het volledige rapport
Werbung
Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro. In het kader van het zogenaamde VIP²-project zijn er indicatoren uitgewerkt, door gespecialiseerde artsen en professoren samen met onder meer patiëntenverenigingen en ziekenfondsen. De indicatoren zijn een soort toetsstenen, meetbare procedures waar een degelijke diagnose en behandeling van kanker aan moet beantwoorden. Er zijn indicatoren in 5 domeinen. Het domein dat hier verder besproken wordt zijn: Borstkanker Indicatoren. Deze set van indicatoren geven de resultaten weer van het ziekenhuis over vrouwen met borstkanker voor diagnose, behandeling en overleving voor de jaren 2009, 2010 en 2011. Inhoudstabel: Borstkanker 1: Resultaten Borstkanker | Statusbepaling ................................................................................................................................................................. 2 Borstkanker 2: Resultaten Borstkanker | Weefselbeoordeling ........................................................................................................................................................ 4 Borstkanker 3: Resultaten Borstkanker | Medische beeldvorming .................................................................................................................................................. 6 Borstkanker 4: Resultaten Borstkanker | Overleg ............................................................................................................................................................................ 8 Borstkanker 5: Resultaten Borstkanker | Radiotherapie ................................................................................................................................................................ 10 Borstkanker 6: Resultaten Borstkanker | Borstsparende chirurgie ................................................................................................................................................ 12 Borstkanker 9: Resultaten Borstkanker | Systemische therapie .................................................................................................................................................... 14 Borstkanker 11: Resultaten Borstkanker | Overleving.................................................................................................................................................................... 16 Borstkanker 12: Resultaten Borstkanker | Gecorrigeerde overleving ............................................................................................................................................ 18 Borstkanker 13: Resultaten Borstkanker | Relatieve overleving .................................................................................................................................................... 20 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 1: Resultaten Borstkanker | Statusbepaling Percentage patiënten met borstkanker waarbij de oestrogeen- en progesteronreceptor en/of de HER2-status werd bepaald vóór het starten van chemotherapie, hormonale therapie of een behandeling met trastuzumab Waarom is deze indicator belangrijk? Vóór het starten van de behandeling is het belangrijk om de hormoongevoeligheid en de aanwezigheid van HER2-eiwit in de cellen van de tumor te bepalen. Twee derde van de borsttumoren is immers hormonaal gevoelig. Dat betekent dat deze tumoren groeien door de aanwezigheid van hormonen, die van nature in het lichaam van een vrouw aanwezig zijn. De twee belangrijkste vrouwelijke hormonen zijn oestrogeen en progesteron. In de cellen van een tumor zitten eiwitten, de zogenaamde receptoren, waaraan de hormonen zich kunnen vasthechten en waardoor de tumor gaat groeien. Verder kunnen er op het membraan van de tumorcellen bepaalde specifieke receptoren (bv. de HER2-receptor) voorkomen. Om de hormoongevoeligheid en de aanwezigheid van HER2 te bepalen wordt in borstweefsel onderzocht of deze receptoren aanwezig zijn in/op de cellen van de tumor. Dit is belangrijk voor het bepalen van de behandeling, meer precies voor de beslissing over het al dan niet toedienen van chemotherapie, hormonale therapie of trastuzumab. Trastuzumab is een geneesmiddel dat zich hecht aan bepaalde eiwitten op de wand van de tumorcellen. Hierdoor kan de groei van de tumor gestopt worden. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 2 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Met meer dan 99% behaalt het UZ Gent hier een uitstekende score. Bij nagenoeg alle patiënten zijn de noodzakelijke parameters gekend die toelaten om over een optimale adjuvante behandeling te beslissen. ER, PgR en HER-2 zijn immers factoren die aantonen of een bijkomende behandeling met hormoontherapie of immunotherapie wenselijk is. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 3 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 2: Resultaten Borstkanker | Weefselbeoordeling Percentage patiënten met borstkanker waarbij celonderzoek en/of weefselonderzoek van de tumor werd uitgevoerd vóór een borstoperatie. Waarom is deze indicator belangrijk? Er zijn verschillende types van borstkanker te onderscheiden. Daarom is het belangrijk om voor de operatie het exacte type en de uitgebreidheid van de tumor te bepalen. Dit gebeurt door via een punctie of een biopsie (weefselonderzoek) wat losse cellen of stukjes weefsel af te nemen van de tumor en deze te onderzoeken. Het stellen van een juiste diagnose, zorgt ervoor dat er een gerichte therapie kan opgestart worden, wat de correctheid van de behandeling en dus ook de overlevingskansen ten goede komt. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 4 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Ook hier halen we met meer dan 95% een zeer goed resultaat. Bij nagenoeg alle patiënten is de aard van het gezwel bekend voor de chirurgische ingreep. Dit laat toe een betere keuze te maken over welke chirurgische ingreep precies moet worden uitgevoerd. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 5 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 3: Resultaten Borstkanker | Medische beeldvorming Percentage patiënten in een vroeg stadium (cStadium I, II of III) van borstkanker dat een NMR (vanaf incidentiejaren 2009-2011) een mammografie en/of een borstechografie kreeg binnen de 3 maanden vóór een borstoperatie. Waarom is deze indicator belangrijk? Tijdens een mammografie wordt een afbeelding gemaakt van de borstklier door middel van röntgenstralen. Mammografie blijft één van de belangrijkste middelen om een knobbel in de borst of andere tekens van een mogelijke borstaandoening te onderzoeken. Een echografie is een onderzoekstechniek die gebruik maakt van niet-hoorbare geluidsgolven om weefselstructuren in beeld te brengen. Het is sterk aan te bevelen om vóór de borstoperatie een mammografie en/of een borstechografie uit te voeren om de uitgebreidheid en de kenmerken van de tumor te bepalen. Dit is noodzakelijk om correct in te schatten welk borstweefsel moet weggenomen worden en voor het plannen van een weefselonderzoek. Bij sommige patiënten wordt echter al vóór de borstoperatie gestart met chemotherapie om het tumorweefsel te doen verkleinen. Daarom is het belangrijk om na deze chemotherapie een tweede keer een mammografie en/of een borstechografie uit te voeren vooraleer er een borstoperatie plaatsvindt. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 6 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Beeldvorming door middel van een mammo- of echografie, indien nodig aangevuld met MRI, is essentieel om de uitbreiding van het gezwel te kunnen evalueren. Het zal helpen in de keuze tussen borstsparende chirurgie of borstamputatie. Bovendien is het onderzoek noodzakelijk om eventuele verdachte letsels in de andere borst aan te tonen. Het UZ Gent haalt hier met 99% een uitmuntende score. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 7 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 4: Resultaten Borstkanker | Overleg Percentage patiënten met borstkanker besproken tijdens een multidisciplinair oncologisch consult (MOC). Waarom is deze indicator belangrijk? Tijdens een multidisciplinair overleg (MOC-overleg) bespreken specialisten van verschillende disciplines (vb. chirurg, oncoloog, radiotherapeut) samen ieder patiëntendossier. Het gezamenlijk bespreken van patiëntendossiers draagt bij tot een correcte diagnosestelling en het opstellen van het beste behandelplan voor iedere patiënt. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 8 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Dit relatief lagere cijfer (89,26%) is een gevolg van het grote aantal doorverwijzingen vanuit perifere ziekenhuizen, waar al een MOC heeft plaats gehad. Wij mogen wettelijk gezien deze MOC niet meer herhalen (lees: registreren). Deze patiënten worden in het UZ Gent wel degelijk multidisciplinair besproken, alleen kan de feitelijke registratie van dit overleg om bovenvermelde reden niet meer gebeuren. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 9 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 5: Resultaten Borstkanker | Radiotherapie Percentage patiënten met borstkanker dat radiotherapie kreeg na een borstsparende operatie. Waarom is deze indicator belangrijk? Na een borstsparende ingreep (tumorectomie) is aanvullende radiotherapie (=bestraling) aan te bevelen omdat dit de kans op herval aanzienlijk beperkt. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat er geen verschil is tussen de kans op genezing bij een volledige borstamputatie (mastectomie)ten opzichte van een borstsparende operatie gevolgd door radiotherapie. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 10 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Behalve bij oudere vrouwen met een borsttumor met een laagrisicoprofiel is radiotherapie altijd noodzakelijk na een borstsparende ingreep. Ook voor deze parameter haalt het UZ Gent een zeer goed resultaat. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 11 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 6: Resultaten Borstkanker | Borstsparende chirurgie Percentage patiënten met borstkanker in een vroeg stadium (cStadium I en II) waarbij borstsparende chirurgie uitgevoerd werd. Waarom is deze indicator belangrijk? Indien borstkanker tijdig (=in een vroeg stadium (cStadium I of II)) wordt ontdekt, wordt waar mogelijk de voorkeur gegeven aan een borstsparende ingreep (tumorectomie) gevolgd door radiotherapie (= bestraling). De kansen op overleving zijn dan immers even goed als bij een volledige borstamputatie (mastectomie). Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 12 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Bij meer dan 59% van onze patiënten wordt een borstsparende chirurgische behandeling uitgevoerd. Dit ligt binnen de verwachte norm van 50-60%. Toch lijkt dit cijfer voor ons ziekenhuis aan de lage kant te liggen. Dit is te verklaren door het feit dat de techniek van borstreconstructie zeer goed ontwikkeld is in het UZ Gent. Beide technieken worden dan ook steeds aangeboden aan de patiënt. Relatief veel patiënten kiezen voor mammectomie en borstreconstructie. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 13 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 9: Resultaten Borstkanker | Systemische therapie Percentage patiënten met een uitgezaaide borstkanker (stadium IV) waarbij chemo- of hormonale therapie gegeven werd. Waarom is deze indicator belangrijk? Bij patiënten waarbij ook uitzaaiingen (=metastasen) werden ontdekt, kunnen chemo- en/of hormonale therapie niet alleen het comfort (= levenskwaliteit) van de patiënt verbeteren, maar ook de overlevingsduur verhogen. Of een patiënt in aanmerking komt voor zo een behandeling is onder meer afhankelijk van zijn gezondheidstoestand en voorkeur, maar ook van het verloop van de ziekte (vb. volgens experten is het aangewezen om bij agressieve of snelgroeiende tumoren chemotherapie toe te dienen). Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 14 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker De laatste jaren is er enorme vooruitgang geboekt in de behandeling van uitgezaaide borstkanker, wat het mogelijk gemaakt heeft dat bijna alle vrouwen nog een behandeling kunnen krijgen. We proberen de overleving van deze patiënten te verlengen met behoud of zelfs een verbetering van de levenskwaliteit. Dankzij de vele nieuwe behandelingen is borstkanker dikwijls een “chronische” ziekte geworden, in tegenstelling tot vele jaren geleden, waar patiënten met een uitgezaaide borstkanker meestal snel overleden. Met 95% scoren we hier opnieuw heel goed. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 15 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 11: Resultaten Borstkanker | Overleving Geobserveerde vijfjaarsoverleving: De kans dat patiënten nog in leven zijn 5 jaar na het vaststellen van borstkanker, los van de doodsoorzaak. Waarom is deze indicator belangrijk? Deze indicator geeft een beeld van de kans dat borstkankerpatiënten nog in leven zijn 5 jaar na hun diagnose, ongeacht de doodsoorzaak. De overleving van borstkankerpatiënten hangt namelijk niet alleen af van kankergerelateerde factoren zoals de uitgebreidheid van de tumor, maar ook van de leeftijd van de patiënt of van andere mogelijke doodsoorzaken (zoals andere ziektes, ongeval, enz.). Verder kan ook de sociale status van een patiënt een rol spelen. Door de vele andere beïnvloedende factoren kan men op basis van dit cijfer geen correcte vergelijking maken tussen de ziekenhuizen onderling. Deze indicator is daarom louter informatief en zegt op zich niet zoveel. De indicator moet daarom samen bekeken worden met de indicatoren over de geobserveerde vijfjaarsoverleving gecorrigeerd voor leeftijd en stadium en de relatieve overleving. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 16 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Rekening houdend met onze derdelijnsfunctie (dit betekent dat er vrij veel patiënten met een aggressieve vorm van borstkanker en een relatief ongunstige prognose naar ons worden doorverwezen), halen we toch uitstekende resultaten op het vlak van de 5-jaarsoverleving. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 17 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 12: Resultaten Borstkanker | Gecorrigeerde overleving Vijfjaarsoverleving gecorrigeerd voor leeftijd en stadium: de kans dat patiënten nog in leven zijn 5 jaar na het vaststellen van borstkanker, rekening houdend met de leeftijd van de patiënt en de uitgebreidheid van de tumor. Waarom is deze indicator belangrijk? De kans dat patiënten vijf jaar na het vaststellen van borstkanker nog leven, hangt in belangrijke mate af van de leeftijd van de patiënt en het stadium van de ziekte (= de uitgebreidheid van de tumor). Het is belangrijk om deze twee factoren in rekening te brengen bij de vergelijking van overlevingscijfers tussen ziekenhuizen. Indien het ene ziekenhuis gemiddeld gezien oudere patiënten en/of meer gevorderde borstkankers behandelt dan een ander ziekenhuis, dan is het te verwachten dat de overlevingskans in het eerste ziekenhuis lager ligt dan in het tweede. Zonder deze verschillen tussen ziekenhuizen in rekening te brengen, kan geen eerlijke vergelijking tussen de ziekenhuizen worden uitgevoerd. Wel dient opgemerkt te worden dat het onmogelijk is om te corrigeren voor alle factoren die van belang kunnen zijn in de overleving, aangezien deze informatie simpelweg niet allemaal voorhanden is (bv. de sociale status van de patiënt). Verder wordt in deze indicator rekening gehouden met alle doodsoorzaken en niet enkel met deze ten gevolge van de borstkanker zelf. Daarom is het ook belangrijk om naar de indicator over de relatieve overleving te kijken. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 18 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker 85% van onze borstkankerpatiënten is na 5 jaar nog in leven, gecorrigeerd voor leeftijd en stadium. Dit is een uitstekend resultaat, zeker als je vergelijkt met de andere Vlaamse ziekenhuizen. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 19 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker Borstkanker 13: Resultaten Borstkanker | Relatieve overleving Relatieve overleving: De kans dat patiënten nog in leven zijn 5 jaar na het vaststellen van borstkanker, in vergelijking met de algemene bevolking, indien er alleen rekening gehouden wordt met sterfte ten gevolge van borstkanker. Waarom is deze indicator belangrijk? Het overlijden van patiënten in de periode van vijf jaar na het vaststellen van borstkanker kan het gevolg zijn van de borstkanker, maar ook van andere oorzaken, zoals andere ziektes, een ongeval, enz. Deze indicator geeft een schatting van de overleving indien de kanker de enige mogelijke doodsoorzaak is. De indicator vergelijkt daarvoor de vijfjaarsoverleving van twee groepen met elkaar: de vijfjaarsoverleving van patiënten met borstkanker en de vijfjaarsoverleving van een groep mensen uit de algemene bevolking met dezelfde eigenschappen (leeftijd, geslacht, regio, kalenderjaar). Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 20 Vlaams Indicatoren Project VIP² - indicatoren Borstkanker De relatieve 5-jaarsoverleving is een berekende overleving waarbij andere mogelijke doodsoorzaken buiten beschouwing worden gelaten. Dit is dus de feitelijke overleving aan borstkanker. Wij behalen hier een uitmuntend resultaat, zeker omdat we rekening moeten houden met het ongunstiger risicoprofiel van onze patiënten. Resultaten gebaseerd op cijfergegevens 2009 – 2011 p. 21
