Borstverwijdering (amputatie)
Werbung
Chirurgie Patiënten informatie dossier Mammacare Borstamputatie (mamma-amputatie) Inhoud 1 Het gebruik van het patiënten informatie dossier . ...................................................... 1 2 Algemene informatie over borstkanker........................................................................ 1 3 Behandelingen............................................................................................................. 3 4. Algemene voorbereiding op de opname ..................................................................... 4 5 Nazorg.......................................................................................................................... 6 6 Mogelijke complicaties na de operatie......................................................................... 6 7. Vervolg verpleegkundig spreekuur mammacare . ....................................................... 6 8. Casemanager/contactpersoon .....................................................................................6 9. Vragen.......................................................................................................................... 7 10. Bron.............................................................................................................................. 7 11. Interessante websites.................................................................................................. 7 12. Ruimte voor vragen en aantekeningen ....................................................................... 7 1 Het gebruik van het patiënten informatie dossier Dit patiënten informatie dossier bevat aanvullende informatie op het gesprek dat u met uw specialist heeft gehad over uw borstamputatie. U kunt dit boekje gebruiken als naslagwerk. Wij raden u aan om: • Uw persoonlijke gegevens in te vullen, zie pagina 3. • Uw patiënten informatie dossier bij ieder bezoek aan het ziekenhuis, de huisarts en overige hulpverleners mee te nemen en zo nodig te laten lezen. • De arts of verpleegkundige te vragen om belangrijke informatie op te schrijven bij hoofdstuk 12. Hier kunt u zelf ook aantekeningen maken. 2 Borstkanker 2.1 Inleiding Bij u vastgesteld dat de aandoening in uw borst kwaadaardig is of zich in een voorstadium hiervan bevindt. Dit nieuws komt vaak onverwacht en geeft veel angst. Wij kunnen de angst niet wegnemen. Veel mensen genezen tegenwoordig wel van de ziekte. Daarvoor is echter vaak wel een ingrijpende behandeling nodig. Uw behandeld specialist en/of verpleegkundig specialist mammacare zullen de ziekte, de onderzoeken en behandelmogelijkheden goed met u bespreken. In dit hoofdstuk kunt u lezen over: • De bouw van de borst • Het ontstaan van een tumor • Een kwaadaardige tumor • Het lymfestelsel 15131279 Het is belangrijk dat u zich tijdens het lezen realiseert dat de situatie voor iedereen weer anders is. 1 2.2 De bouw van de borst Onder de huid van uw borst voelt u uw melkklieren in de vorm van kleine hobbeltjes. Deze zijn over het algemeen zacht en voelen in beide borsten hetzelfde aan. Samen vormen de melkklieren het borstklierweefsel. In de borst bevinden zich geen spieren. Wanneer u uw borsten in de spiegel bekijkt, ziet u dat ze niet volkomen gelijk zijn. Dit is bij de meeste mensen het geval. a. b. c. d. e. f. steunweefsel rib melkklier borstspier melkgang tepel 2.3 Het ontstaan van een tumor Het weefsel waaruit ons lichaam is opgebouwd, bestaat uit miljarden cellen. Iedere cel heeft een beperkte levensduur en moet dus steeds worden vervangen. Dit gebeurt door celdeling. Als er echter meer cellen bijkomen dan afsterven, ontstaat er een wildgroei. De balans wordt verstoord en de cellen die teveel zijn verdringen de normale cellen. Er is dan sprake van een tumor die goed- of kwaadaardig kan zijn of een afwijking met het voorstadium van kwaadaardigheid. 2.4 Een kwaadaardige tumor Bij een kwaadaardige (maligne) tumor is er sprake van ongeremde celdeling, die niet meer vanzelf stopt. De cellen die ontstaan hebben een afwijkende vorm en functioneren niet meer zoals het hoort. Zij dringen de omliggende weefsels binnen en tasten deze ook aan. Op deze manier komen tumor-cellen in de lymfe- en bloedbaan terecht en verspreiden zich door het lichaam. Zo kunnen ook op andere plaatsen tumoren ontstaan. Dit noemen we uitzaaiingen of metastasen. Bij borstkanker gaat het meestal om een zogeheten ductaalcarcinoom. Een ductaalcarcinoom ontstaat in de melkbuisjes (tekening e) van de borst. Wanneer de oorsprong van de tumor zich in de melkklier (tekening c) bevindt, spreken we van een lobulair carcinoom. Het lobulair carcinoom vormt minder vaak één tumor, maar groeit meer verspreid door de borst. Door deze groeiwijze wordt een lobulair tumor vaak pas in een later stadium ontdekt. 2.5 Het lymfestelsel Bij borstkanker speelt het lymfestelsel een grote rol. Als de tumorcellen zich verspreiden dan gebeurt dat in de regel via het lymfestelsel. Veel mensen zijn niet bekend met de werking van het lymfestelsel. Daarom geven we u een korte uitleg. 2.5.1 De lymfevaten Lymfevaten vormen de kanalen van het lymfestelsel. Deze kanalen worden vanuit de weefsels gevuld met een kleurloze vloeistof: de lymfe. In de lymfe worden de afvalstoffen uit het lichaam opgenomen. Ook bevinden zich in de lymfe witte bloedcellen. Via de grotere vaten komt dit weefselvocht uiteindelijk in de bloedbaan terecht. Voordat de lymfe in de bloedbaan komt passeert het tenminste één lymfeklier. 2 2.5.2 De lymfeklieren Lymfeklieren zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel; daarin worden de ziekteverwekkers, voornamelijk bacteriën en virussen onschadelijk gemaakt. Afvalstoffen uit de lymfe worden gefilterd. Deze lymfeklieren zijn op meerdere plaatsen in ons lichaam te vinden waaronder de oksel. 3 Behandelingen In dit hoofdstuk wordt kort uitgelegd welke behandelmogelijkheden er zijn en uitgebreid uitleg gegeven over de borstamputatie. Uw behandelend specialist heeft dit met u besproken. De behandeling voor borstkanker kan bestaan uit: • Operatie • Radiotherapie • Chemotherapie • Hormoontherapie • Immunotherapie Welke behandeling(en) u krijgt en in welke volgorde hangt af van een aantal factoren, onder andere: • De grootte van de tumor ten opzichte van de borst • De groeiwijze van de tumor • De plaats(en) waar de tumor zich bevindt • Uw conditie • Uw eigen voorkeur De eerste keus voor de behandeling van borstkanker is meestal een operatie. In het volgende hoofdstuk wordt een borstamputatie aan u uitgelegd. 3.1 De borstamputatie Wanneer wordt er voor een borstamputatie gekozen? • Als de tumor te groot is om borstsparend te opereren. • Als er zich meerdere tumoren in de borst bevinden. • Als na een borstsparende operatie is gebleken dat er nog resten kwaadaardige cellen aanwezig zijn. • Als op voorhand al duidelijk is dat bestraling bij u niet mogelijk of voor u niet wenselijk is. Bij een borstamputatie wordt de gehele borst met tepel en de lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Dit laatste heet een okselkliertoilet. De onderliggende borstspier blijft gespaard. Het resultaat is een platte borst. De ribben blijven bedekt door de borstspier. Het litteken loopt vanaf het borstbeen in een horizontale lijn tot in de oksel. De wond wordt onderhuids gehecht. De operatie duurt ongeveer een uur. 3.2 Borstreconstructie Als u een borstamputatie moet ondergaan kunt u een directe of een latere reconstructie van de borst overwegen. De chirurg en plastisch chirurg zullen met u bespreken of dit voor u mogelijk is en welke mogelijkheden er zijn. Als er mogelijk een kans bestaat dat u na de operatie in aanmerking komt voor radiotherapie dan is een directe reconstructie niet wenselijk. Bij een directe reconstructie wordt u door de chirurg en de plastisch chirurg geopereerd (combinatie operatie). De chirurg zal de borst/tumor in zijn geheel verwijderen en vervolgens zal de plastisch chirurg de reconstructie uitvoeren. U kunt zowel vóór als (tot jaren) na de borstamputatie in aanmerking komen voor een reconstructie en dus verwezen worden naar een plastisch chirurg. 3 Er zijn verschillende manieren waarop een reconstructie kan plaatsvinden: Door middel van het plaatsen van een inwendige prothese. • • Door middel van het verplaatsen van lichaamseigen weefsel. Overweegt u een borstreconstructie vraagt u dan naar de folder Borstreconstructie van het KWF. 3.3 Lymfoedeem Na een okselkliertoilet bestaat een kans op vorming van lymfoedeem. In hoofdstuk 2 heeft u kunnen lezen wat de functie van de lymfeklieren en lymfebanen is. Na het verwijderen van de okselklieren kunt u aan de onderkant van de bovenarm een wat doof gevoel overhouden. 3.4 Zenuwpijn Na een borstoperatie waarbij de klieren in de oksel zijn verwijderd, raakt soms een gevoelszenuw in de oksel beschadigd. De pijn- en gevoelsstoornissen die hierdoor kunnen ontstaan, kunnen voorkomen in de oksel, de achterzijde van de bovenarm, de borstkaswand en de schouder aan de geopereerde zijde. Zenuwpijn kan als brandend, schrijnend, dof, zeurend of stekend ervaren worden. Is er ook sprake van lymfoedeem dan verergert dit deze gevoelsstoornissen. Zenuwpijn is moeilijk te behandelen maar vaak wordt de zenuwpijn minder als het lymfoedeem vermindert. Is er geen lymfoedeem aanwezig dan kan een verstoord gevoel toch het idee geven dat er zwelling is. 3.5 Pathologisch onderzoek Na de operatie wordt het weefsel van de geamputeerde borst en de lymfeklieren door de patholoog onderzocht. De patholoog onderzoekt in het weggenomen weefsel of de tumor in zijn geheel is verwijderd. De lymfeklieren worden onderzocht op aanwezigheid van tumorcellen (uitzaaiingen). Bovendien wordt de grootte, de groeiwijze, de delingssnelheid en de hormoongevoeligheid onderzocht. Deze pathologie uitslag (PA) is vijf werkdagen na de operatie bekend. Op grond van deze uitslag zal de chirurg met u het verdere behandelplan bespreken. De PA uitslag en het behandelplan worden door uw behandelend chirurg in een multidisciplinaire oncologiebespreking voorgelegd aan een team van zowel interne als externe oncologische specialisten. In dit overleg wordt besproken of en welke aanvullende behandeling(en) voor u nodig zijn. Dit kan zijn radiotherapie (bestralen), chemotherapie, hormonale therapie of immunotherapie (Herceptin). 4 Algemene voorbereiding op de opname Voor de opname krijgt u een combinatie afspraak mee voor het mammacareverpleegkundige en het preoperatieve (anesthesie) spreekuur. 4.1 Verpleegkundig spreekuur mammacareverpleegkundige De mammacareverpleegkundige is verantwoordelijk voor de specifieke zorg voor patiënten met een aandoening in de borst. Mammacare betekent letterlijk: borstzorg (mamma = borst en care = zorg). Een mammacareverpleegkundige is een verpleegkundige die zich door middel van een specifieke opleiding heeft gespecialiseerd in de zorg voor patiënten met borstkanker of andere borstafwijkingen. Door deze specialisatie is zij in staat voorlichting, begeleiding en praktische hulp te bieden aan vrouwen met de hiervoor genoemde aandoeningen. Patiënten worden doorverwezen door de specialist of door de verpleegkundig specialist mammacare. Ook kunt u contact opnemen bij vragen over de opname, behandeling, erfelijkheid of reconstructie mogelijkheden. 4 Onze ervaring is dat thuis allerlei vragen opkomen die te maken hebben met uw ziekte of operatie. Het is dan prettig om de informatie die u tijdens het bezoek aan de specialist heeft gekregen, met iemand door te kunnen nemen. Om deze reden heeft de mammacareverpleegkundige een spreekuur voor patiënten die een borstoperatie zullen of hebben ondergaan. In het gesprek voorafgaand aan de operatie worden, naast het afnemen van een verpleegkundige vragenlijst (anamnese), de volgende onderwerpen met u besproken: • Opnamedag • Operatie • Dag na de operatie • Tijdelijke en uitwendige borstprothese • BH voor het aanmeten van tijdelijke prothese • Voorkomen van lymfoedeem en armmeting • Eventuele nabehandelingen • Nazorg • Thuiszorg • Patiëntenvereniging, Borstkanker Vereniging Nederland • Lotgenotencontact • Bewegen en gezonde voeding tijdens de behandelingen Voor de algemene informatie over een opname in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis verwijzen wij u naar het patiënten blad Hofpoort Info. 4.2 De opname U meldt zich op dag van de operatie op de afgesproken tijd en afdeling. De verpleegkundige zal u vervolgens uw kamer wijzen en u begeleiden naar de operatieafdeling. 4.3 Na de operatie Om wondvocht af te voeren wordt meestal een drain in de wond en in de oksel achtergelaten. Beide drains worden in principe 24 uur na de operatie verwijderd. Mocht het nodig zijn dat de okseldrain langer moet blijven zitten dan is dat geen belemmering om naar huis te gaan. Voor ontslag krijgt u dan instructies over de verzorging en een recept mee voor het verbandmateriaal. 4.4 Wond De wond is afgeplakt met zogenaamde steristrips en een wond(eiland)pleister, met daaroverheen een drukverband voor de eerste 24 uur. Dit ter voorkoming van een bloeduitstorting. De eilandpleister kunt u na een dag verwijderen. De steristrips kunt u na een aantal dagen zelf verwijderen en anders worden ze een week na de operatie verwijderd op de polikliniek. Douchen is geen probleem. In bad gaan en zwemmen kunt u beter uitstellen tot na het eerste polibezoek na uw opname. 4.5 Pijn na de operatie Tijdens de opname krijgt u volgens protocol pijnmedicatie voorgeschreven. Dit wordt afgestemd op uw mate van pijn en pijnbeleving. Hiervoor wordt 3 x daags bij u een pijnscore afgenomen. Voor ontslag krijgt u advies mee voor het gebruik van pijnmedicatie thuis. 4.6 Fysiotherapie De fysiotherapeut geeft u al tijdens de opname voorlichting en begeleiding bij het uitvoeren van schouder- en armoefeningen. Dit om ervoor te zorgen dat de schouder soepel blijft en er geen bewegingsbeperking ontstaat. Tevens helpen de oefeningen om eventueel wondvocht af te voeren. U krijgt ook informatiefolders over Lymfoedeem bij kanker mee. 4.7 Prothese De (mammacare)verpleegkundige zal voor u naar huis gaat de tijdelijke prothese bij u 5 aanmeten. Voor het in het ziekenhuis aanmeten van een tijdelijke borstprothese is het verstandig om een bh met verstelbare schouderbandjes mee te nemen. De voorkeur gaat uit naar een bh zonder beugels die comfortabel zit. 4.8 Ontslag en leefregels In principe kunt u de eerste of tweede dag na de operatie weer naar huis. Voor de PA uitslag en het verdere behandelplan krijgt u een afspraak mee. Dit is in principe vijf werkdagen na de operatie bij uw behandelend chirurg. Adviezen ten aanzien van de leefregels thuis kunt u nalezen in de folder Leefregels na een totale borstverwijdering. 5 Nazorg 5.1 PA uitslag en vervolgbehandeling De behandelend chirurg bespreekt op de polikliniek uitgebreid met u de volgbehandeling(en). Wij adviseren u samen met uw partner of naaste te komen. Twee mensen horen immers meer dan één. Naast de mondelinge informatie over de vervolg behandeling(en) krijgt u ook de aanvulling voor uw patiënten informatie dossier uitgereikt. 5.2 Fysiotherapie Als u vier weken na de operatie nog last heeft van bewegingsbeperking van uw arm, lymfoedeem of vragen heeft hierover, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Fysiotherapie (T 0348 42 72 50) voor aanvullende behandelingen 6 Mogelijke complicaties Bij elke operatie bestaat de kans op complicaties, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Heeft u na de operatie klachten die mogelijk hierop wijzen dan adviseren wij u om contact op te nemen met: • Van maandag t/m vrijdag tussen 9.00 en 16.00 uur: Polikliniek Chirurgie T 0348 42 72 81 • Buiten kantooruren: Spoedeisende Hulp T 0348 42 79 11 7 Vervolg verpleegkundig spreekuur mammacare Na het ontslag uit het ziekenhuis begint vaak de verwerking van wat er allemaal met u gebeurd is. Naast de emotionele verwerking krijgt u mogelijk ook te maken met een fysieke nasleep van de behandeling. Op het mammaspreekuur wordt daarom teruggekeken naar wat er gebeurd is en wat u mogelijk nog te wachten staat. Ook kunt u de problemen bespreken die u of uw partner als gevolg van uw ziekte ervaren. Gedurende een jaar krijgt u drie vervolggesprekken. In deze gesprekken komt de door u ingevulde lastmeter aan de orde. De lastmeter is een hulpinstrument om mogelijke lichamelijke, psychische, sociale, religieuze en spirituele problemen of vragen duidelijk te krijgen. De mammacareverpleegkundige voert gedurende het eerste jaar na de operatie ook armmetingen aan de geopereerde zijde uit om zo lymfoedeem vroegtijdig te kunnen signaleren. 8 Casemanager/contactpersoon Tijdens uw behandeling voor borstkanker krijgt u met diverse zorgverleners te maken en ook met verschillende ziekenhuizen. Gedurende het behandel- en nazorgtraject blijft de chirurg uw hoofdbehandelaar. Tijdens bijvoorbeeld de chemotherapie is de internist-oncoloog uw behandelaar en zal hij/zij u tijdens de chemotherapie begeleiden, maar de hoofdbehandelaar blijft de chirurg. 6 Voor u is het belangrijk om één contactpersoon te hebben die van uw situatie en behandeltraject op de hoogte is en die u zal begeleiden, soms wat meer op de achtergrond. De casemanager voor de borstkankerzorg is de verpleegkundig specialist. Bereikbaarheid: • Verpleegkundig specialist mammacare: Even weken: maandag t/m donderdag van 8.00 - 16.00 uur Oneven weken: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 8.00 - 16.00 uur T 0348 42 79 11 vraag naar pieper 143 E [email protected] of via [email protected] Bij afwezigheid kunt u uw vraag stellen via de mail of bij (dringende) vragen contact opnemen met de mammacareverpleegkundigen of uw behandeld arts. 9 Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, belt u dan gerust. • Mammacareverpleegkundigen T 0348 42 73 70 Bereikbaar tijdens het spreekuur op donderdag van 7.30 - 16.00 uur [email protected] • Afdeling Chirurgie Voor vragen over uw verblijf in het ziekenhuis T 0348 42 73 70 • Psycho Sociale Zorg Voor vragen over sociale, psychische en maatschappelijk zorg rondom uw ziekte en herstel, kunt u contact opnemen met: T 0348 42 79 11 (pieper 065) medisch maatschappelijk werk T 0348 42 79 11 (pieper 035) dienst geestelijke verzorging 10 Bron Deze folder is afkomstig van Mammacare Zuwe Hofpoort Ziekenhuis gebaseerd op informatie van de Richtlijn Mammacarcinoom (2012) Vereniging Integrale Kankercentra (VIKC) en Borstkanker Vereniging Nederland (BVN). 11 Interessante websites Voor meer informatie kijkt u op onze speciale website: www.knobbeltjeinjeborst.nl van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis. Hier vindt u alles over de mammacare in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis en andere nuttige informatie. 12 Ruimte voor vragen en aantekeningen ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Polanerbaan 2 3447 GN Woerden T 0348 42 79 11 I www.zuwehofpoort.nl April 2014
