Reallexikon für Byzantinistik, Amsterdam 1968

Πηγές (ενδεικτικά)
Ιστοριογραφικές
Α) Ελληνικές
 Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C. deBoor, Lipsiae 1883 (αγγλ. μτφρ. με
σχόλια C. Mango, Oxford 1997)
 Συνεχιστές Θεοφάνους, Χρονογραφία, εκδ. I Bekker, Theophanes
Continuatus (CSHB), Bonnae 1838
 Ιωσήφ Γενέσιος, Βασιλεῖαι, εκδ. A. Lesmüller-Werner -I. Thurn, Iosephi
Genesii Regum Libri Quattuor (CSHB 14), Berlin-New York 1978
 Λέων Διάκονος = Λέοντος Διακόνου Ἱστορία, εκδ. C. Hase, Leonis Diaconi
Caloensis Historia [CSHB], Bonnae 1828
 Ιωάννης Σκυλίτζης, ed. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum
(CFHB 5), Berlin-New York 1973
 Συνεχιστής Ιωάννη Σκυλίτζη, εκδ. Εύδ. Τσολάκης, Η Συνέχεια της
Χρονογραφίας του Ιωάννου Σκυλίτζη [Εταιρεία Μακεδονικών
Σπουδών, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου 105], Θεσσαλονίκη
1968
 Ιωάννης Ζωναράς, Ἐπιτομὴ Ἱστοριῶν, εκδ. Th. Büttner-Wobst, Epitomae
Historiarum Vol. III, Bonnae 1897
 Μιχαήλ Ατταλειάτης, Ἱστορία, εκδ. Ι. Bekker, Michaelis Attaliotae
Historia [CSHB], Bonnae 1853
Συμεών Λογοθέτης = Συμεών μαγίστρου καὶ λογοθέτου χρονικόν, εκδ. St.
Wahlgren, Symeonis magistri et logothetae chronicon [CFHB 44/1], Berlin-New
York 2006
Β) Ανατολικές
 The History of al-Tabarī, XXXIV, μτφρ. J. Kraemer, Albany 1989
 The History of al-Tabarī, XXXIII, μτφρ. C.E. Bosworth, Albany 1991.
Έχουν μεταφραστεί και άλλοι 23 τόμοι από τους 38, του συνολικού
έργου.
 Histoire de Yahyā-ibn-Sa’īd d’Antioche, continuateur de Sa’īd-ibn-Bitriq, εκδ.
και γαλλ. μτφρ. I. Kratchkovsky-A. Vasiliev, Patrologia Orientalis 18,
Paris 1957
 Vasiliev (-M. Canard), Byzance et les Arabes, I, La dynastie d' Amorium,
Bruxelles 1935
 Vasiliev (-M. Canard), Byzance et les Arabes, II/2, La dynastie macédonienne,
Bruxelles 1968
 Bar Hebraeus, The Chronography of Gregory Abū’l-Faraj 1225-1286…known
as Bar Hebraeus, εκδ. και αγγλ. μτφρ. E. W. Budge, I, London 1932
(=Amsterdam 1976)
 Matthiew of Edessa, transl. A. E. Dostrurian, The Chronicle of Matthiew of
Edessa, Diss. Michigan 1972
 Chronique de Michel le Syrien, partiarche jacobite d'Antioche (1166-1199),
εκδ. J.-B. Chabot, vol. III, Paris 1905 (=Bruxelles 1963)
Βίοι Αγίων
 Βίος Αγ. Νικολάου, εκδ. G. Anrich, Hagios Nikolaos, Der heilige Nikolaos
in der griechischen Kirche, Leipzig I (1913), II (1917) και νεότερη έκδοση
από I. and Nancy Sevcenko, The Life of St. Nicholas of Sion , Brooklyn,
Mass. 1984 (βελτιωμένο κείμενο, μτφρ. και σχόλια, κατά τον Cl. Foss,
Lycia in the Life of Saint Nicholas, σημ. 2) . Για την κατάσταση στην
πόλη των Μύρων και την περιοχή της Λυκίας κυρίως τον 6ο και 7ο
αιώνα.
 Μάρτυρες Αμορίου: V. Vasilievskij-P. Nikitin, Skazania o 42 amoriiskich
mucenikach (Mémoires de l' Académie Imperiale des Siences de St.
Petersbourg, VIIIe Série, v. V, No 2), St. Petersbourg 1905 (έκδ. κειμένων
A-Z) και Σοφία Κοτζάμπαση (εκδ.), “Το μαρτύριο των μβ΄ μαρτύρων
του Αμορίου. Αγιολογικά και υμνολογικά κείμενα”, Επιστημονική
Επετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης, περίοδος Β΄, Τμήμα Φιλολογίας, τ. Β΄, Θεσσαλονίκη
1992, σσ. 109-153 (έκδ. κειμένου Μ). Για Αραβο-βυζαντινές σχέσεις τον
9ο αι.
 Βίοι Αγ. Ιωαννικίου α) από Πέτρο β) από Σάββα, εκδ. Acta Sanctorum
Novembris, II, 1, Bruxelles 1894, σσ. 384-435 και 332-383, αντιστοίχως.
Βυζάντιο-Βούλγαροι στα τέλη 8ου αι.
 Βίος Αγ. Βλασίου του Αμορίου, εκδ. Acta Sanctorum Novembris, IV,
Bruxelles 1925, σσ. 657-669. Βυζάντιο-Βούλγαροι, αρχές 10ου αι.
Αρχεία-έγγραφα
 Notitiae episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae, εκδ. J. Darrouzès,
Texte critique, introduction et notes, Paris 1981
 Acta et diplomata graeca medii aevi, F. Miklosich-J. Müller, vol. I-VI,
Vindobonnae 1860-1890 (ανατ. 1968)
 Archives de l’Athos
 F. Dölger, Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453, 1.
Teil, Regesten von 565-1025, München-Berlin 1924
 F. Dölger, Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453,
München 1924-1965 = αρχική έκδοση
Επανεκδόσεις:
 Α) F. Dölger, Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453,
1. Teil, 2. Halbband Regesten von 867-1025, 2. Auflage neu bearbeitet von A.E.
Müller, unter verantwortlicher Mitarbeit von A. Beihammer, München 2003.
 Β) F. Dölger, Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453,
2. Teil, Regesten von 1025-1204, zweite, erweiterte und verbesserte Auflage
bearbeitet von Peter Wirth, München 1995.
 Grumel V., Les regestes des actes du Patriarcat de Constantinople. Les actes des
Patriarches, τεύχη Ι-ΙΙΙ: Les regestes de 381-1206, Paris2 1972-1989, τεύχος IV από
τον V. Laurent: Les regestes de 1208 à 1309, Paris 1971
 Βιβλιογραφία πηγών
 Karayannopoulos-G. Weiß, Quellenkunde zur Geschichte von Byzanz (3241453), Ι-ΙΙ, Wiesbaden 1982
 Ι. Καραγιαννόπυλος, Πηγαὶ τῆς βυζαντινῆς ἱστορίας, Θεσσαλονίκη
1970
 Fr. Halkin, Bibliotheca Hagiographica Graeca Ι-II, Bruxelles 1957
 Επιγραφές
 Κ. Μέντζου, Συμβολαὶ εἰς τὴν μελέτην τοῦ οἰκονομικοῦ καὶ κοινωνικοῦ
βίου κατὰ τὴν πρώιμον βυζαντινὴν περίοδον, Ἀθῆναι 1975
 H. Grégoire, Recueil d’inscriptions grecques d’Asie Mineure, Paris 1922
(Ανατ. 1968)
 L. Robert, Villes d’Asie Mineure. Etudes de géographie ancienne, Paris2 1962
 L. Robert, Etudes Anatoliens. Recherches sur les inscriptions grecques de l’Asie
Mineure, Paris 1937
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Abrahamse Dorothy, Hagiographic Sources for Byzantine Cities, Michigan
1967
 Ahrweiler Hélène, «L’Asie Mineure et les invasions arabes (VIIe-IXe
siècles)», Revue Historique 227(1962)1-32 [= η ίδια, Etudes sur les structures
administratives et sociales de Byzance, London 1971, IX]
 Bouras Ch., Aspects of the Byzantine city, eighth to fifteenth centuries, in: The
economic history of Byzantium. From the seventh through the fifteenth century, ed. A.
E.
 Laiou [Dumbarton Oaks Studies 39], Washington D.C. 2002, 497-528
 Brandes W., Die Städte Kleinasiens im 7. und 8. Jahrhundert [Berliner
Byzantnische
 Arbeiten 56], Berlin 1989
 Brandes W., Byzantine cities in the seventh and eighth centuries-different
sources,
 different histories?, in: The idea and ideal of the town between late Antiquity and the
 early Middle Ages, ed. G. P. Brogiolo - B. Ward-Perkins [Transformation of the
Roman World 4], Leiden/Bostοn 1999, 25-57
 Bon A., La Péloponnèse jusqu`à 1204, Paris 1951
 Brooks E.W., «Byzantines and Arabs in the Time of the Early Abbasids»,
English Historical Review 15 (1900) 728-747, 16 (1901) 84-92
 Canard M., Histoire de la dynastie des H’amdanides de Jazira et de Syrie, Paris
1953
 Charanis P., The transfer of population as a policy in the Byzantine Empire, in:
Comparative Studies in Society and History, v. 3/2 [= ibid, Studies on the
Demography of the Byzantine Empire, V.B., London 1972, III], The Hague 1961,
140-15
 Charanis P., Studies on the Demography of the Byzantine Empire, London
1971
 Christides V., The Conquest of Crete by the Arabs (ca. 824). A Turning Point
in the Struggle between Byzantium and Islam, Αθήνα 1984
 Ciggaar Krinjie, Antioch. A Greek city in the Crusader period, στο:
Demoen K. (εκδ.), The Greek city from antiquity to the present. Historical
reality, ideological construction, literary representation, Louvain 2001, 150-162
 Dagron G., The urban economy, seventh to twelfth centuries, in: The economic
history of Byzantium. From the seventh through the fifteenth century, ed. A. E. Laiou
 [Dumbarton Oaks Studies 39], Washington D.C. 2002, 393-461
 Ditten H., Ethnische Verschiebungen zwischen der Balkanhalbinsel und
Kleinasien
 vom Ende des 6. bis zur zweiten Halfte des 9. Jahrhunderts [Berliner
Byzantinische
 Arbeiten 59], Berlin 1993
 Eickhoff E., Seekrieg und Seepolitik zwischen Islam und Abendland. Das
Mittelmeer unter byzantinischen und arabischen Herrschaft, Berlin 1966
 Foss Cl., Cities, Fortresses and Villages of Byzantine Asia Minor, Aldershot 1996
 France J., The Fall of Antioch during the First Crusade., στο: Balard M.,
Kedar B., Riley-Smith J. (εκδ.), Dei gesta per Francos. Εtudes sur les croisades
dediées à Jean Richard, Aldershot/Burlington/ Singapore/Sydney 2001, 1320
 Haldon J.F. - Kennedy H., «The Arab - Byzantine Frontier in the 8th and 9th
Centuries: Military Organization and Society in the Borderlands», Zbornik
Radova 19
 (1980) 76-116
 Kaegi W., Byzantium and the Early Islamic Conquests, Cambridge 1992
 Kirsten E., «Die byzantinische Stadt», Berichte zum XI. Internationalen
Byzantinisten-Kongres, V, 3 München 1958 (με αυτοτελή αρίθμηση, σσ. 148 και 1-32)
 Koder J.- Soustal P.- Koder A., Aigaion Pelagos (Die nordliche Agais)
[Tabula Imperii Byzantini, 10], Wien 1998, 351
 Koder J. - Hild Fr., Hellas und Thessalia [Tabula Imperii Byzantini 1],
Wien 1976
 Kolia-Dermitzaki Athina, Some Remarks on the Fate of the Prisoners of War in
 Byzantium (9th-10th centuries), in: La liberazione dei ‘captivi’ tra Cristianità e
Islam.Oltre la Crociata e il Ğihād: Tolleranza e Servizio Umanitario ed. Giulio
Cipollone [Collectanea Archivi Vaticani 46], Città del Vaticano 2000, 583-620
 Κωνσταντέλλος Δ. , « Η ιστορική σημασία των βίων Πέτρου Άργους,
Αθανασίου Μεθώνης και Νίκωνος του Μετανοείτε για την
Πελοπόννησο του 10ου αιώνος», Μνήμη Ιωάννου Αθανασίου,
θεσσαλονίκη 1992, σσ. 349-364
 Kremp Martin, Arabischer Kreta, Frankfurt/Main 1955
 Lefort J., The rural economy, seventh-twelfth centuries, The economic history
of
 Byzantium. From the seventh through the fifteenth century, ed. A. E. Laiou
[Dumbarton Oaks Studies 39], Washington,D.C. 2002, 231-314
 Lightfoot C. S., The Survival of Cities in Byzantine Anatolia: The Case of
Amorium,
 Byzantion 68 (1998) 56-71
 Lilie, R.-J., Die byzantinische Reaktion auf die Ausbreitung der Araber [Miscellanea
 Byzantina Monacensia 22), München 1976
 Malamut Elisabeth, Les îles de l’empire byzantin VIIIe-XIIe siècles, I-II
(Byzantina Sorbonensia 8), Paris 1988
 Malamut Elisabeth, Thessalonique 830-904, in: Zwischen Polis, Provinz und
Peripherie. Beiträge zur byzantinischen Geschichte und Kultur, ed. L.M. Hoffmann /
A.
 Monchizadeh [Mainzer Veröffentlichungen zur Byzantinistik 7], Wiesbaden
2005,
 159-190
 Σαββίδης Α., « Πελοπόννησος και Μουσουλμάνοι. Οι αραβικές
επιδρομές και οι πληροφορίες των Αράβων συγγραφέων», Βυζαντιναί
Μελέται 4(1992)370-384
 Setton K., «On the Raids of the Moslems in the Aegean in the Ninth and
Tenth Centuries and their alleged Occupation of Athens», American
Journal of Archaeology 58(1954)311-319
 Soustal P., Nikopolis und Kephallenia [Tabula Imperii Byzantini 3], Wien
1981
 Soustal P., Thrakien [Tabula Imperii Byzantini 6], Wien 1991
 Stavridou-Zafraka Alkmene, Slav Invasions and the Theme Organization in
the Balkan Peninsula, Byzantiaka 12 (1992) 165-179
 Struck A., «Die Eroberung Thessalonikes durch die Sarazenen im Jahre
904», Byzantinische Zeitschrift 14(1905)535-562
 Tafrali O., Thessalonique des origines au quatorzième siècle, Paris 1919 [ελλ.
μτφρ. Αγγελική Νικολοπούλου, πρόλογος-επιμέλεια Α.Γ.Κ. Σαββίδης,
Η Θεσσαλονίκη από τις απαρχές έως τόν ΙΔ` αιώνα. Αθήνα, 1994]
 Tsougarakis D., Byzantine Crete from the 5th Century to the Venetian
Conquest (Historical Monographs 4), Athens 1988
 A.A Vasiliev (-H. Grégoire-M. Canard), Byzance et les Arabes, τ. 1, La
dynastie d’Amorium, Bruxelles 1935
 A.A Vasiliev (-M. Canard), Byzance et les Arabes, τ. 2 /1, La dynastie
macédonienne (867-959), Bruxelles 1968, τ. 2 /2, La dynastie macédonienne
(867-959), Extrait des sources arabes, Bruxelles 1950
ΛΕΞΙΚΑ
1. ΛΕΞΙΚΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ
 Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΣ, Μέγα λεξικόν ὅλης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ᾽Αθῆναι
1964
 H.G. LIDDEL-R. SCOTT, A Greek –English Lexicon, Oxford 31953 [ἑλλ. μτφρ.
Ξ. Μόσχος, έκδ. Μ. Κωνσταντινίδης, Αθήνα 1934]
 E.A. SOPHOCLES, Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods (from B.C.
146 to A.D. 1100, I-II, Boston 1870 [=New York 1957]
 ΕΜΜ.
ΚΡΙΑΡΑΣ,
Λεξικό
της
Μεσαιωνικής
Ελληνικής
Δημώδους
Γραμματείας 1100-1669, Α΄-ΙΓ΄, Θεσσαλονίκη 1969-1994
 CH. DU FRESNE DUCANGE , Glossarium ad Scriptores Mediae et Infimae
Graecitatis, I-II, Lugduni 1688 [=1958]
 CH. DU FRESNE DUCANGE , Glossarium ad Scriptores Mediae et Infimae
Latinitatis, Lugduni 1883-1887 [=1954], νεότερη έκδοση
 G.W.H. LAMPE, A Patristic Greek Lexicon, 1-5, Oxford 1961-65
2. ΛΕΞΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΚΑ
 The Oxford Dictionary of Byzantium, έκδ. A. Kazhdan κ.ά., Ι-ΙΙΙ, New YorkOxford 1991
 Nicol D., Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ελλ. μτφρ. E.
Rierres, Αθήνα 1993
 W. Buchwald – A. Hohlweg – O. Prinz, Tusculum Lexikon griechischer und
lateinischer Autoren des Altertums und des Mittelalters, München 31982
 Prosopography of the Byzantine World, www.pbw.kcl.ac.uk
 Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit. Erste Abteilung (641-867), εκδ. R.J. Lilie – Claudia Ludwig – Th. Pratsch - Ilse Rochow - B. Zielke, τ. 1-6, Berlin
1999-2002
3. ΛΕΞΙΚΑ ΕΙΔΟΛΟΓΙΚΑ
 Lexikon des Mittelalters, I-VI, München-Zürich 1977-1993 = Dictionary of the
Middle Ages
 Reallexikon für Byzantinistik, Amsterdam 1968 Reallexikon der Antike und Christentum
 Dictionnaire d’Archéologie Chrétienne et de Liturgie, ed. F. Cabrol- H. Leclerq – J.
Marrou, Paris 1907 κ.εξ.
 Dictionnaire d’Histoire et de Géographie Ecclésiastique
 Lexikon für Theologie und Kirche
 Der kleine Pauly. Lexikon der Antike
4. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ
 Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια
 Encyclopédie de l’ Islam = Encyclopedia of Islam, ed. B. Lewis – C. Pellat – J.
Schacht, I-IV, Leiden-London 21954
 Real-Encyclopädie der klassischen Altertumswissenschaft, έκδ. A. Pauly – G.
Wissowa –W. Kroll, Stuttgard 1894 κ. εξ.