelspannung wurde innerhalb von 4 het algemeen hield de werking 12 weken Ihren Arzt oder ! torticollis spasmodica (draaihals) dan contact op Apotheker. met uw arts of apotheker. Wochen beobachtet. Im Allgemeinen hält aan. De aanbevolen dosis bedraagt tot die Behandlung 12 Wochen en derper 400Wirkung eenheden behandelsessie. De 4. WELCHE NEBENWIRKUNGEN an. Die empfohlene Dosis beträgt bis zu periode tussen behandelsessies moet SIND MÖGLICH? spasticiteit van de bovenste Der 400 ! Einheiten pro Therapiesitzung. 4. MOGELIJKE BIJWERKINGEN ten minste 12 weken duren. ledematen een beroerte, dit wil Zeitraum zwischenna den Therapiesitzungen Wie alle Arzneimittel kann auch dieses Zoals elk geneesmiddel kan ook dit zeggen in armen en handen. Opgelost XEOMEEN is bestemd voor sollte mindestens 12 Wochen betragen. Arzneimittel Nebenwirkungen haben, die geneesmiddel bijwerkingen hebben, al injecties in de spier. aber nicht bei jedem auftreten müssen. krijgt niet iedereen daarmee te maken. Gelöstes XEOMEEN ist für Injektionen in Is erMuskel te veel van dit middel den bestimmt. Nebenwirkungen können durch falsch Een verkeerd geplaatste injectie met gebruikt? platzierte Injektionen von XEOMEEN XEOMEEN kan een tijdelijke verlamming Wenn eine größere Menge hervorgerufen die vorübergehend van bijgelegenwerden, spiergroepen als Symptomenangewendet van overdosering: XEOMEEN wurde nahegelegene Muskelgruppen lähmen. bijwerking hebben. Grote doses kunnen als erforderlich Große Dosen können zur Lähmung Symptomen van overdosering doen zich leiden tot verlamming ver bij de von Muskeln führen, die von der Injektionsstelle niet meteen einer na deÜberdosierung: injectie voor, en zijn injectieplaats vandaan. Meestal treden Symptome weiter entfernt sind. Gewöhnlich treten Neonder meer algemene zwakte, hangend bijwerkingen binnen de eerste week na benwirkungen innerhalb der ersten Woche ooglid, dubbel zien, moeite met treten Symptome einer Überdosierung de behandeling op en zijn ze tijdelijk van nach der Injektion auf und sind vorübergeademhalen, slikken eneiner praten en nicht unmittelbar nach Injektion aard. Deze kunnen beperkt zijn tot het hend. Sie können auf das Gebiet um die longontsteking. auf und können allgemeine Schwäche, gebied rondom de injectieplaats (bijv. Injektionsstelle beschränkt sein (z. B. lokale Herabhängen des Lids, Doppeltsehen, lokale pijn, gevoeligheid van de Schmerzen, Druckempfindlichkeit und/oder Atem-, Schluck- und Sprechstörungen injectieplaats en bloeding op de Blutergüsse im Bereich der Injektionsstelle). und Lungenentzündung beinhalten. injectieplaats). Die mitvan derde Nadel kann Het Injektion inbrengen naald kanSchmerpijn zen verursachen. oder doen. Pijn door ofDiese angstSchmerzen voor naalden die Angst vor dem Nadeleinstich können kan leiden tot flauwvallen of lage zu Ohnmachtsanfällen oder Blutdruckabbloeddruk. fall führen. Als slikken moeilijk wordt of u krijgt Sollten Ihnenof Schluck-, Sprechlast vanbei spraakoder Atemstörungen auftreten, verstänademhalingsproblemen, roep dan digen Sie bitte umgehend den ärztdirect medische noodhulp in of vraag lichen Notdienst bitten Sie Ihre uw familie om ditoder te doen. Angehörigen, dies zu tun. 26 23 2 Wie bei anderen Arzneimittel Zoals elkjedem geneesmiddel kan ook dit können bei XEOMEEN allergische reactie Reaktiogeneesmiddel een allergische nen auftreten. allergische Reaktion oproepen. EenEine allergische reactie kan kannvan einededer folgenden Symptome een volgende symptomen verursachen: veroorzaken: vermehrtes Schwitzen, Knochenschmerzen, ontsteking van de injectieplaats, Entzündung Injektionsstelle, Druckgevoeligheidder van de injectieplaats. schmerzhaftigkeit an der Injektionsstelle De behandeling van een draaihals kan leiden tot moeitedes metSchiefhalses slikken die kann Die Behandlung uiteenlopen in mate van ernst. Dit kan Schluckstörungen unterschiedlichen ! met ademhalen Emoeite rschwerung der Atemtätigkeit Schweregrades hervorrufen. Dies kann leiden tot het inademen van vreemde zum Einatmen von Fremdkörpern führen, materialen, waarbij medisch ingrijpen S chwellung der Hände, der Füße, der ! zwellen van handen, voeten, enkels, so dass medizinisches Eingreifen noodzakelijk kan zijn. Moeite met notwenslikken ® ® Fußgelenke, des Gesichtes, der Lippen, lippen, mond of keel. Belangrijk: Xeomeen bevat de Welkomgezicht, bij de Xeomeen “Educatieve dig werden kann. Die Schluckstörungen kan tot twee tot drie weken na de injectie desvoor Mundoder Rachenraumes. brochure patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine können für zwei bisindrei aanhouden, maar éénWochen geval isnach een Neem direct contact op met uw arts of type A, vrij van complexvormende ® Sie eine der folgenden NebenwirWenn der anhalten, wurde jedoch in duurInjektion van maximaal vijfes maanden gemeld. ga naar van het Xeomeen isde eenSpoedeisende geneesmiddel Hulp gebruikt eiwitten. Er zijnauch andere kungen bemerken, informieren bitte einem eingeneesmiddelen Andauern bis zu fünf MoeiteFall met slikken lijkt dosisafhankelijk ziekenhuis als uSie last voordichtstbijzijnde het ontspannen van overactieve neurotoxine A sofort Ihren Arzt oder wenden Sie sichdie Botulinum Monaten Die type Schluckstörungen te zijn. In berichtet. klinisch onderzoek met heeft van een of meer van deze spieren. Het wordt voorgeschreven door bevatten, maar deze worden op een Aus klianter diebehandeling Notaufnahme nächstgelescheinen sein. Botulinumdosisabhängig toxine type A zu complex is symptomen. artsen vanIhres dystonie andere wijzeStudien bereid en dan Typ A genen Krankenhauses. nischen mitgedoseerd Botulinumtoxin gemeld met slikken bij lage (blefarospasme en torticollis spasmodica) ® dat moeite Xeomeen . Ooglidspasmen (blefarospasme) -doses Komplex wurde berichtet, dass Schluckminder vaak voorkomt. en van spasticiteit van de bovenste Lidkrampf (Blepharospasmus) störungen auftreten, ledematen – aandoeningen diezijn te veel deze brochure is wenn eine De volgende bijwerkingen gemeld De informatie inseltener Verhoogde niedrige Dosis angewendet spanning of samentrekking vanwurden de van toepassing op wurde. met XEOMEEN: Folgende Nebenwirkungen bei deruitsluitend spierspanning/oncontroleerbare ® spieren met zich von meebrengen. Anwendung XEOMEEN beobachtet: behandeling met Xeomeen . Erhöhte Muskelspannung/unkontspierstijfheid in armen of handen na Vaak (bij minder dan 1 op 10 gebruikers): rollierbare Muskelsteifigkeit in Areen beroerte (post-beroertespasmen Dezehangend brochure zalbis u (ptosis), helpen meer teogen. ooglid droge Häufig (kann zu 1 von 10 Behandelten men oder Händen nach Schlaganfall in bovenste ledematen) begrijpen van deze aandoeningen en hoe betreffen): Herabhängen des Oberlids Soms®(bij minder dan 1 op 100 (Spastik der oberen Extremitäten nach Xeomeen verlichting bieden. De (Ptosis), trockene kan Augen De volgende bijwerkingen zijn gemeld gebruikers): spierzwakte, ® tintelingen Schlaganfall) behandeling met Xeomeen wordt stap met XEOMEEN: (paresthesie), hoofdpijn, ontsteking van Gelegentlich (kann bis zu 1 von 100 Behanvoor stap beschreven, en de voordelen Folgende Nebenwirkungen wurden bei der de conjunctiva (conjunctivitis), droge delten betreffen): Muskelschwäche, Kribbeln Vaak (bij minder dan 1 op 10 gebruikers): en veiligheidsaspecten van de Anwendung von XEOMEEN beobachtet: mond, huiduitslag, letsel veroorzaakt (Parästhesien), Bindehaubehandeling wordenKopfschmerzen, volledig uiteengezet. reacties op de injectieplaats (waaronder door trauma.(Konjunktivitis), Mundtrockententzündung pijn en (kann bloeding), Häufig bis zuspierzwakte. 1 von 10 Behandelten Het wordt aanbevolen deze brochure te heit, Hautausschlag, Verletzungen Draaihals (torticollis spasmodica) betreffen): Reaktionen an der InjektionsSoms (bij minder dan 1 op 100 bewaren om deze tijdens de behandeling stelle, unter anderem Schmerzen und ® (Torticollis spasmodicus) Schiefhals gebruikers): minder of abnormaal gevoel met De Xeomeen tebijwerkingen kunnen raadplegen. volgende zijn gemeld Bluterguss (Hämatom), Muskelschwäche op de huid (waaronder gedeeltelijk Heeftmet u nog vragen of zorgen? Neem dan XEOMEEN: Folgende Nebenwirkungen wurden bei der contact op met uw arts voor advies. verlies van gevoel van100 warmte), Gelegentlich (kann of bisgevoel zu 1 von Anwendung von XEOMEEN beobachtet: Vaak (bij minder dan 1 op 10 gebruikers): hoofdpijn, algemene zwakte, zwellen van Behandelten betreffen): Verminderte moeite met slikken (dysfagie), handen en voeten gewrichten, pijn in Häufig (kann bis zu 1 von 10 Behandelten Empfindlichkeit der of Haut oder Empfindspierzwakte, rugpijn. handen en voeten,der spierpijn, moeite met betreffen): Schluckstörungen (Dysphagie), lichkeitsstörungen Haut, wie teilweislikken, misselijkheid, droge mond,oder Muskelschwäche, Rückenschmerzen ser Verlust von Sinnesempfindung Soms (bij minder dan 1 op 100 hoesten, bloeding en rode huid. Hitzegefühl, Kopfschmerzen, allgemeine gebruikers): spraakstoornissen Gelegentlich (kann bis zu 1 von 100 Schwäche, Schwellung von Gliedmaßen (dysfonie), zwakte (asthenie), spierpijn Sommige van deze bijwerkingen kunnen Behandelten betreffen): Sprachstörungen oder Gelenken, Schmerzen in Glied(myalgie), hoofdpijn, trillen (tremor), ziektegerelateerd zijn. (Dysphonie), Schwäche (Asthenie), Musmaßen, Muskelschmerzen, Schluckbeoogpijn, diarree, droge mond, braken, kelschmerzen (Myalgie), Kopfschmerzen, Postmarketingervaring schwerden, Übelkeit, Mundtrockenheit, ontsteking van de dikke darm (colitis), Zittern (Tremor), Augenschmerzen, DurchHusten, Bluterguss und Hautrötung huiduitslag, rode huid (erytheem), jeuk Er zijn meldingen van griepachtige fall, Mundtrockenheit, Erbrechen, Entzün(pruritus), meer zweten, botpijn, symptomen dung des Darms (Kolitis), Hautausschlag, Einige dieseren unerwünschten Wirkungen Hautrötung (Erythem), Juckreiz (Pruritus), overgevoeligheidsreacties, zoals können krankheitsbedingt sein Inleiding 27 24 1 Wat zijn blefarospasme, torticollis spasmodica en spasticiteit? Erfahrungen nach Markteinführung mit Atembeschwerden oder Schwindel Algemeen zwelling, zwelling van zacht weefsel (Anaphylaxie), allergische Reaktionen auf (oedeem), roodheid, jeuk, uitslag (lokaal De volgende aanvullende informatie Grippeähnliche Symptome und Überempdas im Arzneimittel enthaltene Serum,is en algemeen) en ademnood. mede gebaseerd op publicaties over findlichkeitsreaktionen wie Schwellungen, Nesselsucht (Urtikaria), Schwellungen conventionele preparaten met Botulinum Schwellung des Weichteilgewebes (Ödedes Weichteilgewebes (Ödeme) und toxine type A complex. me), Rötung, Juckreiz, Hautausschlag (loKurzatmigkeit (Dyspnoe). Manche dieser kal oder am ganzen Körper) und Atemnot Reaktionen wurden nach Anwendung In zeer zeldzame gevallen zijn wurden berichtet. ® herkömmlicher Arzneimittel mit dem Botu-u bijwerkingen diebladzijden verband houden Xeomeen wordt gebruikt voor de Op degemeld komende vindt linumtoxin Typuitleg A - Komplex berichtet. Sie met de meer verspreiding vandeze toxine ver buiten over aandoeningen. behandeling van drie specifieke Allgemein traten bei alleiniger Gabe des Toxins auf de injectieplaats (overmatige spierstoornissen – twee soorten dystonie: oder auch beimoeite Kombination mit anderen spierzwakte, met slikken, infectie Die folgenden zusätzlichen Angaben ! blefarospasme (ooglidspasmen) Arzneimitteln, die dafür bekannt of ontsteking van de longen doorsind, het beruhen auch auf Veröffentlichungen zu ähnliche Reaktionen auszulösen. inademen van vreemde stoffen herkömmlichen dem ! torticollisArzneimitteln spasmodica mit (draaihals) (aspiratiepneumonie) in sommige Botulinumtoxin Typ A - Komplex. Wenn bei Ihnen irgendwelche der oben en gevallen met fatale afloop). genannten Nebenwirkungen auftreten, In sehr seltenen Fällen wurden Neben! spasticiteit van de bovenste sollten Sie umgehend Ihren Arzt verstänDe volgende andere bijwerkingen zijn wirkungen im Zusammenhang mit der ledematen na een beroerte, dit wil gemeld na toediening van conventionele Ausbreitung des Toxins an vom Injektions- digen. zeggen in armen en handen. preparaten met Botulinum toxine type A ort entfernte Stellen berichtet (übermäßige In einem Fall wurde über eine Nervenercomplex: spraakstoornissen, buikpijn, Muskelschwäche, Schluckstörungen, krankung (periphere Neuropathie) bei meer zweten, verlies van eetlust, Lungenentzündung durch das Einatmen einem männlichen Patienten berichtet, verminderd gehoor, fluittoon in de oren von Fremdstoffen (Aspirationspneumonie) der (zur Behandlung von Nacken- und (tinnitus) en flauwvallen. mit bisweilen tödlichem Ausgang). Rückenspasmen sowie starken Schmerzen) über einen Zeitraum 11 Wochen In zeldzame gevallen zijnvon na toediening Folgende weitere Nebenwirkungen vier mit einem van Injektionsbehandlungen botulinetoxines bijwerkingen gemeld wurden nach Gabe herkömmlicher herkömmlichen Arzneimittel dem die verband houden met hetmit hartenBotuArzneimittel mit dem Botulinumtoxin Typ linumtoxin Typ A Komplex erhielt. vaatstelsel, zoals onregelmatige hartslag A - Komplex berichtet: Sprachstörung, (aritmie) en hartaanval, in sommige Bauchschmerzen, verstärktes Schwitzen, Es gibt Berichte über Krampfanfälle. Diegevallen met fatale afloop. Het is nog Appetitlosigkeit, Beeinträchtigung des se treten häufiger auf, wenn ein Patient onduidelijk of deze sterfgevallen het Hörvermögens, Klingeln in den Ohren bereits in der Vorgeschichte Anfälle hatte. gevolg waren van botulinetoxine of (Tinnitus) und Ohnmachtsanfälle. Der genaue Zusammenhang zwischen werden veroorzaakt door een tevoren diesen Ereignissen und der Injektion von Selten wurden nach Behandlung mit aanwezige cardiovasculaire aandoening. Botulinumtoxin ist noch unklar. Botulinumtoxin unerwünschte Wirkungen Ernstige en/of acute berichtet, die das Herz-Kreislauf-System overgevoeligheidsreacties zijn slechts Eine Patientin entwickelte zwei Tage betreffen, wie Herzrhythmusstörungen zelden gemeld. Het betrof onder meer nach der Injektion eines herkömmlichen (Arrhythmie) und Herzinfarkt, einige davon Arzneimittels ernstige allergische met als mit demreacties Botulinumtoxin mit tödlichem Ausgang. Es ist unklar, ob gevolg ademhalingsproblemen Typ A - Komplex zur Behandlungofdes diese Todesfälle durch Botulinumtoxin Schiefhalses eine Nervenschädigung duizeligheid (anafylaxie), allergische mit oder durch vorbestehende Herz-Kreiseiner Beeinträchtigung des (brachreacties op het serum in hetArms product, lauf-Erkrankungen verursacht wurden. iale Plexopathie), die zwelling etwa fünfvan Monate netelroos (urticaria), zacht Selten wurden schwerwiegende und/oder andauerte. weefsel (oedeem) en kortademigheid sofort auftretende Überempfindlichkeits(dyspneu). reaktionen berichtet. Zu diesen gehörten Verschiedene Formen von Hautausschläschwerwiegende allergische Reaktionen gen (Erythema multiforme, Urtikaria, 28 25 2 Psoriasis-artiger Ausschlag) unter Ihr XEOMEENUnicht Sommige van deze reacties wurden zijn gemeld 5. Arzt HOEwird BEWAART DIT verwenMIDDEL? der Anwendung von herkömmlichen Arzden, wenn die nach den entsprechenden na gebruik van conventioneel Botulinum Buiten het zicht en bereik Lösung van kinderen neimitteln Botulinumtoxin Anweisungen hergestellte eine toxine typemit A dem complex. De reactiesTyp A houden. -traden Komplex beschrieben, jedochwerd konnte der Trübung aufweist oder z. B. Ausflockunop als de toxine alleen ursächliche geklärt gen oder dit Partikel enthält. niet meer na gegeven of Zusammenhang in combinatie metnicht andere Gebruik geneesmiddel werden. middelen waarvan bekend is dat ze de uiterste houdbaarheidsdatum. Entsorgen Sie Arzneimittel nicht imDie is vergelijkbare reacties veroorzaken. te vinden op deHaushaltsabfall. doos en op het Fragen etiket van Wenn Sie Nebenwirkungen bemerken, Abwasser oder de injectieflacon na 'EXP'. De laatste dag wenden sich an Ihren Arzt, Apotheker Sie Ihren Apotheker, wie das Arzneimittel Als u eenSie van bovengenoemde ® ® Belangrijk: Xeomeen Welkom bij de Xeomeen “Educatieve de vanentsorgen die maand debevat uiterste oder das medizinische zu ist,iswenn Sie es nicht mehr bijwerkingen ontwikkelt,Fachpersonal. neem dan direct brochure voor patiënten". werkzame stof Botulinum neurotoxine houdbaarheidsdatum. Dies gilt op auch Nebenwirkungen, die verwenden. Sie tragen damit zum Schutz contact metfüruw arts. type A, vrij van complexvormende ® nicht in Packungsbeilage angegeder Umwelt bei. AnweisungenNiet zurbewaren EntsorXeomeen isdieser een geneesmiddel gebruikt Ongeopende injectieflacon: Er is een geval van perifere neuropathie eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen gung finden Sie unter Informationen für voorben het sind. ontspannen van overactieve boven 25°C. gemeld bij een man, na toediening van 4 die Botulinum neurotoxine type Aam Ende der medizinisches Fachpersonal spieren. Het wordt voorgeschreven door reeksen injecties met een conventioneel bevatten, maar deze worden op een Gereconstitueerde oplossing: Chemische Packungsbeilage. 5. ter WIE IST XEOMEEN artsen behandeling van dystonie preparaat met Botulinum toxine type A andere wijze bereid en gedoseerd dan en fysische stabiliteit zijn aangetoond (blefarospasme en torticollis spasmodica) ® AUFZUBEWAHREN? . uur bij een temperatuur van 2 tot complex (voor nek- en rugspasmen en Xeomeen voor 24 en van spasticiteit van de bovenste hevige pijn)Sie in dieses een periode van 11 8 °C. Bewahren Arzneimittel ledematen – aandoeningen die te veelfür De informatie in deze brochure is weken. Kinderofunzugänglich auf. spanning samentrekking van de uitsluitend toepassing op Vanuitvan microbiologisch oogpunt dient het ® spieren met zich meebrengen. behandeling met Er is melding gemaakt van aanvallen. product directXeomeen te worden. gebruikt. Als het Sie dürfen dieses Arzneimittel nach dem Deze komen vaker voor als een patiënt product niet direct wordt gebruikt, vallen dem Etikett demmeer Umkarton nach Dezeauf brochure zal uund helpen te eerder al aanvallen had. Het is nog niet bewaartijden en -omstandigheden „Verwendbar bis“ angegebenen Verfalldabegrijpen van deze aandoeningen en hoe duidelijk wat hetverwenden. verband is Das tussen deze ® voorafgaand aan gebruik onder de tum nicht mehr VerfalldaXeomeen verlichting kan bieden. De voorvallen en deauf injectie met Tag des ® letzten verantwoordelijkheid van de gebruiker; tum bezieht den behandeling metsich Xeomeen wordt stap botulinetoxine.Monats. deze zijn gewoonlijk maximaal 24 uur bij angegebenen voor stap beschreven, en de voordelen 2 tot 8°C, tenzij reconstitutie heeft Een vrouw kreeg een met en veiligheidsaspecten vanzenuwlaesie de Ungeöffnete Durchstechflasche: Nicht plaatsgevonden onder gecontroleerde en behandeling worden volledig uiteengezet. nadelige uitwerking op de arm (brachiale über 25 °C lagern. gevalideerde aseptische plexopathie) twee dagen na injectie met Het wordt aanbevolen deze brochure te omstandigheden. Gebrauchsfertige Injektionslösung: een conventioneel preparaat metDie bewaren om deze tijdens de behandeling chemische physikalische Stabilität derde Botulinum®und toxine type A complex voor Uw arts mag XEOMEEN niet gebruiken met Xeomeen te kunnen raadplegen. gebrauchsfertigen wurde behandeling van Zubereitung een draaihals; zij für 24 als de injectieflacon die volgens de Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan Stunden bis 8 °C nachgewiesen. hersteldebei na2 5°Cmaanden. instructies is opgelost, troebel is of bijv. contact op met uw arts voor advies. vlokjes of deeltjes bevat. Er zijn verschillende vormen van die Aus mikrobiologischer Sicht sollte huideruptie (erythema multiforme, gebrauchsfertige Zubereitung sofort Spoel geneesmiddelen niet door de urticaria, psoriasis-achtige uitslag) verwendet werden. Wenn die gebrauchsgootsteen of de WC en gooi ze niet in de beschreven bij gebruik conventionele fertige Zubereitung nichtvan sofort eingesetzt vuilnisbak. Vraag uw apotheker wat u preparaten Botulinum toxine type A wird, ist der met Anwender für die Dauer und met geneesmiddelen moet doen die u die Bedingungen der Aufbewahrung complex, maar het causale verband is niet meer gebruikt. Ze worden dan op niet duidelijk. Sofern die Herstellung der verantwortlich. een verantwoorde manier vernietigd en gebrauchsfertigen Zubereitung nicht unter komen niet in het milieu terecht. Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan kontrollierten und validierten aseptischen contact op met uw arts, apotheker Bedingungen erfolgt, ist diese nicht of länger verpleegkundige. Dit geldt ook als 24 Stunden bei 2 °C bis 8 °Cvoor aufzubemogelijke bijwerkingen die niet in deze wahren. bijsluiter staan. Inleiding 29 26 1 Wat zijn blefarospasme, torticollis spasmodica en Welke stoffen zitten er in dit Was XEOMEEN enthält spasticiteit? middel? Der Wirkstoff ist Clostridium Botulinum INHALT DER UND 6. INHOUD VANPACKUNG DE VERPAKKING ENWEITERE OVERIGEINFORMATIONEN INFORMATIE ! Neurotoxin De werkzame in dit middel is Typstof A (150 kD), frei von Komplexproteinen. Clostridium®Botulinum neurotoxine Xeomeen wordt voor de type A (150 kD), vrijgebruikt van Ecomplexvormende ine Durchstechflasche enthält 100 LD50 behandeling van drie specifieke eiwitten. Einheiten Clostridium Botulinum Neurospierstoornissen – twee soorten dystonie: ! toxin Een injectieflacon bevat 50 ofKomplex100 Typ A (150 kD), frei von ! blefarospasme (ooglidspasmen) LD Clostridium Botulinum proteinen. Eine LD Einheit entspricht 50-eenheden 50 neurotoxine type A (150 kD), vrij50van der Dosis (LD ) ! mittleren torticollistödlichen spasmodica (draaihals) complexvormende eiwitten. Een LD50nach der unter definierten Bedingungen en komt eenheid overeen metInjektion de erfolgten intraperitonealen der rekonstituierten Lösung in50Mäuse. mediane letale dosis ) als het ! spasticiteit van de(LD bovenste Aufgrund der unterschiedlichen opgeloste product gedefinieerde ledematen na onder een beroerte, dit wil laborabhängigen LD50en Testmethoden omstandigheden intraperitoneaal zeggen in armen handen. sind Einheiten für wordtdiese geïnjecteerd bijspezifisch muizen. Door XEOMEEN daher verschillenund binnen denicht LD50auf - andere Botulinumtoxin-Präparate testmethode gelden dezeübertragbar. eenheden uitsluitend voor XEOMEEN en zijn Die sonstigen Bestandteile sind: Albumin niet van toepassing op andere vom Menschen, Sucrose. preparaten met botulinetoxine. Wie aussieht und Inhalt ! DeXEOMEEN andere stoffen in dit middel zijn: derhumaan Packung albumine, sucrose. XEOMEEN liegt als ein eruit Pulveren zur HerstelHoe ziet XEOMEEN lung einer zit Injektionslösung vor. Das Pulver hoeveel er in een verpakking? ist weiß. XEOMEEN wordt geleverd als een Gelöstes XEOMEEN eineinjectie. klare, Het poeder voor oplossingistvoor farbloseisund poeder wit.partikelfreie Lösung. Packungsgrößen mit 1, 2, 3 een oderheldere 6 DurchsNa oplossing is XEOMEEN ® techflaschen (Xeomeenzonder 50 Einheiten). en kleurloze oplossing deeltjes. Verpakkingen: 1, mit 2, 31,of2,6 3, injectieflacons Packungsgrößen 4 oder 6 ® (Xeomeen 50 eenheden). Durchstechflaschen (Xeomeen® 100 Einheiten). Verpakkingen: 1, 2, 3, 4 of 6 ® injectieflacons (Xeomeen 100 Es werden möglicherweise nicht alle eenheden). Packungsgrößen in den Verkehr gebracht. Mogelijk worden niet alle verpakkingsgrootten op de markt gebracht. 30 27 2 Op de komende bladzijden vindt u meer uitleg over deze aandoeningen. Houder van de vergunning voor Pharmazeutischer Unternehmer het in de handel brengen Merz Pharmaceuticals GmbH Eckenheimer 100 Merz Pharma Landstraße GmbH & Co. KGaA 60318 Frankfurt/Main Eckenheimer Landstraße 100 Postfach 11 13 53 60318 Frankfurt/Main 60048 Frankfurt/Main P.O. Box 11 13 53 Deutschland 60048 Frankfurt/Main Tel.: +49-69/15 03-1 ® “Educatieve Duitsland Welkom bij de Xeomeen Fax: +49-69/15 03-200 brochure voor patiënten". Fax: +49-69/15 03-200 Inleiding Hersteller Xeomeen is een geneesmiddel gebruikt Fabrikant voor het ontspannen van overactieve Merz Pharma GmbH & Co. KGaA MerzHet Pharma GmbH & Co. KGaA spieren. wordt voorgeschreven door Eckenheimer Landstraße 100 Eckenheimer Landstraße 100 artsen ter behandeling van dystonie 60318 Frankfurt/Main 60318 Frankfurt/Main (blefarospasme spasmodica) Postfach 11 en 13 torticollis 53 P.O. Box 11 13van 53 de bovenste en van spasticiteit 60048 Frankfurt/Main 60048 – Frankfurt/Main ledematen aandoeningen die te veel Deutschland Duitsland spanning of samentrekking van de Tel.: +49-69/15 03-1 spieren met zich meebrengen. Fax: +49-69/15 03-200 03-200 ® ® Belangrijk: Xeomeen bevat de werkzame stof Botulinum neurotoxine type A, vrij van complexvormende eiwitten. Er zijn andere geneesmiddelen die Botulinum neurotoxine type A bevatten, maar deze worden op een andere wijze bereid en gedoseerd dan ® Xeomeen . De informatie in deze brochure is uitsluitend van toepassing op ® behandeling met Xeomeen . Deze brochure zal u helpen meer te begrijpen deze aandoeningen en hoe Diesevan Gebrauchsinformation wurde Deze ®bijsluiter is kan voor het laatst Xeomeen verlichting De zuletzt genehmigt im bieden. 01/2014. ® goedgekeurd in Januari 2014stap behandeling met Xeomeen wordt voor stap beschreven, en de voordelen en veiligheidsaspecten van de behandeling worden volledig uiteengezet. Het wordt aanbevolen deze brochure te bewaren om deze tijdens de behandeling ® met Xeomeen te kunnen raadplegen. Heeft u nog vragen of zorgen? Neem dan contact op met uw arts voor advies. 31 28 1 Wat zijn blefarospasme, Pharma Benelux Merztorticollis Benelux B.V. B.V. spasmodica en Everdenberg 11a 11a 4902spasticiteit? TT Oosterhout Oosterhout Niederlande Nederland ab dem 1. Januar : Hoevestein 36D, 4903 SC Oosterhout, Niederlande [email protected] ® Xeomeen wordt gebruikt voor de Op de komende bladzijden vindt u [email protected] Tel: 0031-162474800 meer uitleg over deze aandoeningen. behandeling van drie specifieke Tel: 0031-162474800 spierstoornissen – twee soorten dystonie: ! blefarospasme (ooglidspasmen) VAN ARZT DE ARTS STEMPEL DER ! torticollis spasmodica (draaihals) en ! spasticiteit van de bovenste ledematen na een beroerte, dit wil zeggen in armen en handen. 1. Benecke R, et al. Neurology Neurology 2005; 2005; 64 64 (11): (11):1949-1951. 1949-1951.2. 2.Comella ComellaCL, CL,etetal; al;on onbehalf behalfofofthe the US XEOMIN Cervical Dystonia Dystonia Study Study Group. Group. JJ Neurol Neurol Sci Sci 2011; 2011;308 308(1–2): (1–2):103–109. 103–109.3.3.Jankovic Jankovic J, et al. Mov Disord 2011; 2011; 26 26 (8): (8): 1521–1528. 1521–1528.4. 4.Kaňovský KaňovskýP,P,etetal. al.Clin ClinNeuropharmacol Neuropharmacol2009; 2009; 32 (5): 259–265. 5. Kaňovský Kaňovský P, P,et etal. al.JJRehabil RehabilMed Med2011; 2011;43 43(6): (6):486–492. 486–492.6.6.Roggenkämper Roggenkämper P, et al; al; for for the the NT NT 201 201 Blepharospasm BlepharospasmStudy StudyTeam. Team.JJNeural NeuralTransm Transm2006; 2006;113 113(3): (3):303–312. 303–312. P, et ® Samenvatting van de MerzMerz Pharmaceuticals GmbH, Januari 7. Xeomeen®. Zusammenfassung derproductkenmerken. Produkteigenschaften. Pharmaceuticals GmbH, Januari 2014. 2014. 8. Jimenez-Shahed J. Neuropsychiatr Neuropsychiatr Dis Dis Treat Treat2012; 2012;8: 8:13–25. 13–25. 32 2 DCN BEDE 0946 SEP14 Referenzen Referenties
